Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir? Beyin Kanaması Neden Olur?

Beyin kanaması, beyni besleyen kan damarlarının yırtılması sonucu sızan kanın neden olduğu beyindeki çevre dokularda yaşanan lokal kanamayı ifade eder. Beyin kanamasında kan damarlarından dışarı kan sızması, kanla beslenen beyin hücrelerinin çalışamamasına ve ölümüne neden olur. En yaygın nedeni kafa travması ve yüksek tansiyondur. Beyin kanaması başladıktan sonra ortaya çıkan baş ağrısı, kafa karışıklığı, yutma güçlüğü, yürüme güçlüğü, kollarda ve bacaklarda uyuşukluk ile yüzün tek tarafının kontrolünü kaybettiren felç belirtisi ile beyin kanaması yaşandığı anlaşılabilir.

Beyin Kanaması Nedir?

Beyin kanaması, kafatası içerisinde yer alan beyin dokusunda, beynin yüzeyinde kanama oluşması sonucunda baş ağrısı ve kusma belirtileriyle ortaya çıkan kanamalardır. Beyin kanaması, felç, ciddi sakatlıklar ve ölüme neden olabilir.

Beyin kanaması kişilerde, vücudun bir tarafında güçsüzlüğe, konuşma güçlüğüne veya uyuşukluk hissi gelişmesine, yürüme ve hatta düşme sorunları da dahil olmak üzere günlük hayatta yürüttüğü aktiviteleri yürütmede zorluğa neden olur. Şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma, baş dönmesi ve felç beyin kanamasının yaygın belirtileridir.

Beyin kanamasında kanamanın meydana gelebileceği iki ana alan bulunur. Bunlar kafatasının içinde ancak beyin dokusunun dışında kanamalar ile beyin dokusunun içindeki kanamalardır.

Kafatasının içinde ancak beyin dokusunun dışında kanama

Beyinde kemiğin olduğu yerde ve beynin dokusu arasında yer alan katman meninks olarak adlandırılır. Meninksler beynin korunması için önemli bir konumdadır. Kanama bu katmanlar arasında meydana gelebilir. Bu katmanda yer alan zarlara dura mater, araknoid ve pia mater adı verilir.

• Epidural kanama: Bu kanama türünde kafatası kemiği ile en dıştaki zar tabakası olan dura mater arasında oluşur.
• Subdural kanama: Bu kanama dura mater ile araknoid membran arasında görülür.
• Subaraknoid kanama: Bu kanama araknoid membran ile pia mater arasında oluşmaktadır.

Beyin dokusunun içinde kanama

Beyin dokusunun içerisinde ise iki tür beyin kanaması meydana gelebilir. Bunlar; intraserebral kanama (hemorajik felç) ve intraventiküler kanamalardır.

• İntraserebral kanama: Bu kanama türünde beyin loblarında, ponsta ve beyincikte görülür.
• İntraventriküler kanama: Bu kanama ise beyin omurilik sıvısının üretildiği beynin belirli bölgeleri olan beynin ventriküllerinde görülür.

Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?

Beyin kanamasında beyne ulaşan kan akışı durduğunda belirli bir süre sonra beyin hücreleri ölmeye başlar. Bu da, şiddetli baş ağrısına, tek taraflı yüz felcine, konuşma ve yazmada güçlüğe, el ve kolda uyuşukluk ve karıncalanmaya ve nörolojik işlev bozukluğu gibi belirtilere neden olur. Ek olarak mide bulantısı ve kusma gibi semptomlar da yaşanıyorsa beyin kanamasından şüphelenilir.

Beyin kanaması vakalarında görülen belirtiler şunlardır:

• Ani ve şiddetli baş ağrısı
• İşitme, görme, tat veya koku alma duyusunda değişiklik
• Genellikle bir kol veya bacakta karıncalanma, uyuşma
• Baş dönmesi 
• Bulantı ve kusma
• Kasılma ve bayılma gibi epileptik nöbet geçirme
• Hafıza bulanıklığı ve bilinç kaybı
• Konuşma ve konuşulanı anlamakta zorluk çekme
• Tek taraflı yüz felci
• Yürüme güçlüğü
• El titremesi gibi ince motor becerilerinin kaybı
• Işığa karşı hassasiyet 

Beyin Kanaması Neden Olur?

Beyin kanamasının en yaygın nedeni kafaya alınan darbe sonucu gelişen travma, yüksek tansiyon, beyin tümörü, anevrizma, kan sulandırıcılar, uyuşturucu madde kullanımı, doğuştan gelen damar bozuklukları, fiziksel efor ve duygusal strestir.

Beyin kanamasının nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Kafa travmaları.
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Arterlerde yağ birikintilerinin birikmesi (ateroskleroz)
• Kan pıhtılaşması. 
• Serebral anevrizma
• Beynin arter duvarlarında amiloid proteininin birikmesi (amiloidoz)
• Beyin tümörü
• AVM (arteriyovenöz malformasyon)
• Kanama bozuklukları veya kan sulandırıcı ilaçlar
• Alkol, sigara kullanımı
• Eklampsi, doğum sonrası vaskülopati gibi hamilelik veya doğumla ilgili sorunlar
• Kan damarı duvarlarında anormal kolajen oluşumu
• Kan damar duvarının yırtılması
• Kokain kullanımı

Beyin Kanaması Nasıl Teşhis Edilir?

Beyin kanaması belirtilerinin görülmesi durumunda uzman doktor öncelikli olarak fiziksel muayene yapabilir. Bu muayenenin ardından beyin kanaması yaşadığı düşünülen kişiye şu testler uygulanır:

• Bilgisayarlı tomografisi (BT) taraması
• Manyetik rezonans görüntülemesi (MR)
• MR anjiografi (MRA)
• Elektroensefalogram (EEG)
• Göğüs röntgeni
• İdrar tahlili
• Tam kan sayımı

Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Olur?

Beyin kanamaları beynin içinde veya dışında olmasına bakılmaksızın her zaman doktor kontrolünde olmayı gerektiren ve bazen acil müdahale gerektiren durumlardır. Beyin kanaması sonrası kafatası içindeki basınç artığı için tüm beyin tehlike altındadır. Beyin kanamasında doğru tedavinin uygulanabilmesi için kanamanın yeri, beyin kanamasının neden kaynaklandığı ve kanamanın büyüklüğü belirlenmelidir. Zaman kaybetmeden uygulanacak tedavi kanamanın yaratacağı olumsuz etkileri azaltarak hastanın iyileşme şansını ve tedaviden sağlanan faydayı yükseltmektedir.

Beyin kanaması tedavisinin ilk aşaması kişinin takibinin sağlanmasıdır. Beyin kanamasından sonraki saatlerde kan basıncı yakından izlenmelidir. Daha sonrasında beyin kanamasına müdahale için ameliyat ile tedavi uygulanır. Beyin kanaması tedavisinde cerrahi yöntemler kullanılabildiği gibi beyin ödemine ve epileptik nöbetlerin giderilmesine yönelik ilaçlar da uygulanabilmektedir.

Beyin Kanaması Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Beyin kanaması ameliyatı, kanamanın nedeni, büyüklüğü ve kanamanın gerçekleştiği bölgeye göre farklılık gösterebilir. Her beyin kanaması cerrahi müdahale gerektirmemekle birlikte genellikle beyin kanamaları acil tıbbi müdahale gerektirir.

Beyin kanaması sonucu beyin üzerinde baskı oluşabilmektedir. İlaçlarla yapılan müdahaleye rağmen bu baskı hafifletilemezse dekompresyon gerçekleştirilebilir. Dekompresyon işleminde amaç kanama sonucu sıkışan beyni rahatlatmak ve basınç oluşmasına neden olan kanın boşaltılmasıdır.

Dekompresyon işlemi kanamanın nedeni ve büyüklüğüne göre farklı şekillerde gerçekleştirilebilir.

Açık cerrahi ile

Kafatasının bir kısmını çıkarılır. Hematom yani kanamanın doku içindeki birikimini boşaltmak ve yırtılmış kan damarını onarmak için açık ameliyat gerçekleştirilir. Doku içindeki kan birikiminin çok fazla olduğu durumlarda veya vücudun önemli işlevlerinin kontrol edildiği beyin bölgelerinin basınçtan etkilendiği durumlarda kullanılan büyük bir cerrahi prosedürdür.

Basit aspirasyon

Biyopsiye benzer bir işlemle kafatasında küçük bir delik açılır. Kateter yardımıyla kafatası içinde biriken kan boşaltılır. Bu yöntem genel durumu çok bozuk olan yaşlı hastalarda büyük ameliyatın riklerini alamamak için tercih edilebilir. Bu yöntemde yöntemde beyin içinde biriken kan her zaman tamamın boşaltılamayabilir ancak yinede basıç azaltılarak beyin rahatlatılmış olur.  

Endoskopik tahliye

Bu işlem basit aspirasyona benzemektedir. Basit aspirasyon işleminde olduğu gibi kafatasında küçük bir delik açılır. Geleneksel cerrahi aletler yerine endoskop yardımıyla kafatası içinde biriken kan tahliye edilebilir.

Stereotaktik aspirasyon

Kafatası içindeki hematomu yani biriken kanı bulmak için Bilgisayarlı Tomografi kullanılır. Biriken kanı boşaltmak için özel olarak geliştirilmiş bir aspirasyon aleti kullanır. Bu işlem sırasında hasta,  yüksek derecede hassasiyet ve doğruluk sağlayan bir stereotaktik kafa çerçevesinde hareketsiz hale getirilir.

Endovasküler yöntemler

Beyin kanaması nedeni anevrizma ya da AVM gibi damarsal sorunlardan kaynaklanabilmektedir. Bu gibi durumlarda ameliyat ya da endovasküler yöntemlerle damarsal rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekmektedir. Damar içi (endovasküler) yani kapalı beyin damar ameliyatlarının temel tekniği yüksek teknolojiye sahip anjiyografidir. Deneyimli hekimler tarafından uygulanması gereken işlemde genelde kasık bölgesindeki damara çok ince ve özel yapıda tüpler yerleştirilerek, hasta olan damara yine damar içinden ulaşılarak gerçekleştirilir. Tanı ve tedavinin tüm aşamaları cihaz ekranında canlı olarak gözlemlenir. Endovasküler yöntemle; anevrizma ve damar yumağına bağlı beyin kanamaları, henüz kanamamış anevrizma ve AVM’ye müdahale, fistül, inme gibi birçok rahatsızlığın tedavisi mümkündür. Bu yöntem açık ameliyat gerektirmeyecek, yani beyin basıncının kanama nedeni ile yüksek olmadığı hastalarda tercih edilir.

Eğer beyin dokusu ciddi şekilde basınç altında ise ve sert bölgelere doğru itilme etkisi varsa açık ameliyatların diğer yöntemlere tercih edilmesi gerekir.

Beyin kanaması ameliyatı kaç saat sürer?

Ameliyat kanamanın yerine ve büyüklüğüne göre, hastanın mevcut diğer hastalıklarına ve yaşına göre değişmek üzere 3 ile 6 saat arasında sürebilir.

Beyin kanaması ameliyatı sonrası uyanma süresi ne kadardır?

Beyin kanaması ameliyatı sonrası uyanma süresi normal ameliyatlardaki gibidir, ancak genel durumu kötü olan ve beyin dokusu baskı altında kalmış olan hastalarda özellikle hasta daha uzun süre narkoz etkisi altında tutularak yavaş bir uyandırma planı yapılır. Bu durum günlerce sürdürülebilir. Bu şekilde beyni kötü etkileyebilecek nöbetlerinde önüne geçilmiş olur.

Beyin kanaması ameliyatı sonrası riskler nelerdir?

Beyin kanaması ameliyatı sonrasında ortaya çıkabilecek riskler planlı olarak yapılan beyin ameliyatlarından fazla değildir. Deneyimli ellerde iyi bir merkezde riskler daha düşük olacaktır. Burada sorulması gereken soru hasta ameliyat olmaz ise riskleri nelerdir olmalıdır. Ameliyat uygulanmadığında beyin baskısı, sıkışma ve itilme nedeni ile ölümcül riskler belirebilir. Ayrıca bazı kanamalar tekrarlama göstererek ek kötüleşmeye neden olabilir.

Beyin Kanamasını Önlemenin Yolları Nelerdir?

Beyin kanaması riskine önlem alarak oluşabilecek sağlık sorunlarının önüne geçebilmek mümkündür. Beyin kanamasını önlemek için şu yöntemlerden yararlanılabilir:

• Güneş ışınlarının dik geldiği öğle saatlerinde dışarı çıkmayın
• Günde 2,5-3 litre su içmeyi ihmal etmeyin
• Alkollü ve asitli içeceklerden uzak durun
• Şemsiye veya şapka kullanın
• Düzenli spor ve egzersiz yapın
• Kilolarınızdan kurtulmaya çalışın
• Stres azaltıcı etkinliklerde bulunun
• Sigaradan uzak durun
• Tansiyon ve kalp hastasıysanız ilaçlarınızı düzenli olarak kullanın

Beyin kanaması yaşanmaması için alınması gereken önlemler nelerdir?

Beyin kanaması olmaması için şiddetli baş ağrısı gibi ön belirtiler dikkate alınmalıdır. Özellikle orta yaş sonrasında tansiyon yüksekliği, düzensiz beslenme, fazla kilo alımı, sıgara alışkanlığı gibi önlenebilir bir takım durumlar göz önüne alınarak yaşam tarzı düzenlenmelidir. Ailesinde beyin kanaması olanlar ailesel riskler açısından daha dikkatli takip edilmelidir.

Beyin Kanaması Hakkında Sık Sorulan Sorular

Beyin kanaması semptomlarla anlaşılır mı?

Ani ve şiddetli baş ağrısı, bilinçte bulanıklık, geveleyerek konuşma, denge kaybı, el ve kolda uyuşukluk ya da karıncalanma ve genellikle tek taraflı ortaya çıkan yüz felci ve mide bulantısı beyinde başlayan kanama ile birlikte görülen beyin kanaması belirtilerdir.

Beyin kanaması yaşandığını gösteren semptomlar nelerdir?

Beyin kanamasının yaygın belirtileri, çoğu zaman vücudun tek tarafında ortaya çıkan uuyuşma, karıncalanma ve yüz felci, ani ve şiddetli baş ağrısı yaşamadır.

Beyin kanaması yaşandığını gösteren semptomlar genel olarak şunlardır:

• Ani gelişebilen şiddetli baş ağrısı
• Genellikle vücudun bir tarafında, kollarda ya da bacaklarda güçsüzlük ve uyuşma
• Mide bulantısı ve/veya kusma
• Baş dönmesi
• Bilinçte bulanıklık
• Konuşmada veya konuşulanı anlamada güçlük
• Nöbet geçirme
• Bilinç kaybı
• Yorgun ve bitkin hissetme
• Yutma güçlüğü
• Çift görme gibi görüş bozuklukları yaşama
• Işığa karşı hassasiyet

Beyin kanaması ölümcül müdür?

Beyin kanaması hastalarda beyin hasarına ve ölüme neden olabilir. Beyin kanamasının yaratacağı sonuçlar;

• Beyin kanamasının kafatasının içinde gerçekleştiği bölgeye
• Kanamanın boyutuna
• Beyin kanaması ile tedavi arasında geçen süreye
• Hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir.
• Beyin hücreleri öldükten sonra yenilenmezler. Bu yüzden kanamanın büyüklüğü ve tedavi arasında geçen süreye göre oluşabilecek hasar ciddi olabilir.

Göz kanlanması beyin kanaması kaynaklı olabilir mi?

Beyin kanaması bazı durumlarda göz damarlarının yırtılmasına neden olarak göz kanlanmasına neden olabilir. Göz kanlanması birçok nedenden de kaynaklanabilir. Uykusuzluk, bir işe uzun süre odaklanmak, öksürmek veya yüksek basınç gibi farklı nedenlerden dolayı gerçekleşebilmektedir. Göz kanlanması özellikle çocuklarda beyin kanaması belirtileri arasında da yer alabilmektedir.

Beyin kanaması sonrası rehabilitasyonda neler yapılır?

Beyin kanaması ameliyatından sonra uzun süreli rehabilitasyon gerekebilmektedir. Hastanın beyin kanaması sonrası günlük yaşam için gerekli olan fonksiyonları mümkün olan en kısa sürede kazanmasına yardımcı olmak ve ileride oluşabilecek beyin kanamalarını önlemek için rehabilitasyon dönemi önemlidir.

Beyin kanaması sonra rehabilitasyon ve iyileşme süresi, beyin kanamasının şiddetine, müdahaleye kadar geçen süreye göre farklılık gösterebileceği gibi hastanın tedaviye göstereceği tepki de önemlidir.

Uzun süreli rehabilitasyon tedavisi şunları içerebilir:

• Fizik tedavi
• Konuşma terapisi veya alternatif iletişim biçimleri
• İş terapisi
• Başka bir kanama riskini azaltmak için yaşam tarzı alışkanlıklarının değiştirilmesi

Kan sulandırıcı ilaçlar beyin kanaması riskini artırır mı?

Kan sulandırıcı ilaçlar beyin kanaması riskini artıran ilaçlar arasında yer alır. Bu tür ilaçların doktor kontrolünde alınması hayati önem taşımaktadır.

Beyin kanaması sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Beyin kanaması sonrası iyileşme süreci kanamanın şiddetine, hastanın genel durumuna, yaşına, eşlik eden diğer hastalıklarına ve başvuru yapılan merkezin imkânlarına göre değişiklik gösterir. Kanama sonrasındaki erken dönemde hastanın durumu iyileşme açısından belirleyicidir. Kanama sonrasında şuur kaybı olmayan, belirgin kuvvetsizliği olmayan hastalar daha hızlı ve tam olarak iyileşirken, şuur kaybı olan, bir vücut yarısında ve yüzünde felci olan hastalarda bu süreçler daha uzun olabilir. İyileşme miktarı tatminkâr olmayabilir. Süre rehabilitasyon sürelerine eklenirse haftalar hatta aylar ile ifade edilen sürelere uzayabilir.

Tansiyon kaç olursa beyin kanaması olur?

Kişisel olarak her insanın tansiyon değeri belirli aralıklar arasında sabittir. Bazen 90/60 olarak ölçülen tansiyon o kişinin normal değerleri iken başka biri için çok düşük bir değer olabilir. Tansiyonun normal değerleri 120/80 olarak kabul edilir. Pek çok kişisel özelliği göz önüne almak gerekse de genellikle 160 olarak ölçülen büyük tansiyona kadar tolerans mevcuttur. Daha yüksek değerlere çıkmak veya bu değerde uzun süre kalmak kanama açısından riski artıracaktır.

Beyin kanaması ne kadar sürer?

Bu şekilde bir süre vermek çok zor olmakla birlikte genel bir inanış olan kanamanın uzun süre devam edeceği düşüncesi yanlıştır. Kanama ilk anda vücuttaki kontrol mekanizmaları ile durdurulur. Bu hastalardaki problem kanamanın devam etmesi değil ilk kanamaya bağlı kitle etkisi ile beynin etkilenmesi, itilmesi ve sıkışmasıdır.

Beyin kanamasında yoğun bakımda ne yapılır?

Beyin kanaması sonrasında şuur durumunda kötüleşme olan, genel durumu daha kötü olan, kendi başına solunum fonksiyonunu sürdüremeyecek olan hastalar yoğun bakımda izleme alınmalıdır. Yoğun bakım süresince vücut fonksiyonlarının sürdürülebilmesi açısından hastaların her türlü destek tedavileri ve gözlemleri yapılır ve gerekirse hastalar ameliyat veya endovasküler tedaviler gibi daha ileri tedaviler için hazırlanırlar.

Beyin kanamasında ilk yardım nasıl yapılmalıdır?

Beyin kanaması, hastalarda değişik bulgular ile ortaya çıkar, bazı durumlarda daha önce hiç duyulmamış kadar şiddetli baş ağrısı olur. Hastalar bu durumu “hayatımda hissettiğim en şiddetli ağrı” olarak tarif ederler. Bu durumda beyin kanaması şüphesi duyulmalıdır.  Daha önce nöbet geçirmeyen hastada epileptik nöbet ortaya çıkması, bir vücut yarısında kuvvetsizlik, ani konuşma bozukluğu, görme problemleri de kanama bulgusu olabilir. Bu bulguların izlendiği hastalarda şuur kaybı yoksa mevcut imkanlar ile hızla bir hastaneye başvuru yapılması gerekir. Şuur kaybı olan hastalarda ambulans çağrılmalıdır. Kanama sonrası şuur kaybı varsa hastanın kalp atımları, nabızdan kontrol edilmeli, solunumunu sürdürüp sürdürmediği kontrol edilmelidir. Solunumu olamayan ve kalp atımları alınmayan hastalarda hızla solunum desteği ve kalp masajı başlatılarak bir hastaneye götürülmek üzere ambulans çağrılmalıdır.

Kulaktan kan gelmesi beyin kanaması belirtisi olabilir mi?

Kulaktan kan gelmesi genellikle bir beyin kanaması bulgusu değildir. Bir kafa travmasını takip eden kulak kanamaları genellikle kısa süre içerisinde kendi kendine durur ama kafa travmasına bağlı olarak ek problemler nedeni ile hastanın yatırılması ve tetkik edilmesi gerekebilir.

Beyin kanamasının komplikasyonları nelerdir?

Beyin kanaması önemli beyin bölgelerinde fonksiyon kaybı ile çeşitli derecelerde görme kaybı, konuşma zorluğu veya kaybı, bir vücut yarısında kuvvetsizlikten, beyin üzerine olan ciddi baskı ve itilme ile şuur kaybına ve hastanın kaybedilmesine kadar giden değişik şekillerde etki edebilir.

Beyin kanaması ne kadar sürede iyileşir?

Beyin kanamasında iyileşmenin ne kadar süreceği kanamanın verdiği zarara ve kişiye göre değişiklik göstereiblir. Bazı vakalarda bir kaç hafta veya ay içinde hasta toparlayabilirken bazı vakalarda ise iyileşme yıllar sürebilir, kimisi ise hiç iyileşemeyebilir.

Beyin kanaması geçiren hasta neden uyutulur?

Beyin kanaması geçiren her hasta uyutulmaz ancak solunum fonksiyonu yeterli olmayan hastalar solunumun desteklenmesi için uyutularak suni solunum makinelerine bağlanır, beyin dokusunun rahatlatılması ve beyinde basıncın azaltılması için gerekli tüm ilaçlar ve gerekirse cerrahi girişimler bu durumda da yapılabilir. Beyin dokusunun kanlanması ve oksijenlenmesi daha rahat bir şekilde sağlanmış olur.

Beyin kanaması geçiren hasta nelere dikkat etmelidir?

Beyin kanaması geçiren hastalarda ilk anda yapılan hızlı müdahaleler ile ortaya çıkabilecek beyin hasarının derecesi azaltılabilir. Hızlı davranmak ve hastayı yeterli bir merkeze ulaştırmak gerekir. Kanama tedavileri sonrasında sekel kalan hastalarda rehabilitasyon tedavilerinin maksimum şeklide ve uygun sürelerde düzenlenmesi de kayıp fonksiyonların tekrar kazandırılmasında önemlidir.

Prematüre veya yeni doğan bebeklerde beyin kanaması yaşanır mı?

Prematür bebeklerde doğum haftası ile ilgili olarak ne kadar erken doğum olmuşsa o oranda beyin kanaması riski vardır. Bu bekler rutin olarak beyin ultrasonu ile takip edilerek kanama ortaya çıkarsa gerekli tedaviler ve girişimler uygulanır. Prematür bebeklerde beyin kanamasını takiben beyin dokusu kaybı ve hidrosefali de oldukça sık olarak izlenir. Uzun süren zor ve zahmetli bir süreçtir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.