ERCP nedir? Hangi durumlarda yapılır?

Endoskopik yöntemler kullanılarak safra yollarının görüntülenmesi işlemi olarak bilinen ERCP endoskopik bir araçla safranın aktığı ince bağırsak bölümünden safra yollarına girilerek bu kısmın görüntülenmesini sağlıyor. ERCP ile safra yollarındaki darlık, taş, tümör gibi tabloların tanınmasını ve tedavisinin sağlanmasını amaçlanıyor. Memorial Şişli Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü Uzmanları, ERCP işlemi hakkında bilgi verdi.

ERCP nedir?

ERCP yani Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi, karaciğer, safra kanalları ve pankreas kanalı gibi bölgelerdeki sorunları teşhis ya da tedavi etmek için uygulanan ileri bir endoskopik tanı ve tedavi yöntemidir. ERCP, gastroenteoroloji uzmanları tarafından gerçekleştirilen hem endoskopik hem de radyolojik bir işlemdir. ERCP, vücutta kesi açılmadan sindirim boşlukları kullanılarak uygulanan bir yöntemdir. Hastanın ağzından onikiparmak bağırsağına ulaşılmaktadır. Safra yollarının görüntülenmesi için de bu bölgeye bir madde verilir. Böylece içeriden alınan görüntü ekrana yansıtılır. ERCP tanı ve tedavi için uygulanabilir. Hasta bu yöntem sırasında anestezi ekibinin vereceği sedasyon ilaçları etkisiyle uykuda olur ve herhangi bir şey hissetmez. ERCP,  bu konuda eğitim almış gastroenteroloji uzmanları tarafından yapılmaktadır. Sindirim sistemi boşluklarından uygulandığı için de işlem sonrasında iltihap riski görece daha azdır.

ERCP kimlere yapılır? ERCP hangi durumlarda yapılır?

Safra yolları ve pankreas kanalı hastalıklarında, safra yolu kanserlerinde, safra yollarını tıkayan birçok durumun tanı ve tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Mutlaka bu konuda uzman olan gastroenteroloji uzmanları tarafından, tam donanımlı ünitelerde yapılması gereken bir işlemdir. ERCP'nin en sık yapılma sebebi safra yollarında taş olmasıdır. Safra kesesinde bulunan taş bazen ana safra kanalına düşer ve tıkanıklığa neden olur. Böyle durumlarda hastada kusma, karın ağrısı, ateş, bulantı ve sarılık görülür. Bazen de bu taşlar pankreas kanalına zarar verir. ERCP, bu durumlarda kullanılır. Ayrıca safra yolları ve pankreas tümörlerinde, safra yolu darlığında, safra yollarında kaçaklarda, bazı pankreas hastalıklarında da ERCP yapılır.

ERCP’nin avantajları nelerdir?

ERCP yapılacak bölgeye doğal yollardan girildiği için enfeksiyon riski düşüktür. Safra yollarındaki taş alınırken, yolların çıkış kısmı genişletildiği için tekrardan taş oluşma riski düşüktür. Stent uygulaması yapıldıysa safra yolu darlığı ortadan kalktığı için safra yolu tıkanması riski de azalır. Bunun yanında safra yolu ve pankreas tümörlerinde tanıyı kesinleştirir, hastanın genel durumu iyileşir, stentler sayesinde hastanın yaşam konforu düzelmektedir. ERCP ameliyatsız bir yöntemdir, hastalar gündelik hayata daha hızlı döner, diğer yöntemlere göre başarı oranı yüksektir.

ERCP nasıl yapılır?

İşlem öncesinde hastanın aç olarak hastaneye gelmesi gerekir. Diğer endoskopik yöntemlere göre farkı hastanın ERCP sonrasında 1 gün kadar hastanede kalması, normal beslenme sistemine dönene kadar takip edilmesidir. Gastroenteroloji uzmanı hastaya değerlendirmelerinde özel olarak bir şey söylediyse hastanın uygulaması gerekir. Hastanın kullandığı ilaçlar, alerjisinin olup olmadığı da doktora bildirilmelidir. ERCP öncesinde hastaya anestezi uygulanır. Bir endoskopi cihazı ile hastanın ağzından girilir, yemek borusu, mideyi takip ederek onikiparmak bağırsağına ulaşılır. Buradan da safra kanalının ve pankreas kanalının ortak noktası olan papilla bölgesi bulunarak safra yolları ve pankreas kanalı  görüntülenir. Görüntü alınması gereken bölgeye kontrast sıvısı denen bir sıvı verilerek oluşan görüntüler değerlendirilir ve bu sayede normal veya normal dışı özellikler tespit edilebilir.  Eğer tedavi uygulanacaksa cihazın ucuna farklı mikro cihazlar yerleştirilerek tedavi sağlanır. Örneğin taş kırma, darlıkları genişletme, darlıklara stent konması, tümör olabilecek dokulardan örnek alma gibi işlemler bu mikrocihazlarla sağlanır. Hem tanı hem de tedavi süreci ortalama 30-60 dakika arasında sürer.

ERCP hakkında sık sorulan sorular 

ERCP ameliyat mıdır?

ERCP radyolojik görüntülemelerin eşlik ettiği hem tanı hem de tedavi amacıyla yapılan  bir endoskopi yöntemidir. ERCP safra ve pankreas kanallarına yönelik endoskopik bir yöntem olmakla birlikte bir ameliyat değildir.

ERCP sonrası beslenme nasıl olmalıdır?

Genellikle “ERCP sonrası yemek yenilebilir mi?” sorusunun yanıtı merak edilir. Hastaların karın ağrısı ya da işleme pankreas iltihabı yoksa hastaların ağızdan beslenmesi yavaş yavaş artırılarak normal beslenme düzenine geçişi sağlandıktan sonra taburcu edilir. Beslenme öncesinde yutma refleksinin normale dönüp dönmediği görülmelidir. Teşhis işlemlerinde normal beslenmeye geçilebilir. Ama eğer tedavi uygulandıysa hekim tarafından belirlenen süreye kadar sıvı ya da yumuşak gıdalar tüketilir. İşlemden sonra bir süre boğaz ağrısı, şişkinlik görülebilir. Bu sorunlar geçene kadar da sert, asitli, baharatlı besinlerden kaçınılmalıdır.

ERCP sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Doktorun yazdığı ilaçlar düzenli kullanılmalı, doktorun tavsiye ettiği şekilde beslenmek, evde dinlenmek, işlemin yapıldığı gün önemli bir iş programı yapılmaması, evde de hastaya eşlik edecek bir hasta yakını olmalıdır. Eğer ERCP sonrasında titreme, karında ciddi ağrılar, bulantı kusma varsa, ateş, genel durumda bozulma, çarpıntı, nefes darlığı gibi sorunlar olursa vakit geçirmeden ERCP'nin yapıldığı kuruma başvurmak gerekmektedir.

ERCP’de hasta uyutulur mu?

ERCP işlemi için bazı hastalara lokal bazı hastalara genel anestezi uygulanır. Buna gastroenteroloji uzmanı karar vermektedir.

ERCP’de stent takılması sebebi nedir?

Tıkanmış safra yollarının açılması için safra kanalına stent takılmaktadır. Burada amaç safranın bağırsağa aktarılmasının sağlanmasıdır. Hastanın durumuna göre parkütan veya endoskopik stent işlemleri uygulanmaktadır.

ERCP’nin riskleri nelerdir?

ERCP, bu konuda uzman gastroenteroloji uzmanları tarafından yapıldığında riski çok düşük bir işlemdir. Düşük de olsa bazı komplikasyonları olabilir. Örneğin pankreas iltihaplanması, safra kesesi ya da kanallarının iltihaplanması görülebilir. Bazen safra kanalının açıldığı yerde genişletme amacıyla yapılan kesi sonucu kanama ve delinme nadir de olsa meydana gelebilir. Bu nedenle işlemi gerçekleştirecek uzman ve uygulamanın yapılacağı hastane çok önemlidir.

ERCP sonrası ağrı olur mu?

ERCP sırasında ve sonrasında tolere edilebilir hafif karın ağrısı olabilir, bu durumda verilecek ağrı kesicilerle ağrı kontrol edilir. İşlem sonrasında 3 saat kadar gaz olabilmektedir. Genel bir kural olarak hastanın işlem sonrası bir yakınması olmasa da takip amacıyla hastanede bir gün yatış verilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.