Gastroenteroloji

Gastroenteroloji, sindirim sisteminde gelişen hastalıkların tanı ve cerrahi gerektirmeyen tedavisi ile ilgilenen tıp dalıdır. Yemek borusu, mide, ince bağırsak, kolon ve rektum, pankreas, safra kesesi ve karaciğerdeki fonksiyonel bozukluklar, hastalıklar ve genel şikayetler gastroenteroloji tıbbi birimi tarafından yürütülür. Ayrıca kolon polipleri ve kanseri, hepatit, gastroözofageal reflü, peptik ülser, kolit, safra kesesi ve safra yolu hastalığı, beslenme sorunları, huzursuz bağırsak sendromu (IBS) ve pankreatit gibi sorunların teşhiside gastroenteroloji tarafından yapılmaktadır.

Gastroenteroloji Nedir?

Gastroenteroloji, yemek borusu, mide ve bağırsaklar, karaciğer, safra kanalları ve safra kesesi ile pankreası içeren tüm sindirim sistemi organlarında gelişen hastalıklarının tanı ve ameliyat içermeyen tedavisi ile ilgilenen tıp dalıdır. Bu dalda uzmanlaşmış kişilere gastroenterolog adı verilir. 

Gastroenteroloji bölümü genel olarak sindirim sistemi hastalıklarını inceleyen tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Bu alan, yemek borusu (özofagus), mide, ince bağırsak, kalın bağırsak (kolon), karaciğer, safra kesesi, safra yolları ve pankreas gibi sindirim sisteminin tüm organlarını kapsar. Gastroenteroloji bölümü doktoru olan gastroenterologlar, bu organlarla ilgili hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve önlemek için özel eğitim almış doktorlardır.

Sindirim sistemi, vücudun besinleri parçalayarak enerjiye dönüştürdüğü ve atıkları dışarı attığı karmaşık bir vücut sistemidir. Gastroenteroloji, hem yaygın hem de nadir görülen birçok sindirim sistemini hastalığını ele alır. Başta mide ekşimesi, reflü, gastrit, ülser, bağırsak sendromları, karaciğer hastalıkları (örneğin hepatit) olmak üzere safra kesesi taşları, pankreatit ve hatta sindirim sistemi kanserleri gibi rahatsızlıklar da gastroenteroloji bölümünün uzmanlık alanına girer.

Gastroenterologlar, endoskopi ve kolonoskopi gibi görüntüleme yöntemleriyle doğrudan sindirim sistemini inceleyerek hastalıkları teşhis edebilirler. Endoskopi, ince bir kamera yardımıyla yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının iç yüzeyini açarak görüntülemeye yararken, kolonoskopi ise kalın bağırsak hastalıklarını incelemek için kullanılır. Ayrıca, biyopsi, ultrasonografi, MR ve kan testleri gibi çeşitli tanı yöntemleri de gastroenteroloji hastalıklarının belirlenmesine yardımcı olurlar.

Bunun yanı sıra gastroenteroloji sadece teşhis ve tedaviyle sınırlı değildir. Gastroenteroloji ayrıca hastalıkların önlenmesine yönelik beslenme alışkanlıkları, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi gibi koruyucu sağlık yaklaşımlarını da içerir. Günümüzde sağlıksız beslenme, stres ve düzensiz yaşam tarzı, sindirim sistemi hastalıklarının artmasına neden olan faktörlerin başında gelir. Bu nedenle, gastroenteroloji uzmanları hastaları sadece tedavi etmekle kalmaz, aynı zamanda hastalıkları önleyici öneriler de sunar.

Gastroenteroloji Neye Bakar?

Gastroenteroloji Bölümü, reflü konusundaki yakınmaları tedavi eder. Bunun yanında kolonoskopi ile kalın bağırsak rahatsızlıkları ve ince barsak rahatsızlıkları teşhis edilebilir. Yemek borusu kanseri, yemek borusuna kaçan yabancı cisimlerin ya da içilen zararlı maddelerin neden olduğu yaralanmaların hasarlarını onarır. Gastrit ve ülser tedavileri de gastroenteroloji alanını ilgilendirir. Yani mide problemleri de gastroenterolojinin alanıdır. Ayrıca mideye kaçan delici ve batıcı yabancı cisimlerin dışarı çıkarılmasını oluşturur. İnce bağırsak ülseri, ince bağırsak hastalıkları, safra yolu taşları, safra yolu kanserleri ve komşu organ olarak pankreas hastalıkları ve kanserlerinin teşhisleri ve ameliyat şansını kaybetmiş hastaların tedavileri de gastroenteroloji uzmanlarınca yapılmaktadır.

Crohn hastalığı, tüberküloz ile kalın bağırsaklarla ilgili sorunlar da yine gastroenteroloji bölümünü ilgilendirir. Ayrıca hemoroid, anal fissür, rektum kanserleri, karaciğer hastalıkları, safra kesesi, pankreas hastalıkları da gastroenteroloji bölümü kapsamındadır.

Gastroenteroloji doktorları karaciğer, safra kesesi ile safra yolları, pankreasın sindirim işlevleri ve gastrointestinal trakt (yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklar) konusunda uzmanlaşmış hekimlerdir. Bu nedenle gastroenteroloji ile ilgili alanlarda, gastroenterologlar en doğru tedaviyi belirleyecek olan kişilerdir.

Gastroenteroloji Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Gastoenteroloji alanındaki hastalıklarda en belirgin belirtiler arasında karın, mide yanması, mide ağrısı, mide bulantısı, ağza gelen acı su sayılabilir. Anemi, hıçkırık, kabızlık, kasık ağrısı, makatta kanama, sarılık, siyah dışkı, yutma güçlüğü de gastroenterolojik hastalıkların belirtilerdendir. Bu belirtilerin altından farklı hastalıklar çıkabilir. O nedenle gastroenteroloji uzmanlarına başvurmak gerekebilir.

Gastroenteroloji hastalıklarının belirtileri şunları içerebilir:

• Karın ağrısı
• Mide yanması
• Mide bulantısı ve kusma
• Ağza gelen acı su, tat
• Anemi
• Hıçkırık
• Kabızlık veya ishal
• Kasık ağrısı
• Makatta kanama
• Sarılık
• Yutma güçlüğü

Gastroenteroloji Teşhis Yöntemleri Nelerdir?

Gastroenterolojide endoskopi, kolonoskopi, biyopsi, ERCP, gastroskopi, Ph-metri, sigmoidoskopi gibi yöntemlerden faydalanılır. Endoskopi işlemi ağızdan girerek, yemek borusunun, midenin ve 12 parmak bağırsağının incelenmesi işlemidir. Aynı şekilde kolonoskopi ile kalın bağırsak rahatsızlıkları ve ince barsak rahatsızlıkları teşhis edilebilir.

Gastroenteroloji Muayenesi Nasıl Yapılır?

Gastroenterolojik kökenli hastalıkların tedavisinde uygulanan gastroenteroloji muayenesi, sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinde öenmli bir rol oynar. Gastroenterolojik muayene, hastanın tıbbi öyküsünün alınması olan anamnez, fiziksel muayene ve gerekli tanısal testlerin uygulanması sürecini içerir.

Tıbbi Öykü (Anamnez)

Gastroenterolojik muayene, hastanın semptomlarının detaylı bir şekilde sorgulanması ve incelenmesiyle başlar. Muayene sürecinde özellikle semptomların başlangıcı, süresi, şiddeti ve tetikleyici faktörler üzerinde durulur. Ayrıca, hastanın tıbbi geçmişi, aile öyküsü, ilaç kullanımı, diyet alışkanlıkları ve yaşam tarzı gibi faktörler de süreç içinde değerlendirilir.

Fiziksel muayene

Fiziksel muayene sırasında doktor, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirir ve kişinin özellikle karın bölgesine odaklanır. Karın bölgesinde palpasyon, perküsyon ve oskültasyon gibi teknikler kullanılarak hassasiyet, kitleler, şişlikler, ağrı olup olmadığı veya anormallikler incelenir. Ayrıca, cilt, gözler ve ağız gibi bölgelerde sindirim sistemi hastalıklarına işaret edebilecek bulgular da aranır.

Gastroenterolojik muayenedeki tanısal testler

Gerekli görüldüğünde, hastalığın tanısını desteklemek için çeşitli testler uygulanabilir. Bu testler şöyle sınıflandırılabilir:

Laboratuvar testleri: Laboratuvar testlerinin içinde yer alan kan, idrar ve dışkı örnekleri analiz edilerek enfeksiyonlar, inflamasyon belirtileri veya organ fonksiyonları değerlendirilir. Sonuçlar ise tedavi sürecini şekillendirir.

Görüntüleme yöntemleri: Ultrason, BT taramaları ve MR gibi görüntüleme teknikleri kullanılarak sindirim sistemi organlarının detaylı görüntüleri elde edilir. Detaylı görüntülemer sonucunda organların son durumu ele alınır ve hastalıkların tanısı kesinleşebilir. 

Endoskopik prosedürler: Üst gastrointestinal endoskopi ve kolonoskopi gibi işlemlerle, sindirim kanalının iç yüzeyi doğrudan incelenir ve gerektiğinde biyopsi alınır.

Gastroenterolojik muayenede hazırlık ve takip

Gastroenterolojik hastalıkların şüphesi sonrasında bazı prosedürler öncesinde hastaların belirli hazırlıklar yapması gerekebilir. Örneğin, kolonoskopi öncesinde bağırsak temizliği için özel diyetler veya laksatifler kullanılır. Muayene ve test sonuçlarına göre, doktor uygun tedavi planını belirler ve hastayı düzenli aralıklarla takip eder.

Özet olarak ifade etmek gerekirse gastroenteroloji muayenesi, sindirim sistemi hastalıklarının erken teşhisi ve etkin tedavisi için temel bir adımdır. Belirtiler varsa veya risk altında olduğunuzu düşünüyorsanız, bir gastroenteroloji uzmanına başvurmanız önerilir.

Gastroenteroloji Cerrahisi Nedir?

Sindirim sistemi organlarında iyi ve kötü huylu hastalıkların cerrahisi yapılabilir. Gastroenteroloji cerrahisi, gastroenteroloji, medikal onkoloji, radyoloji, patoloji ve radyasyon onkolojisi uzmanlarıyla multidispliner bir yaklaşımla hizmet verir; kanser, kolit, pankreas, safra kesesi, karaciğer hastalıkları, reflü, obezite cerrahileri teknolojik cerrahi yöntemlerle çözülebilir.

Gastroenteroloji cerrahisi aslında sindirim sistemiyle ilgili hastalıkların cerrahi müdahalelerle tedavi edilmesini kapsayan bir süreçtir. Bu süreç, hastanın fiziksel olarak değerlendirilmesi, cerrahi planlama, operasyon ve tedavi sonrası bakım aşamalarını içerir.

Hasta değerlendirmesi

Gastroenteroloji cerrahi sürecinin ilk adımı, hastanın kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu ilk aşamada, hastanın tıbbi öyküsü detaylı bir şekilde ele alınır ve fiziksel muayene yapılır. Bu fiziksel muayenede amaç öncelikle belirti ve şikayetlerin incelenmesidir. Ayrıca, kan testleri, görüntüleme yöntemleri (örneğin, ultrason, BT taramaları, MR) ve endoskopik prosedürler gibi tanısal testler kullanılarak hastalığın kapsamı ve cerrahi müdahale gerekip gerekmediği belirlenir.

Cerrahi planlama

Fiziksel değerlendirme sonuçlarına dayanarak, multidisipliner bir ekip (cerrahlar, gastroenterologlar, anestezi uzmanları ve diğer ilgili sağlık profesyonelleri) hastaya en uygun cerrahi tedavi yöntemi belirlenir. Açık cerrahi veya minimal invaziv teknikler (örneğin, laparoskopi) arasından hastanın durumuna uygun bir şekilde seçim yapılır. Minimal invaziv teknikler, daha küçük kesilerle gerçekleştirilir ve genellikle daha hızlı ve sağlıklı bir iyileşme süreci sağlar.

Cerrahi müdahale

Hastanın durumuna göre uygulanan cerrahi müdahale, gastroenterolojik hastalıkların tedavisinde büyük bir öneme sahiptir. Cerrahi müdahale süreci, planlanan teknik ve prosedüre bağlı olarak değişir. Örneğin, safra kesesi taşları için kolesistektomi, reflü hastalığı için fundoplikasyon veya kolon kanseri için kolektomi gibi özellikli işlemler uygulanabilir. Cerrah, operasyon sırasında hastalıklı dokuları çıkarır veya onarır ve gerektiğinde ise biyopsi alır.

Postoperatif bakım

Postoperatif bakım, cerrahi operasyon sonrasındaki süreci ifade eder. Ameliyat sonrasında hasta, iyileşme sürecini desteklemek için dikkatli bir şekilde izlenir. Ağrı yönetimi, enfeksiyon riskinin azaltılması ve beslenme desteği gibi konulara odaklanılır. Hastanın mobilizasyonu teşvik edilir ve komplikasyonların erken tespiti için düzenli kontroller yapılır. Ayrıca, hastaya taburculuk sonrası bakım talimatları ve yaşam tarzı değişiklikleri hakkında da eğitim verilebilir. Bu adımlar, cerrahi operasyon sonrası hastanın sağlığına daha hızlı ve güvenli bir şekilde kavuşması açısından önemlidir.

Uzun dönem takip

Cerrahi müdahalenin başarısını ve hastanın genel sağlığını değerlendirmek için hastanın uzun dönem takip edilmesi önemlidir. Düzenli kontrollerle, olası nüksetmeler veya komplikasyonlar erken dönemde tespit edilebilir ve gerekli tedbirler alınabilir. Ayrıca, hastanın yaşam kalitesini artırmak için diyet, egzersiz ve diğer yaşam tarzı önerileri sunulur.

Gastroenteroloji cerrahisi süreci genel olarak hastanın spesifik durumuna ve ihtiyaçlarına göre uyarlanır. Her aşamada multidisipliner bir yaklaşım benimsenir ve hasta merkezli bakım ön planda tutulur. Cerrahi müdahale gerektiren sindirim sistemi hastalıklarında, deneyimli bir sağlık ekibiyle iş birliği yapmak, en iyi sonuçların elde edilmesine yardımcı olur.

Gastroenteroloji Hastalıklarda Kullanılan Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gastroenteroloji sorunlarında her organa göre farklı tanı ve tedavi yöntemleri vardır. Bu yöntemler şöyle sıralanabilmektedir:

Özofagogastroduodenoskopi

Ağız yolu ile girilerek yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının endoskopik olarak değerlendirilmesi işlemidir.

Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi

Safra ve pankreas kanallarının problemlerini tedavi etmek için üst gastrointestinal (GI) endoskopi ve x ışınları birleştiren bir işlemdir.

Kolonoskopi

Kolonoskopi, kalın bağırsağın makattan girilerek, sakinleştirici ilaç veya anestezi altında bir fiberoptik kamera ile monitör altında incelenmesi işlemidir.

Rektosigmoidoskopi

Kalın bağırsağın rektum ve sigmoid kolon ismi verilen son 30-40 cm'lik kısmının ucunda ışık kaynağı ve kamerası bulunan ince bükülebilen bir aletle incelenmesi yapılmaktadır. Tanı için yapılan bir diğer işlem de karaciğer iğne biyopsisidir.

Endoskopi ile tedavi

Yemek borusu, mide ve rektum bölgesindeki yabancı cisimler endoskopi aracılığıyla çıkarılabilmektedir.
Buji ve balonla tedavi: Yemek borusunda oluşan darlıklar buji ve balon yöntemi yardımıyla genişletilebilmektedir. Ayrıca bu bölgede stent uygulamaları da yapılmaktadır.

Band ligasyonu

Karaciğer sirozuna bağlı gelişen özefagus varisi kanamalarında, kanamayı durdurmak için endoskopik olarak girilerek kanayan damarın vakumlanması ve etrafına lastik bir bant atılması işlemidir.

Polipektomi

Poliplerin kolonoskopi ile çıkarılması işlemidir.

Gastroenteroloji Hakkında Sık Sorulan Sorular

Gastroenteroloji ne demek?

Gastroenteroloji, sindirim sistemini yer alan tüm organları kapsayarak o alandaki hastalıklarla ilgilenen tıp dalı olarak bilinir. Gastroenteroloji alanında ülser, reflü, kolon kanseri ve Crohn hastalığı gibi rahatsızlıkların tanı ve tedavisi sürdürülür. 

Gastroenteroloji muayenesinde nelere bakılır?

Gastroenterolog, muayene esnasında kişinin sindirim sistemi problemlerini inceler. Özellikle mide, bağırsak, karaciğer ve pankreas hareketlerini gözlemleyerek kişinin semptomlarını dinler.