Bel Düzleşmesi Nedir? Bel Düzleşmesi Nasıl Geçer?

Hareketsiz yaşam, uzun süre masa başında çalışmak gibi farklı nedenlere bağlı olarak omurganın arkasında bulunan kasların zayıflaması bel düzleşmesini tetikleyebiliyor. Lomber düzleşme de denilen bel düzleşmesi; hayatı olumsuz etkileyen ağrı, duruş bozukluğu hatta yürümeye engel olacak sorunlara yol açabiliyor. İstirahat, uygun egzersizler, fizyoterapi, manuel terapi gibi uygulamalar bel düzleşmesinde ilk akla gelen tedavilerin arasında yer alıyor. Tedavi edilmeyen bel düzleşmesi ise ilerleyen dönemlerde kamburluk gibi çok daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Zafer Orkun Toktaş, bel düzleşmesi ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Bel düzleşmesi nedir?

Sağlıklı insan omurgasında bel kemiği karın içerisine doğru yani öne doğru bir yay çizmektedir. Bu yay kişinin yük taşıması ve esnemesi bakımından önemli bir yapıdır. Bu yapıya “bel çukuru ya da bel kavisi” adı verilir. Bel düzleşmesi omurgadaki bu kavisin kaybedilmesi ve dolayısıyla beldeki hareket mekaniğinin bozulmasıyla ilgili bir hastalıktır.

Bel düzleşmesi nasıl olur?

Bel düzleşmesinin en sık nedeni, omurganın arkasında bulunan bel kaslarının zayıflaması ve omurganın esnekliğini kaybetmesidir. Omurganın esnekliğini kaybetmesiyle birlikte omurganın duruşu değişir. Kasların zayıflamasıyla oluşan beldeki düzleşme, bazen kalıcı hale gelebilir.

Bel düzleşmesi neden olur?

Omurganın arkasında bulunan kasların zayıflamasının farklı nedenleri olabilir. Ancak en önemli nedenlerinden birisi hareketsiz bir yaşam tarzıdır. Özellikle uzun süre masa başında aynı pozisyonda çalışmak zorunda olanlar risk altındadır. Bununla birlikte;

• Aşırı kilolu kişilerde de bel düzleşmesi yaşanabilmektedir.
• Kemik erimesi yani osteoporoz gelişen kişilerde bel düzleşmesi riski altındadır.
• Skolyoz ya da farklı omurga rahatsızlıkları bel düzleşmesi nedeni olabilmektedir.

Bel düzleşmesi belirtileri nelerdir?

Bel düzleşmesinin en sık belirtisi ağrıdır. Ağrının oluşmasındaki sebep eklemlerin gerilmesi ve kas tendonlarının buna eşlik etmesidir. Bel düzleşmesinde yaşanan ağrılar ataklar şeklinde gelişebilir. Bazen yaşanan ağrı atakları keskin ve kitleyici tarzda olabilir. Yaşanan ağrılar nedeniyle hastanın duruşunda bozukluklar yaşanabilir.  Ağrı kişinin yürümesine engel olacak şekilde şiddetli olabilir.

Bel düzleşmesi teşhisi nasıl konulur? Nasıl anlaşılır?

“Bel düzleşmesi nasıl anlaşılır?” sorusu merak edilen konuların başında gelmektedir. Bel düzleşmesinin teşhisinde doktor muayenesi önemlidir. Hastanın duruşunun incelenmesi ve doktorun elle muayenesi sırasında kemik çıkıntılarının geriye doğru hissedilebilir bir durum alması önemli bir bulgudur. Doktor muayenesinin yanı sıra teşhisi netleştirmek için radyolojik görüntülemelerden yararlanılabilir. Bel düzleşmesinin teşhisinde Manyetik Rezonans (MR) en sık tercih edilen görüntüleme yöntemidir.

Bel düzleşmesi tedavisi nasıl yapılır?

“Bel düzleşmesi nasıl geçer?” , “Bel düzleşmesi için ameliyat gerekir mi?” gibi sorular hastalar tarafından sıklıkla gündeme getirilmektedir. Bel düzleşmesinin tedavisinde cerrahi yöntemler çok nadir olarak kullanılmaktadır. Hareketli bir yaşam tarzı bel düzleşmesi tedavisinde ilk basamağı oluşturmaktadır. Bel düzleşmesi tedavisinde kullanılan yöntemler genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Bel düzleşmesi egzersizleri
• Duruş yani postür eğitimi
• Masaj ve manuel terapiler
• Korse tedavisi
• Epidural enjeksiyon tedavileri

Bel Düzleşmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bel düzleşmesi egzersizleri nelerdir?

Bel düzleşmesi için bir takım egzersiz programları tarif edilmiştir. Bel düzleşmesi egzersizleri tedavide oldukça etkilidir. Bel düzleşmesi için önerilen egzersizler özellikle bel kemikleri ve bel kaslarının istenilen şekli almasında yardımcı olur. Bel egzersizleri günlük hayata yayılması özellikle ofis tipi çalışanlar için önemlidir. Ortalama 8 saat oturarak çalışan kişilerin günlük en az yarım saat olmak üzere egzersiz yapması kalıcı deformasyonun önlenmesi bakımından tavsiye edilmektedir.  

Bel düzleşmesi kendiliğinden geçer mi?

Bel düzleşmesi kendiliğinden geçebilir. Hareketsiz yaşamdan hareketli yaşama geçen hastalarda bel düzleşmesinde olumlu gelişmeler yaşandığı görülmüştür. Bunun en tipik örneği Covid-19 salgını döneminde yaşanmıştır. İnsanların eve kapanmasıyla birlikte artan bel düzleşmesi ve bel ağrıları salgının ardından insanların dış mekan aktiviteleri ve spor gibi alışkanlıklarına geri dönmesiyle birlikte azaldığı görüşmüştür. Ancak bel düzleşmesinin her hangi bir hareket tarzı değişikliği olmaksızın kendiliğinden iyileşmesi mümkün değildir.

Bel düzleşmesi korse ile geçer mi?

Korse bel düzleşmesi tedavisinde kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Ancak korsenin tek başına bel düzleşmesini tedavi etmesi sanıldığı gibi kolay değildir. Korse uygulaması bel düzleşmesinin esas mekanik nedeni olan kas zafiyetini gidermemektedir. Hatta bazı vakalarda korse uygun planda kullanılmazsa bel düzleşmesini artırabilir. Bel düzleşmesinin temelinde ileri kas zayıflığı varsa korse kullanımı bu durumu daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle bel düzleşmesinde korse kullanımının doktor gözetimi altında yapılması önemlidir.

Bel düzleşmesi ağrısı nasıldır?

Bel düzleşmesinde yaşanan ağrı sırtın orta hattında sağa ve sola yayılan ağrılar şeklinde yaşanabilir. Yaşanan ağrılar bel bölgesinde gerginlik, dönüşlerde zorlanma gibi hareket kısıklıklarına neden olabilir. Yaşanan ağrı daha çok derin, yaygın, itici ve sıkıştırıcı tarzda bir ağrıdır. Bel düzleşmesi ağrısı genellikle bıçak saplanır tarzda bir ağrı değildir. Ancak ağrı atakları sırasında bu tarz ağrı da görülebilmektedir.

Bel düzleşmesi olan nasıl yatmalıdır?

Bel düzleşmesi, diğer bel ağrıları sendromları gibi hastanın yatışını etkileyen bir durumdur. Bel düzleşmesi olan hastaların sırt üstü yatması kasların uzun vadede kısalmasına yol açarken, yüz üstü yatmaları da arka eklem üzerinde yük bindirebilmektedir. Bu nedenle bel düzleşmesi olan hastaların sırt üstü ya da yüz üstü yatması önerilmemektedir. Bel düzleşmesi olan hastaların en uygun yatış pozisyonu; yan yatılarak, dizler içeri doğru çekilerek, arasına ince bir yastık konularak dizlerin desteklenmesi şeklindedir. Herkes uyku sırasında hareket edecektir ama uykuya dalış sırasında bu tarz bir yatış tavsiye edilebilir.

Bel düzleşmesi röntgende belli olur mu?

Bel düzleşmesi röntgende belli olmaktadır. Röntgen ön ve arka plandan çekildiği için hem ön hem arka planda hem de yan planda bel kemiğini pozisyonu gözükür. Bel kemiği önden bakıldığında düz, yandan bakıldığında ise öne doğru eğimli olmalıdır. Röntgen görüntüleme yöntemi ile her iki açının da kontrolü sağlanabilmektedir. Ancak az da olsa radyasyon içerdiği için gerek görülmediği durumlarda bel düzleşmesinin teşhisinde röntgen görüntülemesi tavsiye edilmemektedir. Bel düzleşmesi tanısında daha çok radyasyon içermeyen Manyetik Rezonans görüntüleme yöntemi tercih edilmektedir.

Bel düzleşmesi nerelerde ağrı yapar? Bel düzleşmesi ağrısı nerelere vurur?

Bel düzleşmesi ağrısı genellikle bel ortasında yaşanır. Bazen sağa sola ve kalça üzerine yayılarak hastayı etkileyebilir. İlerlemiş vakalarda hasta boynundan kalçasına kadar devamlı ağrı yaşayabilir. Bel düzleşmesi rahatsızlığı gergin sırt ve gergin boyun sendromuyla birlikteliği çok sık görülür. Bu ağrı, belin ortasında olmak üzere kalçalara veya sırta kolaylıkla yayılabilir.

Bel düzleşmesi ameliyatı nasıl yapılır?

Bel düzleşmesi genellikle ameliyat gerektiren bir rahatsızlık değildir. Hastaların büyük bir çoğunluğunda egzersiz,  fizyoterapi veya duruş eğitimi yani postür eğitimiyle sorunlarından kurtulabilir. Bel düzleşmesi özellikle genç yaşlarda tedaviye çok daha hızlı cevap veren bir rahatsızlıktır. Ancak ileri yaşlarda dirençli olabilir. Bel düzleşmesinin ilerlemiş formunda kifoz yani kamburluk gelişebilir. Normalde öne doğru yay çizen bel kemiğinin önce düzleşmesi, daha sonra ise bu yayın tersine dönmesi kamburluk oluşturabilir. Kamburluk cerrahi tedavi gerektirebilen bir rahatsızlıktır. Kifoz rahatsızlığı cerrahi müdahale gerekebilecek bir rahatsızlıktır. Özellikle ileri yaşlarda bel düzleşmesi hızla ilerleyebilir. Kemik erimesi yani osteoporozun eklenmesiyle cerrahi tablo ortaya çıkabilir. Bu nedenle genç ve orta yaşlarda bel düzleşmesinin önüne geçmek önemlidir.

Bel düzleşmesi ağrısına ne iyi gelir?

Bel düzleşmesi ağrısına iyi gelen birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır.

• İlk akla gelen sağlıklı bir yatakta istirahattir. Egzersiz ve uygun hareketlerle bel kaslarının ısınması aynı gün içerisinde bile ağrıyı geçirebilir. Hareketlenmekle oluşan enerji ve ısı bel düzleşmesi ağrısı azaltabilir.
• Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaç kullanımı da ağrı kontrolü bakımından önemlidir.
• Masaj ve manuel terapiler bel düzleşmesi ağrısı için kullanılabilen yöntemler arasındadır. Ancak bu uygulamaların etkileri genellikle geçici olmaktadır.
• Isı ve tens gibi fizyoterapi uygulamaları da bel düzleşmesi ağrısı için kullanılan tedavi yöntemleri arasındadır.  
• Bel düzleşmesi ağrısı için bazen korse kullanımı faydalı olabilmektedir.
• Şiddetli vakalarda epidural enfeksiyonlar, omurgaya steroid enjeksiyonları ağrıya iyi gelebilmektedir.  

Bel düzleşmesi bacak ağrısı yapar mı?

Bel düzleşmesi hastalarında bacak ağrısı görülmemektedir. Bel düzleşmesi hastalarında bacak ağrısı da yaşanıyorsa, bel düzleşmesi ile birlikte bel fıtığı da düşünülmelidir. Bel düzleşme ağrısı; kalçalara, sırta ve belin bir tarafına vurmaktadır. Bacağa vurması beklenen bir durum değildir.

Bel düzleşmesi fıtık yapar mı?

Bel düzleşmesi olan kişilerde bel fıtığı oluşma riski daha yüksektir. Normalde açılı ve eğimli olan bel yükü dağıtmaya ve esnemeye eğilimlidir. Düz bel yük altında esneyemediği için diskler üzerinde olağan dışı basınçlar oluşur. Bu durumda bel fıtığı oluşmasına zemin hazırlar. Dolayısıyla düz bel hastalarında daha çok alt seviyelerde bel fıtığı görülebilmektedir.

Bel düzleşmesi olanlar nasıl oturmalı?

Sadece bel düzleşmesi olanlar için değil, her insanın oturma şekline dikkat etmesi gerekir. En sağlıklı oturuş şekli, dik oturuştur. Otururken kalçanın geriye alınması ve bel kemiğinin dik şekilde tutulması gerekir. Bunu yapmak için sırt desteği kullanılabilir ancak kendi kas gücüyle dik durmak, daha sağlıklı ve daha doğrudur. Halk arasında uzun oturma olarak tabir edilen oturuşlar veya öne doğru eğilerek oturmak bel kemiği için sağlıklı değildir. Bel kaslarını desteklemez. Bu oturuş şekillerinde yük bel kemiklerinin üzerine binmektedir.

Bel düzleşmesi ilerlerse ne olur?

Bu konuda “Bel düzleşmesinin ileri aşaması nedir?” demek daha doğrudur. Bel düzleşmesinde bir sonraki aşama kamburluktur. Belde kamburluk lomber kifoz olarak da tanımlanır. Lomber kifoz önemli duruş bozukluklarına ve vücudun öne eğilmesine neden olan ciddi bir sağlık problemidir. Sagittal denge denilen vücudun ön - arka yük dağılımının ileri derecede bozulması ve öne eğik duruş durumudur. Bu son derece ağrılı ve rahatsız edici bir tablodur. Lomber düzleşmenin bir sonraki aşamasıdır.

Bel düzleşmesi ne kadar sürede geçer?

Bel düzleşmesi bazı vakalarda dirençli olsa da, çoğu hastada düzenli sırt kasları egzersizi ve duruş eğitimiyle birkaç ay içerisinde düzelmektedir. İleri yaşlarda bel kemiğinin esnekliği azaldığı için bel düzleşmesini egzersizle düzeltmek genç yaşlara göre biraz daha zordur. Yaşın ilerlemesiyle birlikte bağ dokular zayıflamaktadır ve halk arasında kireçlenme olarak bilinen osteoporoz oluşabilmektedir. Bu da tedavi süresini uzatabilir. Ancak genel olarak bel düzleşmesi uygun tedavi yöntemleriyle 2-4 ay arasında düzelebilmektedir. İleri vakalarda egzersize tam yanıtsız durumlar olabilir.

Bel düzleşmesi bitkisel tedavisi var mıdır?

Bel düzleşmesinin bitkisel tedavisi bulunmamaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalarda bel düzleşmesinde etkisi kanıtlanmış herhangi bir bitkisel tedavi tıp literatürüne geçmemiştir. Alternatif tıp konusunda daha çok masaj ve manuel terapiler bel düzleşmesi için önerilebilir. Bel düzleşmesi mekanik bir bozukluk olduğu için bitkisel tedavilerin etkisi olmamaktadır. Bel düzleşmesi olan hastada mevcut olan kas ağrıları için belki bitki kaynaklı bir takım krem veya masaj yağı gibi ürünlerle bu ağrılar azaltılabilir ancak bel düzleşmesi düzeltilemez.

Bel düzleşmesi hangi bölüm bakar?

Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Ortopedi ve Travmatoloji bölümü bel düzleşmesiyle ilgilenmektedir.  Omurga sağlığı ile ilgili uzman doktorların tercih edilmesi tedavi başarısında önemlidir. Ağrı kontrolü için Algoloji bölümü doktorları da bel düzleşmesi tedavisinde etkin rol oynayabilmektedir.

Bel düzleşmesi olanlar spor yapabilir mi?

Bel düzleşmesi olan kişiler spor yapabilirler. Bel düzleşmesinin tedavisinde zaten sporun ve egzersizin önemli bir yeri bulunmaktadır. Ancak ağır sporlar ve öne doğru ciddi gerilme gerektiren kürek, mekik gibi pozisyonlar önerilmemektedir. Ritmik sporlar olarak değerlendirilen yürüyüş ve yüzme ile yoga, aerobik, pilates gibi esneme sporları önerilmektedir. Bu spora başlanırken düz bel olduğu bilinmeli ve buna göre bir planlama yapılmalıdır. Bel kemiğini dikleştiren kas grupları özellikle çalıştırılmalı ön taraf başlangıçlarda fazla zorlanmamalıdır. Minder egzersizleri ve tıbbi egzersizler de unutulmamalıdır.