Fibroscan

Hepatit B, Hepatit C,  karaciğer yağlanması ve çeşitli karaciğer hastalıkları vücudumuzun fabrikası olarak tanımlanan karaciğerde zamanla hasarlanmaya neden olabiliyor ve bu durum da karaciğer dokusunda nedbe yani fibrozise yol açabiliyor. Bu tabloda karaciğer sertleşiyor. Karaciğerde meydana gelen hasar ve nedbe dokusunun yoğunluğunun ölçülmesi için de Fibrocan yöntemi uygulanıyor. Karaciğer sağlığını girişimsel olmayan bir şekilde değerlendiren ve ağrısız uygulanması; hızlı sonuç vermesi açısından avantajlı bir yöntem olan fibroscan sayesinde karaciğer hastalıklarının tedavileri de şekillendirilebiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Koray Tuncer, fibroscan yöntemi hakkında bilgi verdi.

Fibroscan nedir?

Fibroscan, karaciğer sağlığını değerlendirmeye yardım eden invaziv yani girişimsel olmayan bir tetkik türüdür. Karaciğer hastalıkları nedeniyle karaciğerde oluşan fibrozu (sertleşmeyi), hasarı belirlemek için biyopsi gerekliliğini azaltmaktadır. Pratik olarak karaciğer ultrasonografisine benzetilebilir. Ancak daha kısa süreli, daha kolay, ağrısız ve poliklinik ortamında hemen yapılabilecek son derece pratik bir incelemedir. Yapılan tetkik, muayene masasında sırtüstü ve sağ elini başının altına koymuş pozisyonda yatan hastanın sağ tarafından karaciğere ultrason dalgalarının (yüksek frekanslı ses dalgaları) belirli bir hız ve yoğunlukta iletilmesi ve dokudaki ilerleme hızının ve yayılma hızı ve süresinin çok özel problar (alıcılar) sayesinde grafiklenmesi ve ölçümüdür.  Böylece aynı işlem sırasında hem karaciğer dokusunun sertliği-elastikiyeti (« Liver Stiffness », kPa) hem de yağlanması (« Steatosis », dB/m) konusunda kantitatif (rakamsal) bilgiler sağlanır. Her iki ölçümü birlikte yapan standart M prob yanısıra, fazla kilolu ve obeslerde fibrozisi ölçen XL prob ve çocuklar için S prob geliştirilmiştir. Fibroscan ile gastroenteroloji uzmanları tedavi planlarını kişiselleştirir ya da optimize eder. Bazı hasta gruplarında fibroscan, biyopsinin yerini de alabilmektedir. Fibroscan yaptıranlar testin ne kadar basit olduğunu bilmektedirler.

Fibroscan hangi hastalıklarda uygulanır?

Fibroscan tetkiki kronik karaciğer rahatsızlıklarından birine sahip olan kişilere gastroenteroloji uzmanları tarafından uygulanmaktadır. Otoimmün hepatit, siroz, hemokromatoz ve Wilson gibi genetik hastalıklar, Hepatit B, Hepatit C, alkole bağlı karaciğer hastalıkları ve alkole bağlı olmayan karaciğer hastalıkları için fibroscan tetkiki yapılabilmektedir. Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması hastalığında karaciğer hücrelerinde aşırı miktarda yağ depolanır ve bu karaciğer hasarına neden olur. Alkole bağlı olan karaciğer hastalığında ise alkolle birlikte karaciğer hasarı meydana gelir bu da siroza, karaciğer yetmezliğine sebep olabilir. Hepatit B ve Hepatit C enfeksiyonları karaciğer iltihabına neden olarak siroz ya da karaciğer kanseriyle birlikte karaciğer yetmezliğine ilerleyebilir. Hemokromatoz hastalığında karaciğer de dahil olmak üzere tüm organlarda aşırı miktarda demir depolanır ve bu demir vücut için toksik hale gelerek karaciğer hasarına sebep olur. Fibroscan ayrıca karaciğer nakli sonrasında hastalarda karaciğer sağlığını izlemek için de kullanılabilmektedir. Ayrıca, Hepatit B gibi enfeksiyonlarda hastanın ilaç kullanımı için hazırlanacak raporlarda da fibroscan ölçümleri istenmektedir. Yani fibroscan tedavi şekillendirme amacıyla da kullanılmaktadır. Portal hipertansiyonu olan hastalar da değerlendirilir. Bu teknoloji meme kanseri, prostat kanseri ve fibrozisin önem taşıdığı hastalıkları olan hastaları da değerlendirmek için kullanılabilir.

Fibroscan testinin avantajları nelerdir?

Fibroscan girişimsel bir işlem değildir ve ortalama 5 dakika gibi hızlı bir sürede yapılabilir. Karaciğer sağlığı hakkındaki kritik bilgileri hızlıca edinmeyi sağlar. Ayrıca karaciğer hasarının erken belirtilerini teşhis eder. Büyük oranda doğru teşhis sağlar, karaciğer biyopsisi ihtiyacını azaltabilir. Karaciğer hastalıklarında oluşan değişikliklerin kolayca izlenmesini sağlayabilir. Poliklinik şartlarında yapılabilen kolay bir tetkik türüdür.

Fibroscan nasıl uygulanır? Fibroscan nasıl yapılır?

Öncelikle gastroenteroloji bölümü uzmanı hastanın genel öyküsünü alır ve diğer tetkiklerini ister. Bu tetkiklerle birlikte hasta fibroscan değerlendirmesine alınır. Fibroscan incelemesinde hastanın sağ eli başının arkasına gelecek şekilde konumlandırılır ve hasta sırtüstü yatırılır. Cihazın tarayıcı ucu yani probu jel ile sıvanır. Sonrasında prob, hastanın göğüs kafesinin sağ alt kısmındaki kaburgaların arasından cilde temas ettirilir ve bu bölgelerden ölçümler alınır. İşlemde ağrı, sızı hissedilmez. Fibroscan sırasında tek hissedilen cilde temas sırasında kapı tıkırtısı gibi duyulan sestir. İşlem ortalama 5 dakika kadar sürmektedir. İşlemin bitiminde sonuç raporu hemen hastaya verilmektedir. Ancak işlemden önce mutlaka karaciğer ile ilgili kan tetkiklerinin de yapılması gerekir. Fibroscan sonuçları, kan tetkikleri ve karaciğer ultrasonu ile birlikte değerlendirilmektedir.

Merak Edilen Sorular

Fibroscan ağrılı mıdır?

Fibroscan işleminde kesinlikle ağrı hissedilmez. Tıpkı ultrason gibidir. Sadece ses dalgalarını cildinizde kapı tıkırtısı şeklinde hissetmek mümkündür. Bunun dışında acı ya da ağrı hissi olmaz.

Fibroscan ne kadar sürer?

Fibroscan işlemi ortalama 5 dakika sürmektedir. Ayrıca poliklinik ortamında rahatlıkla yapılabilmektedir.

Fibroscan sonucu ne kadar sürede çıkar?

Fibroscan sonucu işlemin hemen ardından çıkar ve hemen alınabilir. Ancak tek başına bu sonuç değerlendirilmez. Hastanın kan tetkikleri ve ultrasonuyla birlikte değerlendirilmesi daha uygun olacaktır.

Fibroscan için hazırlık yapılmalı mı?

Testten önce mide boş olmalıdır. Ortalama 5-6 saatlik açlık yeterlidir. Her zaman alınan bir ilaç varsa alınmaya devam edilmeli. Bol giysiler tercih edilmeli. Elbise veya tulum gibi kıyafetlerle rahat edilmeyebilir çünkü prob göğüs kafesinin sağ alt kısmına uygulanır. Fibroscan öncesinde ALT, AST değerlerini içeren testler mutlaka hastanın yanında olmalıdır. Fibroscan yapan hastaneler içinde gastroenteroloji bölümlerine randevudan 15 dakika erken gelinmesi kayıt işlemlerinin yapılması için makul olacaktır. Merak edilen bir diğer konu da fibroscan fiyatı konusudur. Fibroscan ücreti gastroenteroloji bölümü danışmanlarından öğrenilebilmektedir.

Fibroscan kimlere yapılmaz?

Fibroscan hamilelerde, karnında sıvı olanlarda, kalp pili bulunanlarda uygulanmaz.

Fibroscan ile ultrason aynı şey mi?

Fibroscan bir ultrason değildir. Ultrason tabanlı bir cihazdır. Güvenle uygulanabilen bir yöntemdir.

Fibroscan sonuçları güvenilir midir?

Sirozda % 94 ila 95, karaciğer yağlanma oranı %10’dan fazla olanlarda %90 üzeri, karaciğer yağlanma oranı %33’ten fazla olanlarda % 95 üstünde doğru tanı konulabilmektedir.

Fibroscan sonuçları neyi ifade eder?

İnternet aramalarında fibroscan score çokça araştırılmaktadır. Fibroscan incelemesinde CAP skoru ve fibrozis skoru bakılır. Fibroscan CAP, yağlanmanın derecesini verir. CAP skoruna göre % 5 veya daha düşük bir sonuç sağlıklı bir karaciğeri işaret eder. Yüzde 5 ile %33 arasındaki değer hafif yağlı bir karaciğeri ifade eder. Fibrozis skorunda da normal sonuçlar 2-6 kPa arasındadır. F0 ile F1 arasındaki skor, karaciğerde harabiyet olmadığını gösterir. İnternet üzerinde genelde herkes fibroscan F2 ya da fibroscan F3 şeklinde aramalar yapmaktadır. Bu şekilde arama yapmak doğru bilgi vermez. Sonuçlar gastroenteroloji uzmanları tarafından değerlendirilmelidir. Fibroscan incelemesinde en yüksek skor F4’tür. Bu ileri derecede karaciğer hasarını ya da sirozu gösterir. Fibroscan değerleri ek kan testleri, karaciğer ultrasonu veya gereğinde biyopsilerle birlikte değerlendirilir.

Fibroscan değerleri kaç olmalı?
Fibrozis skorunda da normal sonuçlar 2-6 kPa arasındadır. F0 ile F1 arasındaki skor, karaciğerde bir hasar olmadığını gösterir. Gereken değerlendirme gastroenteroloji uzmanı tarafından yapılacaktır.

Fazla kilolu kişilerde fibroscan sağlıklı sonuç verir mi?

Genelde morbid obez kişilerde veya göğüs duvarında yağlanması yüksek olan kişilerde fibroscan testi doğru bir sonuç vermeyebilir.

Karaciğer fibrozunu evrelemek için başka hangi non invaziv yöntemler kullanılabilir?

Kan ve diğer radyolojik testlerin yanında MR görüntüleri de non invaziv yöntemler arasında sayılabilir.

Fibroscan nerelerde var?

Fibroscan İstanbul lokasyonunda Memorial Şişli ile Bahçelievler Hastaneleri’nde, İstanbul dışında Memorial Ankara, Antalya hastanelerinde bulunmaktadır.

Fibroscan biyopsinin yerine geçer mi? Biyopsi yerine fibroscan yapılır mı?

Fibroscan biyopsi yerine geçmez fakat biyopsi kararının alınmasında yardımcı olabilir.

Karaciğer fibrozis evreleri nelerdir?

Fibrozis evre 1 (F1- Hafif), fibrozis evre 2 (F2- Orta), fibrozis evre 3 (F3- Şiddetli), fibrozis evre 4 (F4- Siroz) olarak sınıflandırılabilir.