Onkoloji

Onkoloji bölümü, ilk evresi ile birlikte tümör ve kanserin incelenmesi, teşhis ve yayılımının kontrolü ile cerrahi, kemoterapi, radyopterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik ilaç yöntemleri başta olmak üzere kanser tedavisini planlayan ve uygulayan tıp dalıdır. Onkoloji bölümünün sorumlulukları içinde anormal tümör oluşumu sonucunda meydana gelen kanserler, kanserlerin evresi, incelemesi ve kanserin türüne göre tedavi programları yer alır. Özellikle tedavi programları ilaç tedavisi olabileceği medikal onkoloji adı verilen kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi de olabilir. Onkoloji bölümünde hizmet veren doktorlara ise onkolog adı verilir.

Onkoloji Nedir?

Onkoloji, vücuttaki organları, kasları, kemikleri ve bağ dokusunda kontrolsüz bir şekilde büyüyen ve çoğalan tümör ve kanser hastalıklarının tanı, teşhis ve tedavisini sürdüren tıbbi birimdir. Onkoloji doktorları kanserli hücrelerin yanı sıra kanserli olmayan hücreleri de inceler. 

Kanser, dünyada ve Türkiye’de yayılımı ve görülme sıklığı giderek artan ve hayati tehlike içeren oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Yaşamı tehdit eden hastalıklar arasında, kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde en sık görülen kanserler kadınlarda; meme, tiroid, bağırsak, rahim ve akciğer; erkeklerde ise akciğer, prostat, bağırsak, mesane ve mide kanserleridir.

Onkolojinin Alanları Nelerdir?

Hücrelerin anormal bir şekilde büyümesi sonucu ortaya çıkan birçok kanserin teşhisi ve tedavisi ile ilgilenen onkoloji bölümünün alanlarından biri olan tıbbi onkoloji kanserin ilaçla tedavi edilmesi anlamına gelen kemoterapi tedavisini hastalara uygular. Kemoterapi tedavisi  genellikle katı tümörlerin tedavisi için uygulanır. Bunlara örnek olarak meme, akciğer ve bağırsak kanseri verilebilir.

Diğer bir onkoloji alanı olan radyasyon onkolojisinde güçlü röntgen cihazlarından yararlanılarak hastaya radyasyon verilir ve kanserli hücrelerin yok edilmesi amaçlanır. Özellikle hematolojik kanserler, lösemi ve lenfoma gibi kanser türlerinde radyasyon tedavisine başvurulabilir. Buna aynı zamanda radyoterapi adı da verilir. Radyasyon tedavisinde uygulanan radyasyonun dozu yüksek olduğu bu durum kişinin vücudunu bir miktar yıpratabilir. 

Başka bir tedavi yöntemi olan cerrahi onkolojide ise kanserli hücrelerin cerrahi operasyonlarla vücuttan temizlenmesi amaçlanır. Ancak burada önemli olan kanserin evre olarak cerrahi operasyona uygun olmasıdır. Ameliyat olması mümkün olan kişilerde cerrahi onkoloji işlemi uygulanır. Bunun kararı da yapılan tetkikler sonunda doktor tarafından verilir.

Onkoloji Bölümü

Onkoloji departmanı, kanserin tanı ve tedavisi, birçok uzmanlık dalının işbirliği ile multidisipliner olarak yürütülen bir tıbbi birimdir. Bu uzmanlık dallarından biri olan onkoloji bölümü, kanserin ilaçla tedavisi anlamına gelen kemoterapi uygulamaları ile de ilgilenmektedir. Tıbbi onkoloji bölümünde; kanser tedavisinde kemoterapiler, hedefe yönelik akıllı ilaç ve moleküller, hormonoterapi ve immünoterapiler ile biyolojik tedaviler gerçekleştirilmektedir.

Klasik kemoterapilerden farklı olarak günümüzde konforunu da sağlamayı hedef alan akıllı ilaçlar, kişiye özel olarak uygulanmaktadır. Kemoterapi, cerrahi öncesi tümörü küçültmek ya da sonrasında koruyucu amaçlı olarak kullanılırken, aynı zamanda lokal tedavi yöntemlerinden biri olan radyoterapiden önce, sonra veya her ikisi birlikte olarak da tercih edilebilmektedir. Kemoterapi sitotoksik ilaçlarla yapıldığı için özel bir ihtisas konusudur. Etkili dozlarda uygulanacak olan ilaç tedavisinin, aynı zamanda hastada oluşabilecek yan etkiler kontrol altına alınarak uygulanması esasına dayanır.   

Onkoloji Neye Bakar?

Onkoloji bölümü yani onkoloji doktorları vücutta meydana gelen birçok kanser türünün teşhis ve tedavisi ile ilgilenir. Bunlara katı tümörlü kanser türleri de dahil iken aynı zamanda beyin tümörü de onkolojinin alalına girer.

Onkoloji bölümünün teşhis ve tedavisi ile ilgilendiği kanser türleri şöyledir:

• Meme kanseri
• Tiroid kanseri
• Kolon (Bağırsak kanseri)
• Akciğer kanseri 
• Rahim ve rahim ağzı kanseri
• Prostat kanseri
• Mesane kanseri
• Lösemi
• Karaciğer kanseri
• Böbrek kanseri
• Melanom
• Mide kanseri
• Safra kesesi kanserleri

Yukarıda yer alan kanser türlerinin dışında türüne göre ortaya çıkan tümörler de onkoloji bölümünün ilgi alanına girer. Onkoloji bölümünde bu kanser türlerinin önce şikayet ve belirtiler doğrultusunda teşhis süreci başlar, tanı kesinleştikten sonra ise tedavi sürecine geçilir. 

Onkoloji Tedavisi

Onkolojide uygulanan tedavi yöntemleri, kanserli ve doku ve hücrelerin cerrahi olarak alınması, kemoterapi, immünoterapi ve hedefli terapi gibi ilaçlı tedaviler ile X ışınlarının kullanıldığı radyasyon tedavisini ve daha fazlasını içeren tedavi yöntemleri ile kanserin yayılımını durdurma ve/veya kanseri yok etmeyi içerir. Tedavi sonrası takip sürecide onkoloji tedavisinin bir parçasıdır. Bu tedaviler onkolojinin 3 dalı olan tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi ve cerrahi onkoloji birimlerinde gerçekleştirilir.

Onkoloji Bölümünde Uygulanan Tedavi Yöntemleri 

Onkoloji bölümünde kanserin evresi ve türüne göre bazı tedavi programları uygulanır. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:

• Kemoterapi
• Radyoterapi
• İmmünoterapi
• Hedefe yönelik ilaç tedavisi
• Hormon tedavisi
• Destekleyici ve palyatif bakım
• Deneysel terapiler
• Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Terapiler
• Diğer sistemik tedaviler 

Onkoloji Bölümü Hakkında Sık Sorulan Sorular

Onkoloji ne demek?

Onkoloji terimi tam anlamıyla vücutta ortaya çıkan tümörler ve kanserlerle ilgilenen bir bilim dalı anlamına gelir. Tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi ve cerrahi olmak üzere üçe ayrılır.

Onkoloji muayenesi nasıl yapılır?

Onkoloji bölümüne gelen hastadan öncelikle şikayet ve yaşadığı belirtileri dinlenir. Doktor tarafından yapılan fiziksel muayenenin ardından bazı testler istenebilir. Bu testler arasında kan tahlili, röntgenler, BT taraması, MR, ultrason gibi teşhis yöntemleri yer alır. Ayrıca kanser şüphesi söz konusuysa incelenmek üzere doku örneği alınabilir. 

Jinekolojik onkoloji nedir?

Jinekolojik onkoloji, yumurtalıklar, rahim, tüpler, vajen ve vajen girişini sınırlayan vulva kadın üreme organlarında ortaya çıkan kanserlerin teşhis ve tedavisi ile ilgilenen onkoloji alanıdır.

Kemoterapi nedir?

Kemoterapi, tümörün ilaçla tedavi edilmesi demektir. Cerrahi ve ışın tedavisi ile birlikte tümör tedavisinin çok önemli bir parçasıdır. Kemoterapi ile tümör hücreleri öldürülür veya tümörün büyümesi durdurulmaya çalışılır. Bazen tek, bazen birkaç ilaç çeşitli yollarla verilerek uygulanır.

Kemoterapi kim tarafından uygulanır?

Kemoterapi ile ilgilenen bilim dalına “Medikal Onkoloji” veya “Tıbbi Onkoloji”, bu alanda çalışan doktora “Medikal Onkolog (Tıbbi Onkolog)” denir. Medikal onkoloji ayrı bir uzmanlık dalıdır; medikal onkolog tümör tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir iç hastalıkları uzmanıdır. Tümör tedavisi bir ekip işidir ve mutlaka bu ekibin tüm üyelerinin bulunduğu merkezlerde uygulanmalıdır. Bu ekipte tümör cerrahisi ile ilgili uzman cerrah, ışın tedavisi (radyoterapi) ile ilgili radyasyon onkoloğu, kemoterapi ve hasta bakımı (destek tedavisi) ile ilgili medikal onkolog bulunmalıdır.

Kemoterapi uygulamasında amaç nedir?

Tümörün cinsine ve hastanın özellikleri gibi değişik nedenlerle kemoterapi uygulanabilir.

• Tümörü tamamen yok etmek ve hastayı iyileştirmek için,
• Tümörün yayılmasını engellemek için,
• Tümörün büyümesini durdurmak veya yavaşlatmak için,
• Tümörün sebep olduğu belirtileri yok etmek için kemoterapi uygulanır.

Etkili bir tedavi yöntemi olmasına rağmen bazı durumlarda tümörü tamamen yok edemeyip sadece belirtilerini düzelterek rahat yaşamayı sağlayabilir. Bazı tümörlerde tek tedavi yöntemi kemoterapidir. Diğerlerinde ise kemoterapi diğer tedavilerle (cerrahi ve radyoterapi) art arda veya eş zamanlı olarak uygulanır. Örneğin; ameliyat öncesinde tümörü küçültmek amacıyla,  ameliyattan sonra yayılmasını önlemek için kemoterapi yapılabilir. Aynı uygulamalar radyoterapi öncesinde ve sonrasında yapılabildiği gibi, radyoterapi ile aynı anda çeşitli yöntemlerle de kemoterapi uygulanabilir.

Kemoterapi uygulama sıklığı ve süresi ne kadardır?

Tedavi uygulama süresi ve sıklığı, hastalığın ve hastanın durumunuza göre özel olarak seçilen kemoterapi şemasına bağlıdır. Tedavi ile elde edilen cevaba ve oluşan yan etkilere göre süre ve sıklık doktor tarafından değiştirilebilir. Genellikle en sık kullanılan aralar 3 veya 4 hafta olmakla birlikte bazı tedavi şemalarına ek olarak haftada bir veya iki haftada bir uygulamalar da vardır.

Kemoterapinin zamanlaması konusunda en önemli, hatta hayati önem taşıyan nokta, tedavinin mümkün olduğu kadar düzenli ve yan etkilerin izin verdiği ölçüde zamanında yapılmasıdır. Tedavi aralıkları gereksiz uzatıldığında, tümöre kendini toparlama ve ilaçlara direnç kazanarak daha da güçlenme riski kazandırılmış olur. Bu şekilde tümör büyümeye ve yayılmaya devam eder, tedavi başarı şansı azalır. Hastaların, kemoterapi randevuları konusunda kesinlikle doktorunun önerileri dışına çıkmaması gerekir.

• Herhangi bir nedenle tedaviyi bırakmadan önce mutlaka doktorunuzla konuşarak sorunlarınızı anlatınız ve yardım isteyiniz.
• Tedavi günlerine mutlaka uyunuz. Kendinizi iyi hissetmediğiniz gerekçesi ile asla kendi inisiyatifiniz ile tedavi gününüzü değiştirmeyin.
• Evde kullanmak zorunda olduğunuz ilaçları mutlaka alın.
• Aksi halde eksik tedaviden kaynaklanan tedavi başarısızlıkları ile karşı karşıya kalmak söz korusu olabilir.

Kemoterapi nerede uygulanır?

Kemoterapi mutlaka bu konuda eğitimli kişilerin çalıştığı merkezlerde uygulanmalıdır. Doktorun bilgi ve izni olmadan, kesinlikle herhangi bir hastanede veya evde, kemoterapi tecrübesi olmayan herhangi bir sağlık görevlisi tarafından uygulanmamalıdır.