Kanser Tedavisinde PET/CT Teknolojisi

Kanserli dokuların belirlenmesi, tedavi planlaması ve sürecin değerlendirilmesi için kanserle savaşta başarıyı artırabilen bir yöntem olan PET/ CT, pek çok hastanın sağlıklı bir yaşama kavuşması kullanılan teknolojilerden biri olarak tanımlanıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Nükleer Tıp Bölümü’nden Prof. Dr. Akın Yıldız, Pet’ CT teknolojisi hakkında bilgi verdi.

PET/CT Nedir?

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-CT) teknolojisi, Bilgisayarlı Tomografi (CT) ile birleştirilerek, birçok hastalığın teşhisine olanak sağlayan önemli teknoloji tıbbi görüntüleme yöntemidir. PET/CT çok büyük bir oranda kanserin tanı ve evrelemesinde kullanılmaktadır. Bunun yanında nedeni bilinmeyen ateş gibi “tanı konulamayan hastalıkların” teşhisi, enfeksiyon odaklarının bulunması, kalp hastalarında canlı dokunun tespiti ile Alzheimer ve demansın ayrımında da etkinliğinden yararlanılmaktadır. Özellikle kanserin ilk teşhisi, evrelenmesi, yaygınlığının belirlenmesi ve doğru bir tedavi planı çıkarılması için tüm aşamalar PET/CT cihazı ile gerçekleştirilmektedir. PET/CT ile kanser tedavisinin yol haritası çıkarılarak hastalıkla mücadeleye katkı sağlamaktadır.

PET/CT teknolojisi; Memorial Şişli Hastanesi, Memorial Bahçelievler Hastanesi, Memorial Ankara Hastanesi, Memorial Diyarbakır Hastanesi ve Memorial Sağlık Grubu Medstar Antalya Hastanesi'nde bulunmaktadır.

PET/CT Uygulama Alanları Nelerdir?

Kanser tedavisinde kullanılan PET/CT, tanı ve tedavinin şu aşamalarında kullanılmaktadır:

• Kanser şüphesi olan dokunun metabolizmasını belirler.
• Çeşitli görüntüleme yöntemleri ile tespit edilmiş kitlelerin kanser metabolizması gösterip göstermediğini ortaya çıkarır.
• Kitlede PET/CT pozitif ise bu kitle fazla miktarda glikoz tüketiyordur ve kanser olma ihtimali fazladır.
• Kanser kuşkusu olan dokunun doğru ve hastaya en az rahatsızlık verecek bölgeden biyopsi alınmasında konusunda yönlendiricidir.
• Kanserli doku kontrolsüz çoğalma nedeniyle kendi yapısında da hasar oluşturabilir.
• Hasarlı alandan alınacak doku parçalarından teşhis için yeterli hücre elde edilemeyebilir.
• PET/CT canlı hücrelerin yoğunlaştığı alanları gösterir ve biyopsiye rehber olur.
• Tanıya en hızlı yoldan ulaşmada yol göstericidir.

PET/CT Özellikleri Nelerdir?

Kanser yaygınlığının değerlendirilmesi: PET/CT teknolojisi, kanser tanısı konulduktan sonra ilk aşamada hastalık yaygınlığını değerlendirme (evrelendirme) amacıyla birçok kanser türünde başarı ile kullanılmaktadır. Vücuda yayılmış (metastaz) hastalığı olanlarda bölgesel tedavilerin yapılması konusunda yönlendirici olmaktadır.

Tedavi yaklaşımının belirlenmesi: Bu tetkik sonrasında ortalama olarak üç hastadan birinde tedavi yaklaşımı değişmektedir. Bazen ağır bir cerrahi uygulama yerine ilaç tedavisi yapılabilmekte ve operasyona gerek kalmayabilmektedir. Bazı durumlarda ise PET/CT uzak yayılımları olduğu düşünülen hastada yayılım olmadığını göstererek ilaç tedavi kararı yerine ameliyatla kanserli dokunun çıkarılması kararına olanak sağlamaktadır.

Kanser ilacının yararının erken saptanması: Kanser ilaçları yan etkileri önemsenmesi gereken ilaçlardır. Uygun ilacın kullanılması hem yan etkileri önlemekte hem de kanserli dokuya doğru ilaç ve erken müdahaleyle hastalığın engellenmesi sağlayabilmektedir. Tedavinin 1 veya 2. kürü sonrasında PET/CT ile yapılacak değerlendirme ilacın ne kadar yararlı olabileceği konusunda erken dönemde bilgi vermektedir. Böylece ilaç erkenden değiştirilerek yeni bir ilaç tedavisine başlanabilmektedir.

Tedavi yanıtının belirlenmesi: PET/CT ile kanser ilacına yanıt hem yapısal değişimler hem de hücresel aktivite şiddeti sayısal olarak ölçülerek değerlendirilebilmektedir. Tedavi tamamlandıktan sonra canlı kanser hücresinin varlığının araştırılması ile tedavi etkinliği belirlenebilmektedir. PET/CT tedaviye yanıtı en erken gösteren görüntüleme sistemidir.

Işın tedavi planının yapılması: Radyoterapi ya da ışın tedavisinde radyasyon verilecek canlı tümör hücresi alanları PET/CT ile haritalanarak, doğru ve etkili tedavi şansı artmaktadır. Bununla birlikte sağlıklı dokulara ışın verilmesi engellenmektedir.

Tekrarlayan hastalığın erken saptanması: Tedavi kürleri tamamlandıktan sonra hastalar ultrason ve tomografi gibi yöntemler ve kan tahlilleri ile takip edilir. Bu yöntemlerde kuşkulu durum oluştuğu takdirde canlı kanser hücrelerinin yeniden ortaya çıkıp çıkmadığı ve yaygınlığı PET/CT yöntemi ile saptanır.

PET/CT İşlemi Nasıl Yapılır?

PET/CT işlemi için hastadan en az 6 saat açlık gerekmektedir. İlk olarak hastanın kan şekeri ölçülür. Kan şekeri istenilen sınırlarda ise damardan radyoaktif madde enjekte edilir. Radyoaktif maddeler çeşitli olmakla birlikte en fazla kullanılanı F-18 Florodeoksiglikoz dur. Bu madde Flor-18 isimi radyoaktif maddeye bağlanmış bir şeker molekülüdür. Enjeksiyonu takiben hasta bir saat kadar ilacın kanserli dokuda yeterli miktarda tutulması için bekletilir. Ardından PET/CT cihazında çekime alınır. PET/CT’de kullanılan diğer maddeler, kemikleri görüntülemek için F-18 NaF, prostat kanserlerinin yayılımının araştırılmasında Ga-68 PSMA, nöroendokrin tümörlerin araştırılmasında kullanılan Ga-68 DOTA-TATE’tir. Bunların dışında rutinde pek kullanılmayan birçok radyofarmasotik de bulunmaktadır.

PET/CT kanserli dokunun saptanmasından tedavi planının yapılmasına, tedavi başarısının değerlendirilmesinden ışın tedavisinin planlanmasına kadar birçok aşamada kanserle mücadelede kullanılmaktadır.

PET/CT Fiyatları

PET/CT fiyatları işlemin yapılacağı merkez ve uygulamayı yapacak doktora göre belirlenmektedir.

PET/CT Hakkında Sık Sorulan Sorular

PET/CT ne demek?

Kanserli hücrelerin normal hücrelerden en önemli farkı, hızlı ve kontrolsüz çoğalmalarıdır. Yüksek faaliyet gösteren hücrelerin enerji ihtiyaçları da normalden fazladır. Kanserli hücrelerin bu süreçte kullandığı şeker, protein ve bazı özel yapı taşları gibi maddeler radyoaktif olarak işaretlenip görüntülendiğinde, kanserli dokuların yeri saptanabilmektedir. PET/CT cihazı bu mantık temelinde çalışır.

PET/CT ne için çekilir?

Çok büyük bir oranda kanserin tanı ve evrelemesinde en ileri teknoloji tıbbi görüntüleme yöntemidir.

PET/CT ne kadar sürer?

Çekilecek bölgeye göre değişmekle birlikte PET/CT işlemi ortalama 20-25 dakika sürmektedir.

PET/CT hangi hastalıklarda kullanılır?

Başta en tehlikeli kanser türlerinden akciğer kanseri olmak üzere birçok kanser tedavisinde kullanılan PET/CT tanıya en hızlı yoldan ulaşmada yol göstericidir.

PET/CT sonuçları kesin midir?

PET/CT pek çok hastalığın erken tanısında kullanılmaktadır. Geçmişte, vücuttaki nodüllerin kanser olup olmadığı ancak biyopsi ile saptanabilirken, günümüzde PET/CT ile bu lezyonların kanser olup olmadığı yüksek bir duyarlılıkla saptanabilmektedir.

PET/CT çekiminde kanser nasıl anlaşılır? PET /CT Neyi gösterir?

PET/CT, tümör hakkında verdiği detaylı bilgiler sayesinde görüntülemede önemli bir yere sahiptir. PET/CT ile dokuların metabolizması görülebilmekte ve anatomik olarak bir lezyonun varlığı belirlendikten sonra, bunun malignite (kötü huylu olması) açısından aktif olup olmadığı anlaşılabilmektedir.

PET/CT çekiminden sonra ne yapılmalı?

Çekimi biten hastada herhangi bir ek çekim gerekmiyorsa tetkik tamamlanmıştır. PET tetkiki tamamlandıktan sonra hastaların herhangi bir şey yiyip içmesinde ve ilaçlarını almasında sakınca yoktur.

PET/CT çektirmek zararlı mı?

PET/CT'de kullanılan radyofarmasötikler kısa ömürlüdür. Bu nedenle radyasyon güvenliği açısından ciddi bir risk oluşturmaz.

PET/CT sonucu kaç günde belli olur?

PET/CT işlemi sonuçları genellikle bir günde çıkmaktadır ama bu durum hastanenin yoğunluğa göre değişebilir.

PET/CT çekilen kişi kaç saat radyasyon yayar?

PET/CT çekimi sırasında vücudunuza verilen madde radyoaktif bir maddedir. Bu maddenin vücudunuzdan atılması ortalama 4-6 saattir. Bu nedenle işlem sonrası 4-6 saat süreyle bebeklerden ve gebelerden uzak durmanız önerilir.

PET/CT çekilmeden önce su içilir mi?

PET/CT çekimleri için açlık gerekmektedir. Bu nedenle, randevu saatinden en az 6 saat önce hafif bir yemek yenmeli veya "şekersiz gıdalarla" kahvaltı yapılmalıdır. Açlık süresince yalnızca su içilebilir. Su içmede herhangi bir sınır bulunmamaktadır.