Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji)

Beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji), beyin, omurilik ve sinirlerde dahil olmak üzere merkezi ve periferik sinir sistemi bozuklukları ve hastalıklarının teşhisi yanı sıra konservatif ve cerrahi tedavisinin uygulandığı tıp dalıdır. Beyin ve omurilik bölgesinde yaşanan damar tıkanıkları, yaralanma ve kanamalar başta olmak üzere beyin tümörleri, omurga hastalıkları ve tümörleri, beyin kanamaları, anevrizmalar, parkinson, epilepsi ve damar tıkanıklıkları gibi hastalıklarla ilgilenir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Nedir?

Beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji), beyin, omurilik ve omurga yanı sıra tüm periferik sinirlerde yaralanma, bozukluk ve hastalıkların tanısı ve tedavisi ile ilgilenen tıbbi uzmanlık alanıdır. Beyin ve sinir cerrahisinde beyin, omurga ve sinir bozukluklarının teşhisi ve tedavisiyle ilgilenilir. Beyne giden kan akışını engelleyen durumların ameliyatınıda içeren tedavisi ve rehabilitasyonu gerçekleştirilir.

Nöroşirürji alanında uzman kişiler, sinir sisteminde meydana gelen hastalıkların önlenmesi, teşhisi ve cerrahi tedavisinde yetkindir. Bu kişiler alanlarına göre şu şekilde detaylandırılabilir:

Beyin cerrahisi

Beyin cerrahi, beyin, omurga ve sinir sistemi bozuklukları yanı sıra beyne giden kan akışını etkileyen durumların teşhisi ve tedavisi ile ilgilenen, ameliyatlarını gerçekleştiren ve tedavi sonrası rehabilitasyon sürecinde de yer alan tıbbi branştır. Beyin tümörü, beyin kanaması ve kafa travmaları ya da beyin damar tıkanıklıkları ve anevrizma gibi beynin işlevini etkileyen hastalıkların tedavisinde rol alırlar.

Omurga cerrahisi

Omurga cerrahisi alanında ise omurga bölümünde meydana gelen dejeneratif hastalıklar, omurga tümörleri, bel fıtığı ve omurga kırıkları gibi problemler tedavi edilir. Omurilik ve omurga yapısında oluşan travma kaynaklı hasarlar, sinir sisteminde baskıya neden olarak ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olur. Omurga cerrahisinde sinirlerin serbest bırakılması hedeflenerek, omurganın stabilize edilmesi gibi işlemler uygulanabilir.

Periferik sinir cerrahisi

Periferik sinir cerrahisi ise sinirlerde oluşan hasarların hareket kaybı, ağrı ya da uyuşukluk yaratması sonrasındaki belirtilere bakar. Sinir sıkışmalar, karpal tünel sendromu ve travma sonrası oluşan hasarlar periferik sinir cerrahisi alanına girer.

Vasküler nöroşirürji

Vasküler nöroşirürji, beyne kan taşıyan damarlarda meydana gelen tıkanma, anevrizma ve damar bozukluklarını tedavi eder. Özellikle beyne kan gitmemesi ile oluşan felç gibi durumlar da vasküler cerrahi uzmanları tarafından tedavi edilir.

Nöroşirürji alanından ortaya çıkan ve buna yönelik olarak uygulanan tedaviler, cerrahi müdahaleyle sınır kalmayıp sonrasında da devam eder. Beyin ve sinir cerrahları, ameliyat sonrasındaki rehabilitasyon sürecinin de takibini yapar.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Neye Bakar?

Beyin ve sinir cerrahisi tıbbi biriminde omurga kırıkları, omurga ve beyin tümörleri, beyin kanamaları, skolyoz gibi omurga deformiteleri, baş-boyun yaralanmaları, doğuştan gelen anomaliler, travmalar, damar bozuklukları ve felç gibi merkezi ve periferik sinir sistemi bozukluklarının tanısı ve cerrahi tedavisi yapılır.

Beyin damarı anevrizmaları

Beyin damarlarında baloncuk şeklinde ortaya çıkan, kanama ile ani kötüleşme ve hayati kayıplara sebep olabilen beyin damar hastalığıdır.

Arterio-venöz malformasyon

Atar ve toplardamarların beyinde bir yumak şeklinde izlendiği, kanamaya eğilimli bir damar hastalığıdır.

Karotis stenozu

Şah damarının boyun veya beyin içerisindeki kısımlarının daralması ve tıkanmasıdır. Pıhtı oluşumu ile inme (felç) ortaya çıkar ve tedavinin saatler içerisinde yapılası gerekir.

Beyin kanamaları

Beyin zarları veya beyin dokusu içerisine kan sızması durumudur.

Beyin damar tıkanıklığı

Beyin damarı tıkanıklığına bağlı olarak beyne giden kan akımının aniden kesintiye uğramasıdır. Bu tablo inme ya da felç olarak bilinmektedir ve hızla tedavi edilmelidir. Tıkanan damarın endovasküler yöntemlerle açılması, mikrocerrahi ile yeniden beyin kanlanmasının sağlanması ya da sıkışan beyin dokusunun rahatlatılması mümkün olabilmektedir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Nelerdir?

Beyin ve Omurilik Tümörleri

Hem erişkinlerde hem de çocukluk çağı beyin ve sinir tümörlerinde mikrocerrahi ve endoskopik tekniklerle cerrahi girişim uygulanmaktadır. Hastalar beyin ve sinir cerrahı, radyasyon onkoloğu, tıbbi onkolog ve nöroradyologdan oluşan konsey tarafından değerlendirilir. Bazı tümörlerde uzun dönemli kemoterapi (ilaç tedavisi) ve/veya radyoterapi (ışın tedavisi) planlaması yapılır. Özellikle hipofiz tümörleri başta olmak üzere kafa kaidesi tümörlerinde de ameliyatlar cerrahi ekip içinde yer alan KBB uzmanının katılımı ile gerçekleştirilir.

Omurga Hastalıkları

Omurganın; kaza ve yaralanmalar gibi travmatik, omurilik kanalı daralması ve belde kayma gibi yaşlılık süreci ortaya çıkan ayrıca doğumsal hastalıklarında cerrahi girişim uygulanır. Bunun yanı sıra; bel ve boyun fıtığı gibi hastalıklar beyin ve sinir cerrahları tarafından tedavi edilir. Bel fıtığı, boyun fıtığı ve omurgaya yapılan sağlamlaştırma (enstrumentasyon) ameliyatlarının mikroşirürjikal ve endoskopik cerrahi yöntemlerle uygulandığı “Minimally invasive spine center”da ayrıca rehabilitasyon hizmetleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü ile birlikte planlanır. Minimal invaziv ağrı girişimleri yani ağrı için uygulanan ameliyat dışı girişimsel tedaviler de bu disiplin içerisinde sürdürülür.

Çocukluk Çağı Beyin ve Sinir Hastalıkları (Pediatrik Nöroşirürji)

Doğumsal ve sonradan kazanılan kafa ve omurga hastalıklarına cerrahi girişim uygulanır. Bunlar arasında tümörler, damar hastalıkları, kafa içinde beyin suyu toplanması olarak tanımlanan hidrosefali ve özellikle yenidoğan döneminde daha sık karşılaşılan “spinal disrafizm” yani bel açıklığı ağırlıklı olarak sayılabilir.

Travmalar (Darp veya kaza sonucu beyin yaralanması)

Kafa travması olan hastalara vakit kaybedilmeden acil girişimler uygulanmaktadır. Hastalar yoğun bakım ünitesi ile birlikte tedavi edilirler. Ayrıca eş zamanlı olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarına yönlendirilirler. Amaç hayati riskin ortadan kaldırılması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesidir. Çeşitli kazalara bağlı olarak gelişebilen her türlü travmanın (kafa travması, omurga travması vs.) hızlı tanı, teşhis ve bakımı acil servis ve yoğun bakım ünitesi ile birlikte 24 saat boyunca koordineli çalışan beyin, omurilik ve sinir cerrahisi ekibi tarafından gerçekleştirilebilmektedir.

Fonksiyonel Hastalıkların Tedavisi

Parkinson ve benzeri istemsiz hareket bozuklukları gibi yaşam kalitesini düşüren hastalıklarda, özellikle beyin pili uygulaması yapılır. Doğumsal nedenlerle ya da ağır kafa travması sonucu sonradan ortaya çıkan spastisitenin tedavisi “selektif dorsal rizotomi” ya da “baklofen pompası yerleştirilmesi” ameliyatları ile gerçekleştirilir. İlaç tedavisi ile başarı sağlanamayan epilepsi yani sara hastalığı durumlarında epilepsi cerrahisi ameliyatları planlanır. Tüm fonksiyonel hastalıklar için cerrahi tedavinin gerekliliği ya da faydalı olup olmayacağı konusunda nörolog, psikiyatrist ve fizik tedavi uzmanlarının katılımı ile oluşturulmuş olan çalışma grubu gerekli değerlendirmeleri yaparak karar verir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) için Teşhis Yöntemleri Nelerdir?

Nöronavigasyon

Beyin, omurilik ve sinir cerrahisinde ameliyatlar 3 boyutlu görüntüleme imkanı sağlayan nöronavigasyon sistemi ile yapılmaktadır. Bu yöntem beyin tümörleri, beyin tümör biyopsisi,  omurga ve omurilik cerrahisi ile Parkinson cerrahisinde kullanılmaktadır. Bu sistem içerisinde hastanın ameliyat öncesi veya ameliyat esnasında alınan görüntülerinin, cerrahi sırasında kullanılmasına “nöronavigasyon” adı verilir.  Bu yöntemde, ameliyat öncesinde hastanın MR'ı çekilir ve nöronavigasyon cihazına aktarılır. Hastanın MR'ından elde edilen anatomik ya da fizyolojik görüntü ameliyat esnasında kullanılabilir.  Böylece ameliyat esnasında gerçek zamanlı nöronavigasyonla hastanın beynindeki ya da omuriliğindeki çeşitli risk bölgeleri görülebilir ve ona göre planlama yapılır. Beyin ve omurgada hedeflenen alana yüksek doğruluk derecesiyle yaklaşım sağlayan bu teknoloji, operasyon sırasında sağlıklı dokuda oluşabilecek zararı en aza indirmektedir.

Nöromonitorizasyon

Beynin hassas bölgesine yerleşmiş tümörlerde, anevrizma veya AVM cerrahisinde, omurilik tümörlerinde ve skolyoz gibi hassas omurga cerrahisinde nöroloji doktoru tarafından hasta uyutulduktan sonra ameliyat öncesi hastanın yüzüne, kol ve bacaklarına yerleştirilen elektrotlardan ameliyat boyunca sinyal alınır. Sinyalde düşme olduğunda hassas bölgede olduğu uyarısı verilerek cerrah bilgilendirilir. Bu sayede ameliyat sonrasında oluşabilecek yüz, kol ya da bacak felci riski büyük oranda azaltılır.

İntraoperatif ultrasonografi

Ameliyat esnasında radyoloji uzman doktoru tarafından ultrason cihazı kullanılarak beyin veya omurilik tümörünün yeri ve ne kadar çıkartıldığı kontrol edilir. Özellikle beyin ve omurilik dokusundan zor ayırt edilen tümörlerin tamamının çıkmasına olanak sağlar.

Endoskopi

Özellikle hipofiz, ventrikül içi tümörleri ve hidrosefali ameliyatlarında yol olarak dar koridorların kullanıldığı alanlarda küçük bir bölgeden geniş görüş açısı sağlar. Bunun yanı sıra bel fıtığı gibi sık görülen omurga problemlerinde mikrocerrahiye alternatif tedavi seçeneğidir.

Gliolan Boyama Tekniği

Hastaya ameliyat öncesi tümörün farklı renkte gözükmesini sağlayan gliolan maddesi içirilir. Ameliyatta cerrahi mikroskobun özel filtresi ile normal beyin dokusuyla tümör dokusu farklı renklerde görülür. Bu yöntemle normal beyin dokusu hasarı en aza inerken, tümör çıkarımı maksimum seviyede olmakta, hastanın nörolojik kayıpla çıkma riski azalmaktadır.

Uyanık kraniotomi

Konuşma merkezi veya  “motor alan” adı verilen kol ve bacak hareketlerinden sorumlu bölge tümörlerinin, hassas cerrahisinde hasta uyanık tutularak ameliyat edilmektedir. Bu sayede kişinin konuşma ve kol-bacak hareketleri ameliyat esnasında kontrol edilerek hasar oluşması engellenir. Bu yöntem ile ameliyat başarısı artmaktadır.

İntraoperatif BT (O-Arm)

Ameliyat sırasında bilgisayarlı tomografi çekilip, ameliyatta gelinen durum görüntülenebilmektedir. Özellikle omurga vidalama ameliyatlarında kullanılır. 3 boyutlu tomografi görüntüsü alabilen O- Arm teknolojisiyle gerçekleştirilen vidalama ameliyatlarında hata payının kalmadığı görülmektedir. Ameliyatın her aşamasında cerraha kritik bilgi verir, hastalığın tekrarlanma riski sıfırlanmış olur. Hasta bu sayede daha az radyasyona maruz kalır. Yöntem ameliyatın daha küçük kesilerle yapılmasına olanak verir. Bu avantajlarının yanı sıra enfeksiyon riskinin azalmasını sağlar.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Ameliyatları Nelerdir?

Beyin ve sinir cerrahisi yani nöroşirürji alanında uygulanan ameliyatlar, omurilik, beyin ve sinirlerde oluşan hastalıkların tedavisine göre belirlenir ve uygulanır. Uygulanan ameliyatlar arasında beyin tümörü ameliyatları, epilepsi tedavisi ve Parkinson hastalığı ameliyatları yer alır. Beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji) alanında uygulanan ameliyatlar şöyle sıralanabilir:

Beyin tümörü ameliyatları

Beyinde meydana gelen kötü ya da iyi huylu tümörlerin çıkarılmasını içeren ameliyatlar, beyin ve sinir cerrahisi tarafından yapılır. Ameliyat esnasından tümör tamamen çıkarılarak, kanserin yayılmasını önlemek için belirli bir kısım alınabilir. Bu ameliyatta mikroskopik cerrahiden yararlanılabilir.

Kafa travması ameliyatları

Travmalar, kafaya alınan darbeler, trafik kazaları veya düşmeler sonucunda oluşan beyin hasarına karşı ameliyat gerekebilir. Bu gibi durumlarda özellikle biriken kanın boşaltılması, kafatasındaki basıncın azaltılması veya kırılan kemiklerin tedavi edilmesi için cerrahi müdahale yapılır.

Epilepsi cerrahisi

Epilepsi hastaları ilaçla tedavi edilemediğinde ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Epilepsi nöbetlerine neden olan beyin bölgesine müdahale edilerek, nöbetlerin azaltılması için sinir bağlantılarının kesilmesini içeren ameliyat yapılabilir.

Anevrizma ve damar hastalıkları ameliyatları

Beyin damarlarında genişleme olması ve oluşan anevrizmalar kişinin hayatını tehdit edebilir. Anevrizma patlaması durumunda beyin kanaması oluşarak ciddi sorunlara sebep olabilir. Bu nedenle ameliyatla oluşan damar anomalileri tedavi edilir.

Omurga cerrahisi

Zaman içerisinde fıtıklaşan disklerin alınması, omurganın stabile edilmesi ve oluşan omurga tümörlerinin alınmasını içeren ameliyatlar, beyin ve sinir cerrahisinde uygulanır. Özellikle boyun ve bel fıtıkları, omurgaya baskı yaparak kişinin yaşam kalitesini etkileyen durumlar arasında yer alır. Buna yönelik yapılan müdahaleler omurga cerrahisinin alanındadır.

Omurilik tümörleri ameliyatları

Omurilik ve omurga çevresinde oluşan tümörlerin çıkarılmasını içeren cerrahi müdahalelerdir. Omurilikte meydana gelen tümörler sinirleri baskılayarak güç kaybına, ağrıya ya da hareket kısıtlılığına neden olabilir. Ameliyatla bu sorunların çözümlenmesi hedeflenir.

Hidrosefali ameliyatları

Hidrosefali, beyinde fazla birikmesine bağlı olarak görülen ve beyin üzerinde basınca neden olan bir hastalıktır. Beyin içerisindeki sıvının dışarıya taşınmasını içeren ameliyatla tedavi edilmesi hedeflenir. Ameliyat sonrasında oluşan basınç azalarak beyin fonksiyonlarının korunması sağlanır.

Periferik sinir cerrahisi

Sinirlerde oluşan hasarlar, sinir sıkışmaları ve sinirlerdeki kistlere ya da tümörlere yapılan müdahaledir. Sinir hasarının yanında karpal tünel sendromu gibi ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olan durumlarda da periferik sinir cerrahisinden yararlanılır.

Fonksiyonel nöroşirürji ameliyatları

Özellikle spastisite veya distoni gibi hareket bozuklukları için uygulanan bu cerrahi müdahalede beyin içerisine uyarılar gönderen cihazlar yerleştirilebilir. Böylelikle hastanın yaşam kalitesinin artması sağlanır.

Parkinson hastalığı ve hareket bozuklukları ameliyatları

Parkinson hastalığından ilaç tedavisi yetersiz kalırsa hareket bozukluklarını tedavi etmek için ameliyat gerekebilir. Derin beyin stimülasyonu (DBS) cerrahisi, beyin içerisine elektrot yerleştirilerek sinir sisteminin belirli bölgelerine düzenli olarak uyarı gönderir. Böylelikle, titreme ve kas sertliği gibi semptomların azalması amaçlanır.

Bu ameliyat türleri, hastanın sağlık durumu, ameliyatın gerekliliği ve cerrahın uzmanlık alanına göre belirlenir ve planlanır.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Nöroloji ile beyin ve sinir cerrahisi arasındaki fark nedir?

Nöroloji alanında sinir sistemi bozuklukları ve bunların tedavisi yer alır. Tedavileri ise genellikle ilaç tedavisini içerir. Baş ağrı tipleri, epilepsi, Parkinson, Alzheimer gibi hastalıkların teşhisi nöroloji birimi tarafından gerçekleşir. Beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji) ise, sinir sisteminde cerrahi gerektiren durumları ele alarak, özellikle beyin, omurilik ve sinirlerdeki bozuklukları ameliyatla tedavi eder. Bu durumda nöroloji hastalıkların tanısını koyma, semptomların yönetilmesi ve izlenmesini üstlenirken, nöroşirürji cerrahi müdahaleleri gerçekleştiren birimdir.

Nöroşirürji ne demek?

Nöroşirürji, beyin, omurilik ve periferik sinirlerde oluşan hastalıkların tanımlanmasının ardından cerrahi müdahaleyi gerçekleştiren birimdir. Beyin ve sinir cerrahi olarak da isimledirilen nöroşirürji, damar tıkanmaları, beyin kanaması ve tümörler gibi sorunlara müdahale eder. Nöroşirürji alanında uzmanlaşmış kişiler, ameliyat sonrasında rehabilitasyon sürecini de takip ederek hastaların iyileşme sürecine destek olur.

Beyin sinir cerrahına neden gidilir?

Beyin sinir cerrahına kişinin beyninde oluşan tümör, damar hastalıkları, omurilik problemleri nedeniyle gidilebilir. Özellikle kafa travmaları, şiddetli baş ağrıları, hareket kaybının oluşması durumunda nöroşirürji alanına başvurmak önemlidir. Beyin sinir cerrahları, bunların yanında ameliyat sonrasında alınması gereken rehabilitasyon sürecini de planlayarak hastanın iyileşmesini sürecini takip eder.

Beyin ve sinir cerrahisi hangi testleri yapar?

Beyin ve sinir cerrahisi bölümünden tanı konulurken birçok testten yararlanılır. Özellikle, MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme), BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve anjiyografi bu testler arasında yer alır. Elektromiyografi (EMG) yapılarak sinir hasarları ortaya çıkarılabilir.

Beyinde en sık görülen hastalık nedir?

Beyinde en sık görülen hastalıklardan biri beyin tümörleri olarak bilinir. Beyin tümörleri,  iyi huylu veya kötü huylu olarak farklılık gösterebilir. Baş ağrısı, mide bulantısı ve zihinsel değişiklikler gibi semptomlarla beyin tümörünün bir göstergesidir.