Kraniotomi nedir? Hangi durumlarda kraniotomiye başvurulur?

Beyin tümörü, çeşitli nedenlerle gelişen kan pıhtıları, bazı yabancı cisimlerin çıkarılması veya travmatik beyin hasarı nedeniyle beyin lezyonu olan hastalarda beyne erişmek için kafatasından geçici olarak bir kemik flebinin çıkarıldığı cerrahi operasyonlar “Kraniotomi” olarak adlandırılıyor. Kraniotomi ameliyatlarının bu konuda deneyimli beyin cerrahisi ekipleri tarafından gerçekleştirilmesi önem taşıyor. Memorial Antalya Hastanesi Beyin Sinir ve Omurilik Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Mahmut Akyüz, kraniotomi işlemi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.  

Kraniotomi nedir?

Kafatası içindeki yapılara ulaşmak, beyni açığa çıkarmak için kemiğin bir kısmının kafatasından cerrahi olarak çıkarılmasıdır.

Hangi durumlarda kraniotomiye başvurulur?

Kafanın içindeki cerrahi gerektiren tüm problemlere ulaşmak adına kafatası kemiğinin çıkartıldığı duruma kraniotomi denir.

Beyinin içinde yer alan her patolojiye ulaşmak istenilen her durumda kraniotomiye başvurulur. Kafatasının belirli bir lokasyonda problemin olduğu yerin komşuluğunda kafatası açılarak kemik çıkarılır.  

Genel olarak beyin dokusuna, beyin zarı içindeki yapılara, nörovasküler yapılara yani beyin tümörlerine, nörovasküler lezyonlara,  anevrizma ve AVM gibi lezyonlara ulaşmak için; beyin kanamalarında, kafa travmalarında, şiş beyinlerde, kafatasını açarak beyini dışarı doğru rahatlatmak amacıyla kraniotomi uygulanır.

Aşağıdaki nedenlerden dolayı kraniotomi işlemi yapılabilir;

• Beyin tümörlerinin teşhis edilmesi, çıkarılması ve tedavi edilmesi
• Bir anevrizmanın dolaşım dışı bırakılması
• Sızdıran bir kan damarından kan veya kan pıhtılarının alınması
• Bir arteriyovenöz malformasyonun (AVM) çıkarılması veya bir arteriyovenöz fistülün (AVF) tedavi edilmesi
• Enfekte bir irin dolu beyin apsesinin boşaltılması
• Kafatası kırıklarının onarılması
• Beyni kaplayan zardaki yırtıkların onarılması (dura mater)
• Travmatik yaralanma veya felçten kaynaklanabilecek beynin hasarlı veya şişmiş bölgelerini çıkararak beyin içindeki basıncının (kafa içi basıncı) rahatlatılması
• Epilepsi tedavisi

Kraniotomi cerrahisi nasıl yapılır?

Kraniotomi hastanın durumuna göre hasta uyutularak ya da uyanık şekilde yapılabilir.  

Hasta genellikle genel anestezi altında bir çivili başlığa alınır. Konvansiyonel yöntemlerle veya nöronavigasyon olarak adlandırılan yöntemle lezyonun hemen komşuluğundaki kemik çizilir. Cilt açıldıktan sonra pnömatik drill cihazı ile kemik açılır. Kemik açma işleminden sonra beyin dokusu ve omuriliği çevreleyen beyin zarlarının en kalın ve en dıştaki katmanı olan duraya ulaşılır. Dura da açıldıktan sonra beyin katmanına ulaşılmış olur.

Kraniotomi hakkında sıkça sorulan sorular 

Kraniotominin avantajları nelerdir?

Kraniotomi sayesinde beyin dokusuna hızlı bir şekilde ulaşabilmesi sağlanır.  Eskiden teknolojik enstrümanlar (pnömatik drill, nöronavigasyon) olmadığı için kraniotomi işlemleri çok daha uzun sürmekteydi.  Şimdi bu cihazlar sayesinde kraniotomi işlemi yaklaşık yarım saat içinde gerçekleştirilebilmektedir.

Kraniotomi riskli bir ameliyat mıdır?

Kraniotomi, beyinde onarım yapmak için kemiğin kafatasından geçici olarak çıkarılmasını içeren bir beyin ameliyatıdır. Dolayısıyla bazı riskleri beraberinde getirir. Kafatasının hemen altında bir takım damarsal yapılar, kirli kanı taşıyan venöz sinüsler ve beyin dokusu vardır. Kraniotomi işleminde bazen beyin zarı yırtılabilir ve beyin dokusuna zarar verebilir veya bu kirli kanı taşıyan venöz sinüsler de yırtılabilir. Bu durumlar da bir takım ameliyat sırasında veya sonrasına yansıyan problemlere neden olabilmektedir.

Ancak uygun koşullarda ve uzman ekipler tarafından gerçekleştirildiğinde riskler minimalize edilmektedir.

Kraniotomi öncesinde hastanın dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?

Ameliyattan önce hastanın genel anestezi muayenesi olması yeterlidir.  

Kraniotomi ameliyatı ne kadar sürmektedir?

Kraniotomi ameliyatı hastanın durumuna ve genel tabloya göre değişmektedir. İşlem yapılacak bölgeye göre kafatası kemiğini kaldırılır. Ancak bu sadece kraniatomi ameliyatının süresidir. Kemik kaldırıldıktan sonra beynin içinde gerçekleştirilecek ameliyat, problemin bulunduğu patolojiye ve yere göre değişen sürelerde yapılmaktadır.

Kraniotomi ameliyatında beyin haritalanması nasıl gerçekleştirilir?

Kraniotomi ameliyatı öncesi bir takım radyolojik görüntülemelere başvurulur. MR (fonksiyonel MR, MR taktografi), nöronavigasyon ve anatomik landmarklar ile beyin dokusundaki patolojik yapı ve fonsiyonel beyin alanları belirlenir.

Bu görüntüleme cihazları ile beyinden yapılan taramalar (nöronavigasyon ve ultrason) örneğin tümör varsa bunun beyindeki üç boyutlu görüntüsünü sağlar. Tümör dokusu ile sağlıklı doku arasındaki ayrımın yapılmasında ve anormal dokunun kesin konumuna ulaşılmasında faydalıdır.

Uyanık kraniotomiye ne zaman başvurulur?

Genelde hasta genel anestezi altındayken kraniotomi ameliyatı gerçekleştirilir. Ancak hastanın ameliyat sırasında çıkabilecek nörolojik defisitlerine ( sakatlık riskine) anında müdahale etmek ve o bölgelerden uzak durmak adına uyanık olarak da kraniotomi işlemi gerçekleştirilebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.