Nöroloji

Nöroloji, beyin, beyin sapı, omurilik, periferik sinir sistemi ve kasların işleyişi ile ilgili sorun ve hastalıkları tanı, teşhiş ve tedavisi ile ilgilenen bilim dalıdır. Nöroloji bölümlerinde; epilepsi, hareket bozuklukları, beyin damar hastalıkları, bunamalar (alzheimer gibi), periferik sinir sistemi hastalıkları, beyin iltihabı, uyku bozuklukları ile nörolojik hastalıkların ayaktan ve yatarak teşhis, tedavi ve takip hizmetleri gerçekleştirilmektedir. 

Nöroloji Nedir?

Nöroloji, beyin, omurilik ve sinir sistemindeki her hürlü hastalıkların teşhis ve tedavisi konusunda uzman bir hekimlik dalıdır. Bu hastalıkların teşhis ve tedavisi yapan doktora nörolog adı verilir.  

Nöroloji bölümü diğer birçok tıbbi birim ile işbirliği içinde çalışır. Örneğin, muayene sonucu beyin tümörü saptanan hastalar cerrahi işlem amacı ile beyin sinir cerrahisi bölümüne yönlendirilmektedir. Diğer bir örnek ise, nöroloji ve göz bölümlerinin beraber takip ettiği hastalardır. Nöroloji ve göz hastalıklarının ilgilendiren ve ortak hastalıkların tanı ve tedavisinin yapan nörooftalmoloji olarak adlandırılan bilim dalı mevcuttur.

Nörolojik hastalıklar insan vücudundaki sinir yapılarıyla ilgili olduğu için teşhiste geç kalınmaması gerekir. Nörolojik sorunlar nedeniyle ortaya çıkan hastalıklar hayati önem taşımakta; teşhis ve tedavide geç kalınması vücutta kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.

Memorial Sağlık Grubu Nöroloji bölümlerine gelen hastaların bütün tetkikleri genellikle aynı gün içinde yapılıp teşhis konduktan sonra tedavi sürecine hızlı bir şekilde geçilir.

Nöroloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Baş ağrıları ve dönmeleri, inmeler, şuur değişikliği ile giden hastalıklar (epilepsi vs), el ayak uyuşmaları ile çeşitli kas güçsüzlüklerinin tanı ve tedavisi yapılmaktadır. Örneğin toplumda sık görülen baş ağrısı tipi olan migren ile nöroloji uzmanı doktorlar ilgilenmektedir.

Nöroloji şu hastalık ve sağlık sorunları ile ilgilenmektedir:

• Beyin damar hastalıkları
• Baş ağrısı (migren, gerilim baş ağrısı ve diğer baş ağrıları tipleri)
• Epilepsi (sara)
• Periferik sinir hastalıkları
• Kas hastalıkları
• Multipl skleroz ve benzeri hastalıklar
• Uyku bozuklukları
• Baş dönmesi, kulak çınlaması
• Parkinson ve diğer hareket bozukluğu hastalıkları
• Alzheimer ve benzeri demanslar
• Beyin ve omurilik iltihaplanmaları

Vücudun sinir sistemiyle ilgili hastalıklara, nörolojik hastalıklar denilmektedir. Nörolojik hastalıklar diğer vücut sistemlerini de etkileyebilmektedir. Çünkü beyin, omurilik ya da sinirlerin elektriksel iletimindeki anormallikler birçok soruna yol açabilmektedir. Bu sorunlara inme, kas zayıflıkları, koordinasyon problemleri, his kaybı, nöbet geçirme, sersemlik, acı ve şuur kayıpları örnek olarak gösterilebilir. Birçok tanımlanmış nörolojik hastalık bulunmaktadır. Bazıları ise nispeten yaygındır.

Beyin damar hastalıkları

Serebrovasküler hastalıklar yani beyin damar hastalıkları, beynin büyük kısmını ifade eden ‘serebro’ ile atardamarlar ve damarlar anlamına gelen ‘vasküler’ kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Serebrovasküler, beyindeki kan akışını ifade eder. Bu hastalıklar, insan beynindeki belirli dokulardaki kan akışının zayıflaması ya da tamamen durması sonucunda ortaya çıkan oksijen ve önem taşıyan moleküllere erişimin kesilmesine bağlı olarak gelişen doku hasarıdır. Özetle beynin, iskemi ve kanama nedeniyle geçici ya da kalıcı olarak etkilendiği bir veya daha fazla serebral kan damarının patolojik sürece dahil olduğu tüm bozuklukların yarattığı sorunlardır. Kan akışının zayıflaması veya tamamen durması damarın beslediği bölgelerde hücre ölümü gerçekleşmesine neden olduğu için baş dönmesi, kuvvet ve konuşma kaybı, görme bozukluğu ile şuur kaybı ortaya çıkabilmektedir.

Epilepsi

Halk arasında ‘sara’ ya da ‘nöbet geçirme’ olarak bilinen epilepsi, beyin aktivitesinin anormal hale gelerek uyum ve bazen bilinç kaybına neden olarak ortaya çıkan nörolojik bir sorundur. Sinir hücrelerinden çıkan aşırı uyarılma ile beyin fonksiyonlarının bozulmasını tanımlayan vücudun anormal ritmik kasılmaları ile seyreden her yaş grubunda görülebilen bir hastalıktır. Yüksek ateş, kafa travması, geçirilen enfeksiyon, aşırı stres ve uzun süreli uykusuzluk gibi birçok neden epilepsiye neden olabilir.

Nöbet sırasındaki belirtiler kişiden kişiye göre değişebilir. Nöbet geçirenlerden büyük bir bölümü birkaç saniye boş boş bakar, kollar veya bacaklar istemsiz olarak hareket eder. Geçirilen tek bir nöbet epilepsi teşhisi için yeterli değildir. Teşhis için genellikle en az 24 saat arayla meydana gelen, bilinen bir tetikleyici olmayan en az iki nöbetin yaşanması gerekir. Epilepsinin tanı, tedavi ve takip süreçlerinin bu konuda uzman bir ekip tarafından yürütülmesi çok önemlidir. 

Baş ağrısı

İnsan başında ağrıya duyarlı yapıların bulunması başlı başına bir sorundur. Kafa sinirleri, atardamar ve toplardamarla ile saçlı deri ve boyun kasları, deri, yüzeysel sinirler, sinüsler, dış kulak yolu ve kulak zarı, göz yuvarlakları ve çevresindeki yapılar, tükürük bezleri, dişler, çene eklemi, şah damarı ağrıya duyarlı yapılardır. Baş ağrıları keskin, zonklayıcı, sürekli ya da aralıklı, hafif veya şiddetli olabilmektedir. Toplumun büyük bir bölümünde görülebilen baş ağrıları iki grupta değerlendirilmektedir.

Başka bir nedene bağlı olmayan birincil yani primer baş ağrıları olarak sınıflandırılırken, nedeni belli ve bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan sekonder (ikincil) baş ağrıları yaşam kalitesini düşüren bir durumdur. Migren, gerilim tipi baş ağrısı ve diğer baş ağrılarının teşhisinin nöroloji hekimleri tarafından konulması gerekmektedir. 

Bunama (demans)

Demans hastalığı yani halk arasında bilinen ismiyle bunama beyindeki bilişsel işlevlerin bozulmasıyla ortaya çıkmaktadır. Genç yaşlarda unutkanlıkla kendini belli eden demans, yaş ilerledikçe kişinin günlük aktiviteleri yapmasını zorlaştırmakta, kişiyi bakıma muhtaç hale getirir. Ancak yaşlanmaya bağlı olarak etkilenen bilişsel değişikliklerle demansı karıştırmamak gerekir. Yaşlanmaya bağlı olarak yavaşlayan öğrenme ve ufak tefek unutkanlıklar demans hastalığının belirtileri olmayabilir. Demansa yol açan birçok hastalık vardır.

Demansa yol açan en önemli hastalık Alzheimer’dır. Ancak damar hastalıkları (vasküler demans), parkinson’a bağlı demans ile normal basınçlı hidrosefali gibi birçok nörolojik hastalık ile ve iskemik durumlar demansa neden olabilmektedir. Ayrıca madde ve aşırı alkol kullanımı ile tümör ya da tüm bunların birkaçının bir arada olması demansın nedenleri arasındadır. Demans beyin hücrelerinin bir nedene bağlı olarak hasar görmesiyle ortaya çıkar ve bu hasar bilişsel bozukluğa neden olur. 

Uyku bozuklukları

İnsanlarda yaşam süresinin 1/3’ünü oluşturan uyku vücudun ve beynin dinlenmesi için gerekli olan fizyolojik bir ihtiyaçtır. Uykusuzluk diğer birçok sorunu tetikleyerek hastaıklara neden olmakta, özellikle çalışma hayatında motivasyon ve dikkat eksikliğine yol açarak yaşam kalitesini düşürmektedir. Uykuda solunum durması ve huzursuz bacak sendromu gibi sık yaşanan problemlerin teşhisini nöroloji hekimlerinin yapması gerekir.

Horlama ile başlayan ve uykuda solunumun durması olarak ifade edilen uyku apnesi ayrıca obezite, hipertansiyon, diyabet, kalp krizi veya inme gibi çeşitli ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Kesin teşhis ise polisomnografi (PSG) yani uyku testiyle yapılmaktadır. Uyku testi için hasta, uyku merkezinde bir gece yatırılmakta, uyku sırasında beyin aktivitesi, uykunun derinliği, kalp ve solunum işlevi, kanda oksijen seviyeleri, horlama ve istemsiz bacak hareketleri kaydedilmektedir. Uyku testi sonucu uyku apnesinin varlığı belirlenirse, hastalık kişiye uygun yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Hastalık etkili bir şekilde tedavi edildikten sonra kişi kilolarından kalıcı olarak kurtulabilir. Uyku bozuklukları ile ilgili ayrıntılı bilgi için linkteki yazımızı inceleyebilirsiniz.

Demiyelinizan hastalıklar

Demiyelinizan hastalıklar, periferik sinir sistemi ile merkezi sinir sistemini etkilemektedir.

Miyelin kılıf, merkezi ve çevresel sinir sistemlerindeki sinir hücrelerinin uyartı hızını artıran, sinir sisteminin fonksiyonun devam etmesi için hayati önem taşıyan lipit ve proteinden oluşan bir dokudur. Miyelinin kaybına bağlı olarak gelişen durumda sinir hücrelerinin fonksiyonlarına göre çeşitli nörolojik sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlardan en önemlisi genç yaşlarda görülebilen MS (Multipl Skleroz) hastalığıdır. 

Dünyada yaklaşık 3 milyon, Türkiye’de ise 35 bin kişide görülen MS hastalığı ataklar halinde başlamakta ve düzenli takiple ile tedavi sayesinde kontrol altında alınabilmektedir. MS hastalığı genellikle 20- 40 yaşları arasında ortaya çıkmaktadır. Santral sinir sistemini kapsayan beyin ve omuriliğin inflamatuar (yangısal) bir hastalığı olan MS hastalığı sonucunda santral sinir sistemindeki beyaz madde yapıları etkilenmektedir. Ayrıca çok sık görülmeyen devic hastalığı ile bağışıklık sistemi tutulumu olan diğer bozukluklar ve nöromyelitis optica (NMO) demiyelinizan hastalıklarda görülmektedir.

Kas hastalıkları

İnsan vücudundaki kaslar, hareket etmeden tutunda göz açıp kapamaya, gülme, konuşma gibi eylemler ile bağırsak hareketleri ve kalp kasılmasına kadar birçok görevi yerine getirmektedir. Miyopatiler yani kas hastalıkları vücudumuzu hareket ettiren kasların büyük bir bölümünü etkilemektedir. Bu hastalık kas hücrelerinin yapısı veya işleyişini bozmaktadır. Çocukluktan, erişkinliğe ve yaşlılığa kadar görülebilen kas hastalıkları, yaşam konforunu bozan ciddi sorunları içermektedir.  Myastenia Graves, toplumda en sık görülen kas hastalığıdır. En yaygın olan genetik geçişli hastalık ise Duchenne Müsküler Distrofidir.

Nörolojik Muayene Nasıl Yapılır?

Nörolojik hastalıklarda hastadan nörolojik hikayesinin alınması ilk adımdır. İyi bir öykü alınması, tanıya büyük ölçüde yaklaştırır. Örneğin ani başlayan baş ağrısı, bulantı, kusma ve bilinç kaybı öyküsü alındığı zaman kafa içinde bir basınç ve hacim artışı söz konusudur; bu da beyin kanamasına işaret edebilmektedir. Erken teşhis için önemli olan ilk adım hastanın öyküsünün doğru değerlendirilmesidir.

Nörolojik muayenede sıradan gelen adımlar bilinç, kafa içi sinirler, motor ve duyu sistemi, refleksler, denge-koordinasyon sistemi muayeneleridir. Bilinç muayenelerinde uyanıklığın değerlendirilmesi, hastanın bilinci bozuk veya bulanıksa, bunun hangi evrede olduğunu belirlenmesidir (letarji, konfüzyon, stupor veya koma). Bellek, dikkat, lisan fonksiyonu, denge, koku muayeneleri ve görme kontrolü ile birlikte modern tıp görüntüleme yöntemleri sayesinde iyi ve doğru bir nörolojik hastalık tanısı konulmaktadır.

Nörolojik Hastalıklarda Tanı ve Tedavi Süreci

Nörolojik hastalıkların tanı ve tedavilerinde gelişmiş laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri önemli katkı sağlamaktadır. Teşhis için kullanılan bilgisayarlı tomografi, MR, anjiografi, renkli doppler gibi yöntemler, nörolojik muayeneden sonra önemli yer tutar.

Başta epilepsi ve diğer bilinç bozuklukları olmak üzere çeşitli hastalıklarda tanıda önemli olan uyanıklık ve uyku EEG (elektroensefalografi) tetkiklerinin yapıldığı EEG laboratuvarı, hastanemiz nöroloji bölümünün bünyesinde bulunur. Ayrıca, nöroloji bölümünde bulunan uyku ve uyku hastalıkları merkezinde tüm gece uykuda polisomnografi (uyku testi), evde uyku testi, MSLT ve diğer ileri tetkikler de yapılmaktadır.

Periferik sinir ve kas hastalıklarının tanısında kullanılan EMG (elektromiyografi) ve uyarılmış yanıtlar laboratuvarı nöroloji bölümünün belli başlı laboratuvarlarını oluşturmaktadır. Tüm hastalıkların teşhisinde önemli bir yer tutan kan tahlilleri ise nöroloji doktorları tarafından da istenmektedir. Kan tetkikleri sonucunda birçok nörolojik hastalık hakkında bilgi sahibi olunabilir. Tüm bu tedavi ve uygulamalar Memorial Hastaneleri Nöroloji bölümlerinde gerçekleştirilmektedir.

Nörolojik Hastalıkların Tanı ve Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Nöroloji bölümlerimizde; nörolojik muayene, Bilgisayarlı Tomografi (BT), MR ( MRG- Manyetik Rezonans Görüntüleme), anjiografi, renkli doppler, EEG (Elektroensefalografi), EMG (Elektromiyografi), VEP (Görsel uyandırılmış potansiyeller), SEP (Duyusal uyandırılmış potansiyeller), BAEP ( Beyin sapı işitsel uyandırılmış potansiyeli), Lomber Ponksiyon (Beyin omurilik sıvısı alma), TMS (Transkranyal Manyetik Stimülasyon- Sinir sistemi düzenleyici), uyku hastalıkları için yapılan polisomnografi (uyku testi), evde uyku testi, MSLT (Multiple Uyku Latans Testi), baş dönmesi ve denge testleri gibi tetkikler yapılır.

Bu tetkikler ve görüntüleme testleri sayesinde tüm beyin ve sinir sistemi hastalıklarının teşhisi kolaylıkla koyulabilir. 

Nöroloji Bölümü Hakkında Sık Sorulan Sorular

Nöroloji ne demek?

Nöroloji bölümü, beyin ve sinir sistemi hastalıklarını teşhis ve tedavi etme ile birlikte yönetme konusunda uzmanlaşmış ve eğitim almış doktorların yer aldığı bir tıp dalıdır.

Nöroloji depresyona bakar mı?

Depresyon genellikle psikoloji ve psikiyatrinin alanına girer ancak bazı depresyon vakalarının altında yatan nörolojik sebepler nöroloji bölümünün incelemesine ihtiyaç duyabilir.

Nöroloji doktorları hangi testleri yapar?

Nöroloji bölümü doktorları, hastanın şikayetleri ve şüphelenilen hastalığa bağlı olarak farklı görüntüleme testleri isteyebilir. Bunların başında Bilgisayarlı Tomografi (BT), MR ( MRG- Manyetik Rezonans Görüntüleme), anjiografi, renkli doppler, EEG (Elektroensefalografi), EMG (Elektromiyografi), VEP (Görsel uyandırılmış potansiyeller), SEP (Duyusal uyandırılmış potansiyeller) ve uyku testi gelir.