Beyin Tümörü Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Beyin tümörü, beyin dokusundaki hücrelerin anormal ve kontrol edilemeyen şekilde büyümesi sonucu beyinde kitle oluşmasıdır. Beyin tümörü iyi veya kötü huylu bir şekilde oluşabilir ancak kanserli olsun ya da olmasın, beyin tümörleri çevredeki dokulara baskı yapacak kadar büyürlerse beyin fonksiyonlarını etkiler. Bayılma ve kasılma gibi nöbetler ile giderek kötüleşen baş ağrısı ile kendini belli eden beyin tümörü, kişilik değişikliği, denge ve koordinasyon problemleri, görme bozuklukları, uzuvlarda uyuşma ve bulantı-kusmayada neden olur. Beyin tümörü tedavi seçenekleri arasında tümörün türüne veya büyüklüğüne göre ameliyat, kemoterapi veya radyasyon yer alır.

Beyin Tümörü Nedir?

Beyin tümörü, beyin ve çevresindeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalıp büyümesi sonucu beyinde meydana gelen iyi veya kötü huylu anormal doku kitlesidir. Bebeklerden yetişkinlere kadar birçok kişide görülebilen beyin tümörü, kanserli veya kanserli olmayan olarak kendi içinde ayrılır.

Meydana gelen tümörler büyüdüğünde kafatasındaki basıncın artmasına neden olur ve bu durum beyin hasarının oluşmasıyla birlikte hayati tehlike meydana getirebilir. Bunlarla birlikte beyinde gelişen tümörlere birincil tümör adı verilirken vücudun farklı bir yerinde oluştuktan sonra beyninize yayılan tümörlere ikincil tümörler veya metastatik beyin tümörleri denir.

Beyin Tümörü Çeşitleri Nelerdir?

Beyin tümörleri birincil (primer) ve ikincil yani seconder olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılır. Beynin kendi hücrelerinden oluşan birincil beyin tümörleri iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (maling) olabilir. İkincil beyin tümörleri ise, vücudun başka bir noktasında beliren kanserli hücrelerin beyne sıçramasıyla oluşur.

İyi huylu beyin tümörleri

İyi huylu beyin tümörleri beyin hücresi kaynaklı değildir. Oldukça yavaş üreme hızına sahip olan iyi huylu beyin tümörleri beyin dokusundan kolaylıkla ayrılabilir özelliktedir. Böylece iyi huylu tümörlerin tümü veya tümüne yakın kısmı çıkarılabilir. Ameliyat sonrası sonuçları çok iyidir. Cerrahi müdahale sayesinde alınan iyi huylu beyin tümörü nadiren tekrar oluşur ve vücudun diğer bölgelerine yayılma ihtimalleri yoktur. Kanserli olmasa da iyi huylu beyin tümörü belli bir büyüklüğe ulaştığında beynin hassas bölgelerine baskı yaparak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. İyi huylu beyin tümörünün zaman içerisinde kanserli beyin tümörüne dönüşme riski de mümkündür.

Kötü huylu beyin tümörleri

Beyin kanseri hücrelerle oluşan kötü huylu beyin tümörleri iyi huylu tümörlere göre daha hızlı büyüme gerçekleştirir ve yakınında bulunan beyin dokusuna zarar verebilir. Bu nedenle de ameliyatla tamamen alınmaları çok zordur. Çünkü kötü huylu beyin tümörlerinde tümörleşen doku beyin fonksiyonlarını gerçekleştiren dokulardır ve cerrahi olarak alınan her doku fonksiyon kaybı demektir.

Kötü huylu beyin tümörlerinde ameliyat sonrası tümörde yeniden büyüme söz konusu olabilir. Aynı zamanda vücudumuzun farklı bir bölgesinden beyin dokusuna yayılan metastatik tümörler de kötü huylu tümörler olarak kabul edilir. Glioblastoma multiforme (gbm), diğer adıyla glioblastom grade IV bir astrositom olarak bilinmektedir. Ölümcül ve agresif tümörler arasında yer alır. Glioblastoma multiforme (gbm), 100 bin'de 2-3 oranında nadir görülen bir hastalıktır. Glioblastoma multiforme (gbm), beyin tümörleri arasında en sık görülen ve tedavisi en zor olan beyin kanseri olarak bilinmektedir. Glioblastoma multiforme (gbm), baş ağrısı, hafıza kaybı ve davranış değişiklikleri gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Aynı zamanda glioblastoma multiforme (gbm) tedavi yöntemleri arasında kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi yer almaktadır.

Beyin Tümörü Neden Olur?

Beyin tümörü; beynin içindeki veya yakınındaki hücrelerin DNA'larında değişiklik olması durumunda meydana gelir. Beynin içindeki yapısal değişimin yanı sıra kafa travmaları, kalıtsal faktör, yaş ve yoğun bir şekilde kimyasal veya radyasyona maruz kalınması beyin tümörü oluşumuna yol açar. 

Genel olarak beyin tümörü nedenleri şöyledir:

• Yaşanan kafa travmaları
• Kalıtsal faktörler
• Yaş
• Yoğun kimyasal veya radyasyona maruz kalmak
• Tüberozskleroz
• Turner sendromu
• Lynch sendromu
• Cowden ve Gorlin sendromu

Beyin Tümörü Belirtileri Nelerdir?

Uzun süren şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma, çift görme gibi aniden gelişen görüş bozuklukları, bayılma nöbetleri, kol ve bacaklarda güç ve his kaybı, unutkanlık, konuşma ve konuşulanları anlamada güçlük beyin tümörünün belirtileridir.

Yaygın beyin tümörü belirtileri şunlardır:

• Uzun süren şiddetli baş ağrısı
• Baş dönmesi ve denge kaybı
• Görüşte bulanıklaşma veya çift görme
• Nöbetler (bayılma, seğirme, bilinç kaybı gibi)
• Vücudun bir tarafında güç kaybı ve hissizlik
• Bulantı ve kusma
• Unutkanlık, kişilik ve davranış gibi zihinsel sorunlar
• İşitme kaybı veya işitmede dengesizlik

Şiddetli baş ağrısı (özellikle sabahları)

Beyin tümörünün en tipik belirtisi baş ağrısıdır. Beyinde kontrolsüz bir şekilde büyüyen tümör çevresindeki hücrelere baskı yapabilir. Tümörün beyin hücrelerine yapacağı baskı baş ağrısına neden olur. Ayrıca yine büyüyen tümörün beyinde yaratacağı şişme de kafaiçi basıncı artıracağı için bu durumda baş ağrısı yaşanmasına neden olur. Beyin tümörü kaynaklı baş ağrıları genellikle sabah saatlerinde daha fazla yaşanır.

Baş dönmesi ve denge kaybı

Beyindeki tümör büyüdükçe çevredeki beyin dokusuna baskı yapar ve fonksiyonel yetinin değişmesine neden olur. Tümör beynin dengeyi kontrol etmeye yardımcı olan bir bölgesindeyse bu durum baş dönmesi ve denge problemlerinin yaşanmasına sebebiyet verir.

Bulanık ve çift görme

Beyin tümörünün optik sinire uyguldığı baskı bulanık görme, çift görme veya artan kör noktaya neden olur. Tümör büyüdükçe optik siniri sıkıştıracak ve baskısı daha fazla olacaktır. Uygulanan baskıya göre körlük dahi meydana gelebilir.

Bayılma ve nöbet geçirme

Beyin tümörü beyindeki nöronlara zarar verir, bu durum kişide kas kasılmaları, seğirme, uyuşukluk ve karıncalanmaya, bayılma ve bilinç kaybı gibi nöbetler gelişmesine neden olur.

Vücudun bir tarafında uyuşma

Beynin hareketi veya hissi kontrol eden serebrum bölgesindeki tümörler, vücudun genellikle tek tarafında güçsüzlüğe veya uyuşukluğa neden olabilmektedir. Tek bölgede yaratacağı güçsüzlük dışında konuşma veya hatta kelimeleri anlamada sorunlara da neden olabilir.

Bulantı ve kusma

Beyinde gelişen tümörün beyin dokularına yaptığı baskı ve beyin içindeki sıvının akışını engellemesi kafatası içindeki basıncın artmasına neden olur. Kafatası içerisindeki beyin-omurilik sıvısı ve beyinin oluşturduğu basıncın bir etkisi olarak mide bulantısı ve kusma yaşanır.

Unutkanlık ve hatırlama güçlüğü

Beyin tümörünün yaygın belirtilerinden biride unutkanlıktır. Beynin ön lobu ve temporal lobu olarak bilinen konuşma ve hafıza süreçlerinde rol oynayan bölgelerde gelişen tümörün hücrelerin işlevini bozması kişide unutkanlık ve hatırlama güçlüğü gibi sorunlara neden olur

Kişilik değişikliği

Beyin tümörünün yaygın belirtilerinden biri tümörün kişinin beynine baskı yaptığında veya beynin şişmesine neden olduğunda kişilik değişiklikleri ve ruh hali değişimleri yaşanmasıdır. Ruh halinde yaşanan bu değişiklikler daha çok kişilik ve davranışı düzenlemede oldukça etkili olan frontal lobda bulunan beyin tümörleriyle ilgilidir.

İşitme kaybı ve kulak çınlaması

Beyin tümörünün başka bir belirtisi tümörün işitme sorunlarına yol açabilmesidir. Tümör işitme sinirine baskıı yaptığında ya da toksik maddelerin salgılanmasına neden olduğunda, işitme siniri olan koklear sinire baskı yapar ve bu kişide işitme kaybına ve işitmede dengesizliğe neden olur.

Beyin Tümörü Nasıl Teşhis Edilir?

Nöbet geçirme, kişilik ve davranış değişiklikleri, denge kaybı ve sakar davranışlar, bulanık görme, çift görme ya da görme kaybı, kol veya bacakta güçsüzlük, birkaç günden uzun süren baş ağrısı ile mide bulantısı ve kusma bir doktora görünmeyi beyin tümörü şüphesini destekleyen belirtilerdir. Bu belirtiler uzman bir doktora görünmeyi gerektiren belirtilerdir. Doktor fiziksel belirtileri dinledikten sonra teşhisi netleştirmek için  MR (manyetik rezonans görüntüleme) ve beyin tomografisi isteyerek tümör olup olmadığını anlamaya çalışacaktır.

Beyin tümörü teşhisinde faydalanılan yöntemler şunlardır:

Beyin MR'ı veya CT taraması

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), beyin tümörü teşhisinde faydalanılan en iyi görüntüleme testidir. MRI'ya giremiyorsanız bilgisayarlı tomografi (BT) iyi bir alternatiftir. Bu testlerden önce damarlarınızdan birine kontrast madde adı verilen tümörün görülmesini kolaylaştıran bir madde enjekte edilir. Bu testler tümörün boyutunu ve kesin konumunu belirli ayrıntılarla gösterebilir.

Biyopsi

Tümörün tipini ve kanserli olup olmadığını belirlemek için genellikle tümörden biyopsi yapmaları (mikroskop altında incelenmek üzere tümör örneğinin alınması) gerekir. Bir beyin cerrahı, ameliyat sırasında tümörün tamamını veya bir kısmını çıkaracakları bir biyopsi yapabilir. Tümöre ulaşılması zorsa, kafatasınızda küçük bir delik açılmasını ve tümörden doku örneği almak için bir iğne kullanılmasını içeren stereotaktik biyopsi yapabilirler.

Omurilik musluğu (lomber ponksiyon)

Omurilik musluğu yönteminde doktor tarafından, omurganızın çevresinden beyin omurilik sıvısını (BOS) çıkarmak için küçük bir iğne kullanılır.

Özel testler

Bazı testler bazen tanıya yardımcı olabilir. Örneğin doktor tarafından kanınızda ve beyin omurilik sıvınızda, belirli tümörlerin salgıladığı, tümör belirteçleri adı verilen maddeleri kontrol eden testler isteyebilir. Ayrıca belirli tümörlerin özelliği olan gen anormalliklerini de test edebilirler.

Beyin Tümörü Tedavisi Nasıl Yapılır?

Beyin ameliyatı tedavisi için öncelikle kesin teşhisin belirlenip doktorun hastaya uygun tedavi seçeneğini belirlemesi gerekir.

Beyin tümörü tedavisinde uygulanan tedaviler şu şekildedir:

Beyin ameliyatı (kraniyotomi): Eğer mümkünse beyin cerrahları tarafından tümör kraniotomi olarak adlandırılan beyin ameliyatı yoluyla çıkarılır. Beyninizin işlevsel bölgelerine verilen zararı en aza indirmek için bazen uyanıkken de (acı hissetmezsiniz) ameliyat gerçekleştirilir.

Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavisinde yüksek dozda X-ışınları beyin tümörü hücrelerini yok eder veya tümörü küçültür.

Radyocerrahi: Radyocerrahi işlemi, bir tümörü yok etmek için çok odaklanmış radyasyon ışınlarını (gama ışınları veya proton ışınları) kullanan bir tür radyasyon terapisi olarak kabul edilir. Kesi (kesi) gerektirmediği için aslında ameliyat olarak değerlendirilmez.

Brakiterapi: Brakiterapi bir radyasyon terapisidir. Radyoaktif tohumların, kapsüllerin veya diğer implantların doğrudan kanserli tümörün içine veya yakınına cerrahi olarak yerleştirilmesini anlamına gelir.

Kemoterapi: Kemoterapi yöntemi, beyin ve vücuttaki kanser hücrelerini öldüren antikanser ilaçlardan oluşur. Kemoterapiyi damar içine enjeksiyon veya hap olarak alabilirsiniz. Doktor tarafından kalan kanser hücrelerini öldürmek veya kalan tümör hücrelerinin büyümesini önlemek için ameliyattan sonra da kemoterapi önerilebilir.

İmmünoterapi: Biyolojik tedavi olarak da adlandırılan immünoterapi, kanserle savaşmak için vücudunuzun bağışıklık sistemini kullanan bir tedavi türüdür. Terapi esas olarak bağışıklık sisteminizi, işini daha etkili bir şekilde yapmasına yardımcı olmak için uyarmaktan ibarettir.

Hedefe yönelik tedavi: Bu tedavide ilaçlar, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerinin belirli özelliklerini hedef alır. Yorgunluk ve mide bulantısı gibi kemoterapinin yan etkilerini tolere etmekte sorun yaşıyorsanız doktorunuz tarafından hedefe yönelik tedavi önerilebilir.

Dikkatli bekleme / aktif gözetim: Çok küçük ve semptomlara neden olmayan bir beyin tümörünüz varsa, doktor düzenli testlerle tümörün büyüyüp büyümediğinin kontrolünü ve takibini yapar.

Beyin Tümörü Hakkında Sık Sorular Sorular

Beyin tümörü nasıl anlaşılır?

Beyinde büyüyen bir tümörün beyin dokularına baskı yapmasıyla yaşanan kalıcı baş ağrısı çoğu zaman beyin tümörünün ilk belirtisidir. Baş ağrısı ile birlikte görülen kasılma ve bayılma nöbetleri, denge kaybı, görüş yeteneğinde ani gelişen bozulma, hafıza kaybı, bulantı ve kusma gibi belirtiler beyinde tümör varlığı nedeniyle yaşanabilir.

Beyinde tümörü belirtileri şunları içerir:

• Kafada basınç hissi
• Sık yaşanan baş ağrısı
• Mide bulantısı veya kusma
• Bulanık veya çift görme gibi görme problemleri
• Kol veya bacakta karıncalanma, his ya da güç kaybı
• Denge, hafıza ve konuşmada problem
• Başka biri gibi davranıldığını düşündüren kişilik değişiklikleri
• Bayılma nöbetleri
• Baş dönmesi

Bu belirtileri yaşıyorsanız uzman bir doktora görünüp, kontrollerin yaptırılması ihmal edilmemelidir.

Beyin tümörü öldürür mü?

Her tümör öldürücü olmasa da beyin tümörlerinde beyin dokusunun istisnai bir durumu vardır. İyi huylu tümörler de beyin kafatası içinde kapalı bir odada yer aldığından öldürücü olabiliyor. Bu nedenle beyin tümörlerinin tümü öldürücü olmasa da, mutlaka kontrol altında tutulmalı ve doğru müdahale edilmedir.

Beyin tümörü olan hasta ne kadar yaşar?

Beyin tümörü teşhisi konulan hastaların ortalama yaşam süresi 10 yıla kadar sürer. Hastalığın evresi veya şiddetine bağlı olarak yaşam süresi değişebilir.

Beyin tümörü evre belirtileri nelerdir?

Beyin tümörü evrelerinde, şiddetli ve sık tekrarlayan baş ağrıları, uzun süren kafa karışıklığı, halüsinasyonlar, unutkanlık, denge ve yürüme bozukluğu, istemsiz hareketler ve iştah kaybı görülür.

Beyin tümörü nerelerde ağrı yapar?

Beyin tümörü, kafatasında içinde oluşarak basınca neden olabilir. Bundan dolayı baş ağrısı, şiddetli olabilmektedir. Bunların yanında kol ve bacaklarda güçsüzlük ve görme, işitme bozuklukları yaşanabilir.

Beyin tümörü kan tahlilinde belli olur mu?

Bütün kanser çeşitlerin ve tümörlerde kanda lökosit hücre oranı artacağından sinyal olarak algılanabilir. Kan tahlilinde çıkan sonuçlar beyin kanseri belirtisi olabilmektedir. Detaylı ve net sonuçlar için farklı kan tahlilleri istenebilir.

Beyin tümörü baş ağrısı nasıl olur?

Beyin tümörlerinde en tipik belirti baş ağrısıdır. Beyin tümöründeki baş ağrıları genelde süreklidir, geceleri veya sabahın erken saatlerinde çok daha şiddetlidir. 

Beyin tümörü olup fark edilmemesi mümkün müdür?

Evet, yıllarca beyinde bir tümörle yaşamak ve buna dair bir belirti yaşamamak mümkündür. Beyin tümörünün bilhassa yavaş büyüyen türlerinde erken evrelerinde belirti yaşanmayabilir. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.