Multipl Miyelom nedir? Tedavi yöntemleri nelerdir?

Giderek artan bir kemik iliği kanser  türü olan Multipl miyelom, kemik iliğinde anormal bir plazma hücresinin gelişmesi ve hızla çoğalması ile meydana geliyor. Sebebi henüz kesin olarak bilinmeyen multipl miyelom riski daha çok ilerleyen yaşlarda ortaya çıkıyor. Erkeklerde kadınlardan daha sık görülen multipl miyelom; hedefe yönelik tedaviler, kemoterapi ve kemik iliği nakli ile tedavi edilebiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Hematoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Şebnem İzmir Güler, multipl miyelom kanseri belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Multipl miyelom nedir?

Multipl miyelom, vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan kemik iliğinde protein üreten plazma hücrelerini etkileyen bir kanser türüdür. Hastalık genellikle omurga, kafatası, pelvis (leğen kemiği), göğüs kafesi, omuzlar ve kalçalar çevrelerini tuttuğu için multiple miyelom olarak adlandırılmıştır. Plazma hücreleri, kan hücreleri üreten kemik iliğinde bulunan bir tür beyaz kan hücresidir. Sağlıklı plazma hücreleri antikor üreterek vücudumuzu hastalıklar ve enfeksiyonlara karşı korur. Kemik iliğindeki anormal bir plazma hücresinin gelişmesi ve hızlı bir şekilde çoğalması ise multipl miyelom kanserine neden olur. Sağlıklı kan hücreleri gibi kanserli hücreler de antikor üretmeye çalışır. Bununla birlikte, yalnızca monoklonal proteinler veya M proteinleri adı verilen anormal antikorlar üretebilirler. Bu zararlı antikorlar vücutta biriktiğinde böbrek hasarına ve diğer ciddi sorunlara yol açabilir.

Multipl miyelomun nedenleri nedir?

Multipl miyelom kanserinin neden oluştuğu henüz kesin olarak bilinmemektedir. Ancak kanserin kemik iliğinde olması gerekenden çok daha fazla hızla çoğalan bir anormal plazma hücresiyle oluştuğu bilinmektedir. Normal bir yaşam döngüsü olmayan miyelom hücreleri süresiz olarak bölünmeye devam ederler. Bu durumda sağlıklı hücrelerin üretimini bozabilir.

Multipl miyelom kimlerde görülür?

Multipl miyelom kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak kimlerin risk altında olduğu bilinmektedir. İlerleyen yaş multipl miyelom geliştirme riskini artırmaktadır. Multipl miyelom genellikle 60 yaş üzerindeki kişilerde görülürken 35 yaşın altında nadir de olsa  görülmektedir. Multipl miyelom riski taşıyan şunlardır:

• Yaş: Multipl miyelom çoğunlukla 60 yaş üzerindeki kişilerde görülür. Bu nedenle ilerleyen yaş multipl miyelom riskini artırmaktadır.
• Irk: Multipl miyelom riski siyah ırklarda diğer ırklara göre daha yüksektir. Irklar arasındaki bu farklılığın nedeni ise bilinmemektedir.
• Erkek olanlar: Erkeklerin multipl miyelom kanserine yakalanma riski kadınlara göre daha yüksektir. Bu hastalığın erkeklerde neden daha fazla görüldüğü henüz bilinmemektedir.
• Kişide anlamı belirsiz monoklonal gamopati (MGUS) öyküsü: MGUS, anormal plazma hücrelerinin M proteinlerini ürettiği benign (iyicil) bir durumdur. Genellikle semptom yoktur ve anormal M protein seviyesi kan testi ile bulunur. Bazen MGUS’si olan kişilerde multipl miyelom gibi belirli kanserler gelişir. Bir tedavisi yoktur ancak MGUS’si olan kişilere M protein seviyesindeki artışı kontrol etmek için düzenli laboratuar testleri (her 1 veya 2 yılda bir) yapılır. Semptom gelişimini kontrol etmek için de düzenli muayeneler yapılır.
• Ailede multipl miyelom öyküsü: Multipl miyelom genetik bir hastalık değildir. Ancak yapılan araştırmalar yakın akrabasında multipl miyelom hastalığı olan kişilerin hastalığa yakalanma riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Multipl miyelom belirtileri nelerdir?

Multipl miyelomun herhangi bir belirti vermeden ilerleyebilir. Hastalığın belirtileri kişiye göre değişiklik gösterebilir. Multipl miyelomun belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Kemik ağrısı( Genellikle sırt ve kaburgalarda)
• Kemik kırıkları( Genellikle omurgada)
• Halsiz ve çok yorgun hissetmek
• Çok susamış hissetmek
• Sık enfeksiyon geçirme
• Ateş
• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Bulantı
• Kabızlık
• Sık idrara çıkma

Multipl miyelomun evre belirtileri nelerdir?

Multipl miyelom şüphesiyle gelen hastaya çeşitli tetkikler yapılmaktadır. Biyopsisinde multipl miyelom çıkan hastanın doktoruyla birlikte tedavi planlaması yapması gerekmektedir. Hastalığın yayılım derecesi(evre) ekstra tetkikler yapılması gerekmektedir. Multipl miyelom kanserinin kesin tanısı için yapılan tetkikler şunlardır:

• Kan testleri: Multipl miyelom kanseri evrelerinin belirlenmesi için albümin ve beta-2-mikroglobulin gibi kan testlerinin yapılması gerekir.
• BT taraması: Kemiklerin detaylı resimleri bilgisayara bağlı x-ray cihazı ile çekilir.
• MRI: Kemiklerinizin detaylı resimlerini oluşturmak için bilgisayara bağlı güçlü bir mıknatıs kullanılır.

Doktorlar multipl miyelomu asemptomatik, Evre I, Evre II veya Evre III olarak tarif edebilir. Evrelemede kanserin kemik veya böbreklerinizde probleme neden olup olmadığı dikkate alınmaktadır. Asemptomatik multipl miyelom, herhangi bir semptomun olmadığı hastalığın erken aşamasıdır. Örneğin, kemik hasarı yoktur. Semptomun olduğu (kemik hasarı gibi) erken hastalık aşaması Evre I’dir. Evre II veya III daha ileri aşamalardır ve vücutta daha fazla miyelom hücresi bulunmaktadır.

Multipl miyelom hastalığı tanısı nasıl konulur?

Multipl miyelom bazen rutin kan testi ile teşhis edilebilir. Sıklıkla kemik kırığı nedeniyle çekilen bir x-ray filmi sonrası doktorlar multipl miyelomdan şüphelenir. Genellikle hastalar başka semptomları olduğu için doktora gider. Bu tür problemlerin multipl miyelomdan mı yoksa başka durumlardan mı kaynaklandığını bulmak için doktorunuz aile hikayesi ve fizik muayeden sonra şu tetkikleri ister:

• Kan testleri: Laboratuvarda bazı kan testleri yapılmaktadır:
  • Multipl miyelom proteinlerin kanda yüksek seviyede olmasına neden olur. Laboratuar testinde M proteini ve diğer immünoglobulinleri (antikorlar), albümin ve beta-2-mikroglobulini içeren birçok farklı proteinin seviyesi kontrol edilir.
  • Miyelom ayrıca anemiye, beyaz kan hücreleri ve trombosit seviyelerinin düşük olmasına neden olabilir. Beyaz kan hücrelerinin, kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısını ölçmek için laboratuarda tam kan sayımı yapılır.
  • Laboratuarda ayrıca kalsiyum seviyesinin yüksek olup olmadığı kontrol edilir.
  • Böbreklerin iyi çalışıp çalışmadığını anlamak için kreatinin ölçümü yapılır.
• İdrar testleri: İdrarda M proteininin bir tipi olan Bence Jones proteini aranır. 24-saatlik idrarda Bence Jones protein miktarı ölçülür. Eğer idrar örneğinizde Bence Jones protein seviyesi yüksek bulunursa doktorunuz böbreklerinizi takip edecektir. Bence Jones proteini böbrekleri tıkayıp hasara neden olabilir.
• X-ray: Kırık veya incelmiş kemiklerinizi kontrol etmek için film çekilebilir. Miyelomun kaç tane kemiğe zarar verdiğini görmek için tüm vücudunuzun filmi çekilebilir.
• Biyopsi: Doktorunuz kanser hücrelerini aramak için doku örneği alır. Kemik iliğinizde miyelom hücrelerinin olup olmadığını bilmenin tek kesin yolu biyopsidir. Örnek alınmadan önce, bölgenin uyuşturulması için lokal anestezi kullanılır. Bu ağrının azalmasına yardım eder. Doktorunuz kalça kemiğinizden veya başka bir büyük kemiğinizden bir miktar kemik iliği çıkarır. Patolog dokuyu miyelom hücreleri açısından araştırmak için mikroskop kullanır.
• Doktorunuzun kemik iliği alabilmesi için iki yol vardır. Bazı kişilere aynı seansta her iki işlem de uygulanır:
  • Kemik iliği aspirasyonu: Doktor kemik iliği örneği almak için kalın, içi delik bir iğne kullanır.
  • Kemik iliği biyopsisi: Doktor ufak bir kemik parçası ve kemik iliği çıkarmak için daha kalın, içi delik bir iğne kullanır.

Multipl miyelomun tedavi yöntemleri nelerdir?

Multipl miyelom hastasıysanız ve herhangi bir belirti yaşamıyorsanız, doktorunuz tedavi başlatmadan önce hastalığın ilerleyip ilerlemediğini yakından takip eder. Düzenli bir şekilde kan ve idrar testleri yapılarak hastalığın seyri takip edilerek tedavi sürecine karar verilir.

Hastanın ağrılarını hafifletmek, komplikasyonları azaltmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için yardımcı olabilecek tedavileri vardır. Bu tedaviler de hastalığın ilerlemesi durumunda kullanılmaktadır. Multipl miyelom tedavisinde yaygın olarak kullanılan tedavi seçenekleri şunlardır:

Hedefe yönelik tedavi: Multipl miyelom tedavisinde kullanılan hedefe yönelik tedavi ile hastaya damardan ya da hap şeklinde verilen ilaçlarla miyelom hücrelerindeki proteinleri yok ederek kanser hücrelerinin ölmesi sağlanır.

Kemoterapi: Damardan ya da hap şeklinde verilen kemoterapi, genellikle kök hücre naklinden önce yüksek dozlarda verilir. Agresif bir ilaç tedavisi olan kemoterapi ile miyelom ve diğer hızlı büyüyen hücrelerin yok olması sağlanır.

Kortikosteroidler: Vücuttaki iltihabı azaltarak bağışıklık sistemini dengelemek ve miyelom hücrelerini tedavi etmek için hap şeklinde ya da damardan verilen bir tedavi türüdür.

Radyasyon tedavisi: Miyelom hücrelerinin büyümelerini durdurmak, küçültmek ve yok etmek için güçlü radyasyon enerji ve ışınları kullanılır.

Otolog kemik iliği nakli: Hastalıklı kemik iliği tedavi edildikten sonra hastanın kendisinden kök hücre toplanıp.Ardından da  yüksek doz kemoterapi verilip hastaya toplanan kök hücresi geri verilir. Böylece kök hücreler vücudunuza aşılanabilir, burada kemiklere taşınırlar ve kemik iliğini yeniden oluşturmaya başlarlar.Buna Otolog Kemik iliği nakli adı verilir.

Multipl miyelomdan korunmak için neler yapmak gerekir?

Multipl miyelom kanserinin kesin nedeni bilinmediği için hastalıktan korunma şeklide bilinmemektedir.

Multipl miyelom hakkında sık sorulan sorular 

Multipl miyelom hastalığı erken teşhis edilebilir mi?

Multipl miyelom kanseri ilerleyen tıbbı teknolojik imkanlarla günümüzde erken teşhis edilebilmektedir.

Multipl miyelom ölüm riski nedir?

Her Kanserden olduğu gibi multipl miyolem de tedavi edilmezse ölüm riski yüksektir.

Multipl miyelom hastası ne kadar yasar?

Multipl miyelom hastaları yeni geliştirilen kemoterapik ilaçlar sayesinde daha uzun yaşayabilir.

Multipl miyelom genetik bir hastalık mıdır?

Ailesinde multipl miyelom hastalığı olan kişi bu hastalık konusunda daha fazla risk altındadır. Ancak bu hastalığın genetik bir hastalık olmadığı düşünülmektedir.

Multipl miyelom hastası nasıl beslenmeli?

Multipl miyelon hastaları beslenme programlarını tedaviyi yürüten doktor kontrolünde yapmalıdır. Doktorunun önereceği şekilde protein ağırlıklı beslenmelidir.

Multipl miyelom kanser mi?

Multipl miyelom olarak da bilinen miyelom, plazma hücrelerinden kaynaklanan bir kemik iliği kanseridir.

Multipl miyelom hastalığının bitkisel tedavisi var mı?

Bilimsel makalelerde zencefilin kemoterapi tedavisi gören multipl miyelom hastalarına iyi geldiğini belirten yazılar mevcuttur.

Multipl miyelom kemoterapi görür mü?

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi multipl miyelom kanserinde de damardan ya da hap şeklinde verilen kemoterapi tedavisi uygulanır.

Multipl miyelom hastasının tedavi şansı nedir?

Multipl miyelom kanserinin ilerlemesi ve hastalığın yayılmaması için uygulanan tedavi yöntemlerinden başarılı bir şekilde sonuçlar alınabilmektedir

Multipl miyelom kemik iliği nakli yapılır mı?

Multipl miyelom hastalarına otolog kemik iliği nakli yapılmaktadır.

Multipl miyelom kemik iliği nakli sonrası yaşamı nasıldır?

Multipl miyelom hastalarına Otolog kemik iliği nakli yapıldıktan yaklaşık 6 ay sonra normal hayatına dönebilir.

Multipl miyelom hastasına kök hücre nakli yapılır mı?

Multipl miyelom hastalarına Otolog kemik iliği nakli yapılmaktadır.

Multipl miyelom metastaz yapar mı?

Multipl miyelom daha çok kemiklere metastaz yapar.

Multipl miyelom hastalığı erkeklerde mi yoksa kadınlarda mı çok görülür?

Multipl miyelom erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.

Multipl miyelom hastası bir kadın hamile kalabilir mi, kalırsa kendisi ve bebek için risk var mı?

Multipl miyelom hastası bir kadın hamile kalabilir. Ancak hastalığının kontrol altında olması ve kemoterapi almıyor olması gerekir.

Multipl miyelom hastalığı ülkemizde en sık nerelerde görülür?

Multipl miyelomun ülkemizde ne kadar görüldüğünü gösteren bir istatistik bilgi mevcut değil.

Multipl miyelom hastalığı daha çok hangi yaşta ortaya çıkar?

Multipl miyelom nadir görülen bir kanser türüdür. Genellikle 60 yaş üzerinde görülen hastalık 35 yaş altındaki kişilerde de nadir olarak görülebilir.

Multipl miyelom hastalığı bulaşıcı bir hastalık mıdır?

Multipl miyelom bulaşıcı bir hastalık değildir.

Multipl miyelom hastalığı hangi doktor tarafından tedavi edilir?

Multipl miyelom hastaları hematoloji uzmanları tarafından tedavi edilir.

Multipl miyelom hastalığı d vitamini alınarak önlenebilir mi?

Multipl miyelom hastalığı d vitamini alınarak önlenemez.

Multipl miyelom böbrek yetmezliğine neden olur mu?

Multipl miyelom Evre III’de böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Multipl miyelom tahlil sonuçları ne zaman çıkar?

Multipl miyelom tahlil çeşitleri fazladır. Bu nedenle her tahlilinin sonuçlanması farklı sürelerde olur.

Multipl Miyelom kan ve idrar testinde belli olur mu?

Multipl miyelom hastalığı bazen rutin bir kan ve idrar tahlilinde belli olur.

Multipl miyelom kemik iliği kanseri midir?

Multipl miyelom sıklığı giderek artan bir kemik iliği kanseri türüdür.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.