Kas ve Sinir Hastalıkları Nelerdir? Belirtileri, Nedenleri Ve Tedavisi

Kas ve sinir hastalıkları, özellikle periferik sinirlerde, kaslarda ya da kas ve sinirler arasında bir sorun ortaya çıktığından görülür. En yaygın görülen kas hastalıkları arasında kas güçsüzlüğü yer alır. Bunların yanında kas ve sinir hastalığı belirtileri arasında hareket kısıtlılığı ve istenmeye kas hareketleri görülebilir. Bu belirtileri neden olan hastalıklar hem genetik hem de çevresel faktörlere bağlı olarak ortaya çıkarak kişinin günlük yaşam kalitesini etkileyebilir. Kas ve sinir hastalıkları tedavisi ve türüne bağlı olarak büyük ölçüde farklılık gösterir.

Kas ve Sinir Hastalığı Nedir?

Kas ve sinir hastalıkları, vücudun hareket etmesinde önemli işlevlere sahip olan kasların ve sinir sisteminde meydana gelen bozukluklardır. Vücutta kaslar, sinirlerden gelen emirlerle hareket ederek, emirleri beyin aracılığıyla iletilmesini sağlar. Kas ve sinir hastalıkları bu süreçteki herhangi bir sorun nedeniyle meydana gelebilir. Özellikle kaslarda güçsüzlük, kas atrofisi, karıncalanma gibi duyusal bozukluklar kas ve sinir hastalıkları bozuklukları olarak bilinir. Bu hastalıklar çoğunlukla otoimmün, metabolik veya çevresel faktörlerden kaynaklanır.

Kas ve Sinir Hastalıkları Neye Bakar?

Kas ve sinir hastalıkları, vücutta hareket kontrolünün ve sinir iletiminin sağlanması esnasında oluşan sorunlarla ilgilenir. Oluşan bu hastalıklar, kasların güçsüzleşmesi, sinir hasarına bağlı meydana gelen ağrılar, denge kayıpları ya da istemsiz kas hareketlerine neden olur. Kas ve sinir hastalıklarının neden kaynaklı olduğunu ortaya çıkarıldıktan sonra tedavi yöntemi belirlenir. Bu hastalıklarla nöroloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon, ortopedi gibi branşlar multidisipliner bir süreçle yaklaşır.

Kas ve Sinir Hastalıkları Türleri Nelerdir?

Kas ve sinir hastalıkları türleri kişinin etkilendiği bölgeye ve nedenine bağlı olarak farklılık gösterir. Bu nedenle farklı semptomlar ortaya çıkar. Genellikle kas dokusu, sinir sistemi, sinir-kas bağlantıları veya merkezi sinir sistemini etkileyen kas ve sinir hastalıklarının türleri şöyle sıralanabilir:

Kas hastalıkları

Kas dokusunun doğrudan etkilenmesine neden olan hastalıklardır. Genetik, metabolik veya inflamatuar nedenlerle görülebilir.

• Musküler Distrofiler: Genetik geçişli olarak değerlendirilen Duchenne musküler distrofisi ve Becker musküler distrofisi
• Miyozitler: Kaslarda iltihaplanma sonucu ağrı ve zayıflığa neden olan dermatomiyozit ve polimiyozit
• Metabolik kas hastalıkları: Kas hücrelerinin enerji üretiminde sorunlar nedeniyle görülen McArdle hastalığı ve mitokondriyal miyopatiler

Periferik sinir hastalıkları

Kas ve sinir hastalıklarının türleri arasında yer alan ve sinir hücrelerini (nöronları) etkileyen hastalıklardır.

• Periferik nöropatiler: Sinirlerin hasar görmesiyle oluşan diyabetik nöropati, Guillain-Barré sendromu
• Merkezi sinir sistemi hastalıkları: Beyin ve omuriliği etkileyen Multiple Skleroz (MS), amyotrofik lateral skleroz (ALS)
• Otonomik nöropatiler: Otonom sinir sisteminde bozukluğa neden olan postural ortostatik taşikardi sendromu (POTS)

Sinir-kas bağlantısı hastalıkları

Sinirlerin kaslara doğru sinyal iletmesindeki bozukluklardan kaynaklanan hastalıklardır.

• Myastenia Gravis: Kas zayıflığına neden olan sinir-kas bağlantısı kaynaklı otoimmün bir hastalık
• Lambert-Eaton Miyastenik sendromu (LEMS): Sinirlerden kaslara sinyal iletimini azalmasına neden olan hastalık türü
• Botulizm: Sinir-kas iletişimini engelleyen toksin kaynaklı bir hastalık

Motor nöron hastalıkları

Bu hastalıklar genellikle nedeni tam olarak anlaşılmayan hastalık türleridir.

• Spinal Müsküler Atrofi (SMA): Omurilikteki motor sinir hücrelerinin genetik nedenlerle bozulması
• Charcot-Marie-Tooth hastalığı: Periferik sinirlerin genetik bir hastalık nedeniyle zayıflaması durumu
• Sarkoidoz: Sinirlerde iltihaplanmaya neden olan hastalık türüdür

Kas ve Sinir Hastalıkları Nelerdir?

Kas ve sinir hastalıkları yani nöromüsküler bozukluklar, kas dokularında, sinir sisteminde ve sinir-kas bağlantısını etkileyen işlevsel kabiliyetin bozulmasına neden olan hastalıkları içerir. Genetik, otoimmün, enfeksiyöz, metabolik veya travmatik nedenlerle görülen kas ve sinir hastalıkları, ilerlediği durumda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Kas ve sinir hastalıkları şöyle sıralanabilir:

Amyotrofik lateral skleroz (ALS)

ALS, motor sinir hücrelerinin kaybı sebebiyle kasların zaman içerisinde zayıflayarak işlevini kaybetmesidir. Tedavi edilmediği durumda ise kas kaybına yol açarak ve yaşam kalitesini etkiler.

Miyasteni gravis

Sinir ve kas arasındaki sorunlara yol açan otoimmün bir hastalık olarak bilinen miyasteni gravis, kaslarda yorgunluk ve güçsüzlük belirtilerine neden olur. Bu durum gün içerisinde kötüleşebilir.

Duchenne kas distrofisi (DMD)

DMD, genetik bir kas problemi olarak ortaya çıkan özellikle çocukluk döneminde başlayarak kaslarda zayıflı ve hareket kaybına sebep olan bir hastalıktır. Kaslar zaman içerisinde zarar görerek fiziksel aktivitelerin kısıtlanmasına zemin hazırlar.

Multiple Skleroz (MS)

Bağışıklık sistemindeki sinir hücrelerinin koruyucu olan miyelin kılıfına saldırması sonucunda merkezi sinir sisteminde bozulmalar görülmesiyle meydana gelir. Özellikle hareket, denge ve görme problemleri gibi belirtilerle kendini gösterir.

Guillain-Barre sendromu

Guillain-Barre sendromu, bağışıklık sisteminin sinirlere saldırması sonucunda görülen ve hızla ilerlemesine neden olan hastalıktır. Felce neden olabilen bu durum enfeksiyonlar sonrasında gelişebilir.

Periferik nöropati

Periferik nöropati, çevresel sinirlerde oluşan problemler sonrasında el ve ayaklarda ağrı, uyuşma ve karıncalanma gibi belirtilerin görülmesi durumunda ortaya çıkar. Bu durum diyabet ve toksinlere maruz kalınması sonucunda gelişebilir.

Spinal müsküler atrofi (SMA)

Motor sinir hücrelerinin omurilikte işlevini yitirmesi nedeniyle kaslarda zayıflamalar görülür. Bu durum genetik problemlere bağlı olarak gelişerek çocuklarda hareket kısıtlılığına ve gelişim problemlerine yol açar.

Polimiyozit ve dermatomiyozit

Kasların iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan bu hastalıklar, kaslarda güçsüzlüğe ve ağrılara neden olabilir. Dermatomiyozit hastalığında ise ciltte döküntüler de görülebilir.

Parkinson hastalığı

Beyinde bulunan dopaminden sorumlu hücrelerin kaybı sonucunda kaslarda sertlik, titreme ve hareket bozuklukları görülebilir. Bu da Parkinson hastalığına zemin hazırlar.

Kas ve Sinir Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Kas ve sinir hastalıkları belirtileri arasında kasların güçsüzlüğü, kramplar, ağrılar, kas yorgunluğu ve duyu kaybı gibi durumlar yer alır. Bu belirtiler kişinin günlük yaşamını zorlaştırarak ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Kas ve sinir hastalıkları belirtileri kişinin etkilendiği bölgeye göre farklılık gösterebilir.

Kas hastalıkları belirtileri nelerdir?

Vücuttaki kaslar, sinirlerden gelen sinyallerin uyarılması sonucunda vücudu hareket ettirir. Kasların zarar görmesi ya da kaslarda sorun oluşması durumunda kişide şu belirtiler görülebilir:

• Vücudu taşıyamama, merdiven çıkmada güçlük çekme, eşyaları kaldırmakta zorlanma gibi kas güçsüzlükleri
• Kaslarda ağrı ve istemsiz kasılmalar, kramp
• Kas dokusunun küçülmesi ve kasların incelmesine neden olan kas kaybı
• Kasların kontrolsüz bir şekilde kasılması ve gevşemesi
• Kasların kısa sürede yorulması ve güç kaybetmesi

Sinir sistemi hastalıkları belirtileri nelerdir?

Sinir sistemi, beyinden alınan sinyallerin vücudun diğer bölgelerine ileterek kişinin duyu ve motor kontrolünün sağlanmasında etkili olur. Sinirlerin etkilenmesi durumunda kişide sinir hastalıkları belirtileri olarak şunlar görülebilir:

• El ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
• Sinirlerde oluşan yanma, batma, elektrik çarpması gibi ağrı ve hisler
• Sıcaklık, dokunma veya ağrı hissetmede azalma
• Reflekslerin azalması, kaybolması veya aşırı derecede artması
• Hareketlerin dengesizleşmesi ve yön kaybının yaşanması gibi koordinasyon eksikliği
• Kasların titremesi veya seğirmesi
• Kasların işlevini kaybetmesi yani felç
• Göğüs kaslarının etkilenmesi durumunda nefes darlığı

Kas ve sinir hastalıkları belirtileri genellikle kişide yavaş gelişir ancak bazı durumlarda aniden de başlayabilir. Bu belirtiler, kişinin kas veya sinir grubunun etkilendiğine ve hastalığın şiddetine bağlı olarak farklılık gösterir.

Kas ve Sinir Hastalıkları Neden Olur?

Kas ve sinir hastalıkları, kas dokularında meydana gelen bozukluklar, sinir-kas bağlantılarının zarar görmesi ve sinir sisteminin işleyişindeki dengesizlikler nedeniyle ortaya çıkar. Görülen bu hastalıklar çevresel ya da metabolik nedenlerden kaynaklı olabilir. Kas ve sinir hastalıklarının nedenleri sorunun ortaya çıktığı bölgede ya da altta yatan nedene bağlı olarak çeşitlilik gösterir.

Kas ve sinir hastalıkları nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Genetik yatkınlık
• Musküler Distrofi (Kas Distrofisi)
• Charcot-Marie-Tooth hastalığı
• Spinal Müsküler atrofi (SMA)
• Myastenia Gravis hastalığı
• Multiple Skleroz (MS)
• Guillain-Barré sendromu
• Polio (çocuk felci)
• Lyme hastalığı
• Zika virüsü
• Travmatik sinir hasarı
• Disk hernisi (Fıtık)
• Karpal tünel sendromu
• Şeker hastalığı (diyabetik nöropati)
• Hipotiroidi
• Ağır metal zehirlenmesi
• Kemoterapi gibi bazı ilaçlar
• Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)
• Sarkopeni
• B12, D vitamini eksikliği

Kas ve sinir hastalıklarının nedenleri, birçok faktöre bağlı olarak çeşitlendirilebilir. Doktor kontrollerin ardından kaynağını belirleyerek etkili tedavi planı oluşturur.

Kas ve Sinir Hastalıkları Tanısı Nasıl Yapılır?

Kas ve sinir hastalıklarının tanısı, kişinin belirtilerine, sağlık geçmişine göre farklılık gösterir. Tanı ve teşhis sürecinde birçok farklı yöntemden yararlanılır. Kas ve sinir hastalıklarının tanısında kullanılan yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Hastanın geçmişi ve belirtilerinin detaylı bir şekilde doktor tarafından sorgulanır
• Klinik muayene sırasında doktor, kas gücünü, refleksleri, dengeyi ve koordinasyonu değerlendirir
• Elektromiyografi (EMG) ile kasların elektriksel aktivitesini ölçülür
• Sinir fonksiyonlarını değerlendirmek amacıyla nörolojik testler yapılabilir
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile sinir sistemi ve kaslar üzerindeki yapısal değişiklikler gözlemlenir
• Sinir iletimi hızı testi sayesinde sinirlerin elektriksel uyarılara nasıl tepki verdiği belirlenir
• Bazı durumlarda, kas veya sinir dokusunun incelenmesi gerekebilir. Kas biyopsisi yapılarak incelemesi sağlanır
• Duchenne kas distrofisi (DMD) ve spinal müsküler atrofi (SMA) gibi hastalıklarda genetik testler istenebilir

Kas ve Sinir Hastalıkları Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kas ve sinir hastalıklarının tedavisi, rahatsızlığın türüne, nerede oluştuğuna göre farklılık gösterir. Birçok nöromüsküler rahatsızlığın bir tedavisi olmasa da semptomlarını kontrol etmeye yönelik olarak bir tedavi planı uygulanabilir. Kas ve sinir hastalıklarına yönelik olarak uygulanabilecek tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• İlaç tedavisi
• Fizik ve mesleki terapi
• Konuşma terapisi
• Beslenme düzenini oluşturmaya yönelik planlanan tedavi
• Genetik tedavisi
• Hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı yardımcı cihazlar
• Ameliyatlar ya da cerrahi müdahaleler

Kas ve Sinir Hastalıkları Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kas ve sinir hastalıkları için hangi doktora gidilir?

Kas ve sinir hastalıklarına yönelik olarak nöroloji tıbbi birimi tanı ve tedavi sürecini belirler. Alanında uzman nörologlar, beyin, omurilik ve sinir sisteminde meydana gelen bozukluklarla ilgilenir.

En sık görülen kas hastalığı nedir?

Özellikle yüz ve boyun bölgelerinde ortaya çıkan ve yetişkinlerde görülen miyotonik müsküler distrofi en sık görülen kas hastalıkları arasında yer alır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.