Polinöropati nedir?

İnsan vücudunu bir ağ gibi saran sinir sistemi diyabet, kanser ve romatizma gibi hastalıkların etkisiyle hasar görebiliyor. Polinöropatiye bağlı olarak ortaya çıkan sinir sistemindeki bozulma, vücudun en uç noktalarındaki el ve ayaklarda uyuşmayla kendini belli ediyor. Polinöropati sonucunda ortaya çıkan hastalığın tedavi edilebilmesi için altta yatan rahatsızlığın belirlenmesi önem taşıyor. Memorial Kayseri Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, polinöropati ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Polinöropati nedir?

Periferik sinir sisteminin bir bölümünü oluşturan sinirlerin birkaçında aynı zaman diliminde oluşan hasara polinöropati denmektedir. Vücuttaki sinirlerin işlevlerini kaybetmesine neden olan bir hastalık olan polinöropatide, nörolojik kayıplar ortaya çıkmaktadır. Sinir sistemi merkezi, sinir sistemi ile periferik sinir sisteminden oluşmaktadır. Periferik sinir sistemi, omurilikten çıkan sinir kökleri, sinir yumaklarını (pleksuslar) ve periferik sinirlerle uzuvlara ve organlara uyarıları taşıyan sinir ağıdır. Bu sorunun neden olduğu sinirlerdeki bozulma genelde beyne en uzak uçtan başlar. Ayak ve el parmaklarında başlayıp, yukarı doğru uzayan his kaybı ile ayak ve el kaslarında hareket azalması nedeniyle tablo daha da kötüleşir. Poli, çokluğu ifade ederken, nöro sinirler, pati de hasar anlamına gelmektedir. Yaş ilerledikçe polinöropatinin görülme sıklığı da artmaktadır.

Polinöropati neden olur?

Polinöropatinin oluşumunda altta yatan birçok neden vardır. En yaygın sebeplerinden biri şeker hastalığıdır. Bunun dışında diğer metabolik, enfeksiyoz ve genetik hastalıklarda da polinöropati görülebilmektedir. Ayrıca aşırı alkol tüketimi, kanser hastalarının tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları, kanser, enfeksiyon, böbrek ve karaciğer yetmezliği ile ağır metal zehirlenmesi gibi çeşitli nedenler polinöropatiye neden olabilir.  

Polinöropatinin belirtileri nelerdir?

• Polinöropatisi olan hastaların el ve/veya ayaklarında uyuşma, keçeleşme, yanma, hissizlik veya ağrı olabilir.
• Bu hastaların el ve ayaklarında kuvvetsizlik, yürüme bozukluğu, elleri yumruk yapamama gibi kas kuvvetinin ilgilendiren belirtiler de görülmektedir.
• Hastalıktan etkilenmiş bölgelerde kas erimesi, geç iyileşen yaralar, kol veya bacak kıllarında dökülme, el ve ayaklarda şekil değişikliği (deformasyon), tırnaklarda değişiklikler veya kopmalar olabilir.
• İleri düzeyde polinöropatisi olan hastalarda ayaklarda yatak yaralarına benzer yaralar ve hatta kangren gelişebilmektedir.

Polinöropatinin teşhisi nasıl konur?

Polinöropatinin teşhisi hastanın şikayetleri, klinik muayenesi, laboratuar tetkikler ve EMG (elektromiyografi) testi ile konur. Polinöropati teşhisinde EMG vazgeçilmez bir tanı yöntemidir. Bu yöntemde hastanın kol ve bacaklarına kablolar bağlanarak ve düşük dozda elektriksel uyarılar verilerek, periferik sinirlerin kalınlığı, sinir kılıfının hasarlı olup olmadığı, sinirin elektriksel akımının normal olup olmadığı değerlendirilir. Gerektiğinde polinöropati hastalarında ayrıcı tanı amacıyla EMG testi sırasında iğne de kullanılarak, kasların durumu değerlendirilmektedir.

Polinöropatinin tedavisi var mı?

Polinöropatinin tedavisi altta yatan nedenlere bağlı olarak gerçekleştirilir. En sık gördüğümüz polinöropati çeşidi diyabet yani şeker hastalığına bağlı olduğu için,  burada öncelikle kan şekerini kontrol altında tutmak önemlidir. Şeker hastalığı söz konusuysa hastanın şikayetlerine yönelik olarak gerekirse ağrı kesici özellikli ilaçların ve sinir hasarını onarabilecek ilaçların kullanılması önerilir.  Buna benzer şekilde, kronik böbrek yetmezliğinde de gördüğümüz polinöropatiler metabolik sebeplere ve vücutta biriken toksik maddelere bağlıdır. Bu maddeleri vücuttan uzaklaştırmak amacı ile verilen ilaçlar ve gerekirse diyaliz işlemi, polinöropatinin iyileşmesine katkıda bulunmaktadır. Genetik polinöropatilerde maalesef etkili bir tedavi bulunmamaktadır ve tedavilerin çoğu halen deneysel aşamadadır.  Burada hastaya özel fizik tedavi ve şikayetlerini azaltmak için semptomatik tedavi uygulanabilmektedir. 

Polinöropati hakkında sık sorulan sorular 

Polinöropati çeşitleri var mı?

Polinöropati tek bir hastalık olmadığı için çok sayıda çeşidi vardır. Ayrıca farklı hastalıkların sonucunda da polinöropati oluşabilmektedir. Altta yatan nedene göre; metabolik, enfeksiyoz, bağışıklık sistemi hastalıkları ile ilişkili veya genetik olarak ayrılmaktadır.

Polinöropatinin sinirin hangi bölümünü etkilediğine göre ise siniri saran kılıfın hasarına bağlı ‘demiyelinizan’ veya sinirin ana gövdesinin hasarına bağlı ‘aksonal’ polinöropatiler vardır. Hastalığın gelişme hızına göre polinöropatiler akut (hızlı) gelişen veya kronik (yavaş gelişen) olarak da ayrılır. Ayrıca, sonradan gelişen polinöropatiler, edinsel ve irsi nedenlere bağlı olanlara da genetik polinöropatiler olarak tanımlanmaktadır.

Polinöropati için kullanılan ilaçlar nelerdir?

Polinöropati için kullanılan birçok ilaç çeşidi bulunmaktadır. Bunların çoğu altta yatan mekanizmalara yönelik veya hastanın şikayetlerinin azaltılması için verilmektedir. Hangi ilaca başlanacağı nöroloji hekimi tarafından hastaya göre belirlenir.

Polinöropati için fizik tedavi olur mu?

Fizik tedavi yöntemlerinin polinöropatide önemli bir yeri vardır. Hastanın genel durumu, şikayetleri, muayene bulguları, EMG soncu göz önüne alınarak fizik tedavi yöntemi seçilmekte ve uygulanmaktadır.

Polinöropati egzersizleri nelerdir?

Polinöropati egzersizleri hastaya bireysel olarak hastalığın şiddeti, hareket etme kabiliyeti, yaşı, genel durumu göz önünde bulundurularak önerilir.

Polinöropatinin bitkisel tedavisi var mı?

Şu ana kadar polinöropatiye yönelik,  tıp literatüründe bilinen ve etkinliği kanıtlanmış bitkisel tedavi bulunmamaktadır. Bazı durumlarda, hastalar gereksiz ve yanlış bilgilerle bitkisel tedavilere yönelmekte ve bu sözde tedavilerin etkili olduğunu düşünmektedir. Maalesef bu sözde tedaviler yüzünden hastalığın şiddetinde artış, kronikleşme ve hatta zehirlenme durumları görülmektedir.

Polinöropati kanser hastalarında olur mu?

Kanser hastalarında polinöropati yaygın olarak görülen bir durumdur. Hatta bazı hastalarda kanser tanısı konmadan önce polinöropati tanısı konur ve nedeni araştırılırken altta yatan nedenin kanser olduğu ortaya çıkar. Buna ‘paraneoplastik sendrom’ denilmektedir.  Ayrıca, kanser hastalarında kullanılan bazı kemoterapi ilaçları da polinöropatiyi tetiklemektedir.  Bu nedenle, medikal onkoloji hekimleri hastaya kemoterapi uyguladıklarında el ve ayaklarda yanma, üşüme, hissizlik veya kaslarda hızlı yorulma açısından dikkatli olmaktadırlar.

Polinöropatinin hangi hastalıklarla ilişkisi var?

Polinöropati en çok diyabet hastalığı, metabolik bozukluklar, enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları, kanser ve genetik hastalıklarla ilişkisi bulunmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.