Nefroloji

Nefroloji, böbrek hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen, genel böbrek sağlığını takip eden tıbbi branştır. Böbrek taşları ve idrar yolu enfeksiyonları gibi rahatsızlıklar yanı sıra böbrek yetmezliği, böbrek nakli ve diyaliz gibi böbrek rahatsızlıklarının tedavi sürecide yine nefroloji tıbbi birimi tarafından yürütülmektedir.

Nefroloji Nedir?

Nefroloji, böbrek sağlığı ve hastalıklarının tanı, teşhis ve tedavisi ile ilgilenen tıp dalıdır. Böbrek taşları, kronik böbrek sorunları, böbrek yetmezliği ve idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıkların teşhis ve tedavisi bu nefroloji tıbbi birimi tarafından yürütülür. Böbreklerin yapısı ve işlevi üzerinde bilgi sahibi olan nefrologlar, kişinin yaşam kalitesini artırmak için çeşitli testler uygulayarak altta yatan nedene bağlı olarak tedavi sürecini yürütür.

Nefroloji Neye Bakar?

Nefroloji, akut böbrek yetmezliği, böbrek taşları, hipertansiyon, kronik böbrek hastalığı, glomerülonefrit, nefrotik sendrom, diyaliz ve böbrek nakli gibi böbrek hastalıklarının teşhis ve tedavisi ile ilgilenen tıp birimidir. Aynı zamanda idrar yolu enfeksiyonu, polikistik böbrek hastalığı, elektrolit dengesizlikler de nefrolojinin ilgi alanına girer.

• Böbrek hastalıklarının tedavisi
• Hipertansiyon, diyabet ve aterosklerozun böbrek fonksiyonlarına karşı koruyucu hekimlik hizmetleri
• Son dönem böbrek hastalarının destek tedavileri ve takibi hizmetleri
• Böbrek iltihapları (Nefrit ve Pyelonefrit gibi)
• Polikistik böbrek hastalıkları
• Akut böbrek yetmezliği
• Kronik böbrek yetmezliği
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Hipertansiyon (Böbrek kaynaklı)
• Kronik Nefrit
• Albumin
• Böbrek taşları
• Üremi
• Böbrek kanseri
• Diyabetik nefropati

Nefroloji Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Nefroloji, böbrek hastalıklarını içerdiğinden böbrek fonksiyonlarının bozulması durumunda ortaya çıkan belirtilerle kendini gösterir. Nefroloji hastalıklarında genel olarak en yaygın görülen belirtisi idrardaki farklılıklardır. Nefroloji hastalıkları durumunda ortaya çıkan belirtiler şöyle sıralanabilir:

• İdrarda azalma ya da artış
• Gece sık sık idrara çıkma isteği
• İdrar renginde değişiklik ve kan görülmesi
• İdrarın köpürmesi
• Halsizlik ve yorgunluk hissi
• Ellerde, ayaklarda ya da yüzde şişlik ve ödem
• Kan basıncını yükselmesi
• Akciğerde sıvı birikmesine bağlı olarak nefes darlığı
• Midede bulantı ve kusma
• Ciltte kuruluk ve kaşıntı
• Elektrolit dengesizliklere bağlı olarak kas krampları ya da ağrılar
• Uykusuzluk

Nefroloji Doktoru Hangi İşlemleri Yapar?

Nefroloji uzmanları(nefrologlar), böbrek biyopsisi, diyaliz kateteri yerleştirme, Periton diyaliz kateteri yerleştirme, Hemodiyaliz fistülü yönetimi, Hemodiyaliz hastalarının takibi ve yönetimi, periton diyalizi hastalarının takibi ve yönetimi, böbrek nakli için hastayı hazırlama, böbrek nakli sırasında ve sonrasında takibinden sorumludurlar.

Böbrek hastalığının tanısını koyarak hangi tedaviye başlanacağına karar verme, akut ve kronik böbrek yetmezliğinde yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisinin düzenlenmesi, protein kaçağı durumlarında idrarla protein kaybını azaltacak ilaç düzenlemelerini yapma, gerekli tedavi protokolü uygulamasından sonra hastalara düzenli nefrolojik kontrolleri planlama gibi uygulamaları yapmaktadır.

Nefroloji Teşhis Yöntemleri Nelerdir?

Nefroloji tıbbi birim alanında teşhis ve tanı yöntemleri kişinin böbrek hastalıklarına karşı erken teşhiste büyük önem taşır. Böbrek hastalıklarına yönelik olarak nefrologun muayenesinin ardından şu testlerin uygulanması istenebilir:

• Tam kan sayımı: Kan testi sayesinde kişin kreatinin, üre, ve elektrolit düzeylerine bakılarak böbrek fonksiyonlarının sağlığı ortaya çıkarılır.
• İdrar testi: İdrar testi sayesinde kişinin idrarındaki kan, glukoz veya enfeksiyon belirtilerine bakılarak böbrek hastalığı tespit edilebilir.
• Radyolojik görüntülemeler: Emar (MR), Bilgisayarlı tomografi (BT) ve radyografi gibi görüntüleme yöntemleri böbreklerin yapısını ve işlevini detaylı olarak ortaya çıkararak oluşan böbrek rahatsızlığının görüntülenmesini sağlar.
• Böbrek ultrasonu: Böbreklerin yapısını, boyutunu ve anormalliklerini görüntülemek için ultrasondan yararlanılır.
• Böbrek biyopsisi: Böbrekten alınan küçük doku parçası patoloji laboratuvarında incelenerek böbrek hastalıklarının tanısında kullanılır.
• Glomerüler filtrasyon hızı (EGFR) testi: Böbreklerin kanı ne kadar iyi süzdüğünü ortaya çıkarmak için bu testten yararlanılır. Böylelikle böbrek fonksiyonlarının genel bir değerlendirmesini sağlanır.

Nefroloji Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Nefroloji tanısı için uygulanan kan, idrar testleri ve ultrasondan sonra böbrekteki probleme bağlı olarak tedavi yöntemi belirlenir. Böbrek hastalıklarına yönelik olarak uygulanabilecek tedavi yöntemleri içerisinde ilaç tedavisi, böbrek nakli ya da diyaliz gibi uygulamalar yer alır. Nefroloji alanında yaygın olarak uygulanan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Yaşam tarzında değişiklik yapma: Kişinin yaşam tarzında yapacağı egzersiz, tütün ürünü kullanımını bırakma ya da düşük sodyum, protein gibi beslenme şeklinin benimsemek böbrek sağlığının tedavisinde önerilir. 
• İlaç tedavisi: Böbrek hastalıklarına zemin hazırlayan yüksek tansiyon, diyabet gibi hastalıkların yönetimi için uzman doktor kişiler ilaç önerisinden bulunabilir.
• Diyaliz: Böbrek yetmezliği olan kişilerin kanının atık maddelerden arındırılması için hemodiyaliz veya periton diyalizi uygulanabilir.
• Böbrek nakli: Uzman doktorun tanısının ardından kişide böbrek yetmezliği görülüyorsa, böbrek nakli önerilebilir. Böbrek naklinin yapılması kalıcı bir çözüm olarak görülür.
• Elektrolit dengesizliklerinin dengelenmesi: Vücutta bulunan sodyum, potasyum, kalsiyum gibi elektrolitlerin dengelenmesi için kişinin ihtiyacına yönelik olarak uygulanabilir.

Nefroloji Hakkında Sık Sorulan Sorular

Böbrek taşı nedir? Böbrek taşı belirtileri nelerdir?

Böbrek kanallarında mineral bazlı sert kitlelerin meydana gelmesine böbrek taşı denmektedir. Böbrek taşı nedeniyle kişiler günlerce ani ve şiddetli bir ağrı yaşayabilmektedir. Böbrek taşı, karın bölgesinde, sırtın alt tarafında ya da karnın yan tarafında şiddetli ve ani oluşumla karakterize bir ağrı ile kendisini belli eder. Mide bulantısı, kusma, idrar renginde gözle görülür değişimler, kokulu idrar, ishal ve titreme de böbrek taşının diğer belirtileri arasındadır. Pek çok kişi “Böbrek taşı nasıl düşer?” sorusunun yanıtını ararken, bu konuda modern tedavi yöntemleri ön plana çıkmaktadır. Böbrekte oluşan ve 5 mm’ye kadar olan küçük taşlar nefroloji doktoru tarafından verilen ilaç ve bol sıvı alma ile düşürülebilir. Daha büyük taşlarda ise, vücut dışından şok dalgaları ile kırma, üreteroskopi yöntemi ile böbrek ile mesane arasındaki üreter denilen kanalın içerisinde sert ya da kıvrılabilir üreteroskoplarla lazer veya pnömatik taş kırıcılarla taşlar kırılabilir. Böbrekte 2 cm’den daha büyük taşlar için nefroskop yöntemi ile taşlar kırılabilir.

Böbrek hastalığı riskleri nelerdir?

Kronik böbrek hastalığında ilk karşılaşılacak risk, gelecekte böbrek kaybına, diyalize veya böbrek nakline ihtiyaç duyabilecek böbrek işlevi kaybıdır. Diğer risk ise kalp hastalıkları ile bağlantılı erken ölümlerdir. Sağlıklı olduğu düşünülen ancak sonrasında kronik böbrek hastalığı olduğu saptanan bireylerin koroner kalp yetmezliği, beyin kanaması ve damar tıkanıklığı, çevresel (periferik) atardamar hastalıklarından ölüm oranları böbrek hastalıklarının düzeyine bakılmaksızın normale göre on kat daha fazladır.

Böbrek sağlığını korumanın yolları nelerdir?

Böbrek sağlığının korunması için su tüketimi önemlidir. Kişiler susuz kalmamalı, ishal ya da kusmaya bağlı sıvı kayıplarına dikkat etmelidir. Vücuttan giden sıvı mutlaka takviye edilmelidir. Ayrıca tuz kullanımına dikkat edilmesi gerekmektedir. Kan şekeri, kan yağları ve kansızlık olup olmadığı takip edilmelidir. Sigaranın bırakılması, kronik böbrek hastalığının ilerlemesini engelleyen önemli bir faktördür. Fiziksel aktivite artışı ve vücut ağırlığının kontrolü diğer alınabilecek tedbirlerdir. Kronik böbrek hastalığına yakalanan veya yüksek risk altındaki kişilerin düzenli olarak kontrolden geçmesi gerekmektedir.

Nefroloji ve üroloji arasındaki fark nedir?

Ürolojinin alanı vücut açısından çok daha geniş bir alanı kapsadığı gibi hem medikal hem cerrahi tedavi prensiplerini içermektedir. Nefroloji ise böbrek hastalıklarıyla ilgili olup böbrek yetmezlikleri ana konusudur. Nefroloji alanının üroloji gibi cerrahi çalışma alanı yoktur. Diyaliz tedavisi de nefroloji alanının sorumluluğundadır.