Polikistik Böbrek Hastalığı Nedir? Polikistik Böbrek Hastalığı Belirtileri ve Nedenleri

Polikistik böbrek hastalığı, böbrekte kist oluşturan ve organın çalışma fonksiyonunu bozan bir hastalıktır. Aynı zamanda sinsi bir hastalık olarak ilerleyen bu durum, otozomal dominant geçişli kalıtsal bir durumdur. Bu doğrultuda hastalığın sessizce ilerlemesi, polikistik belirtilerinin fark edilmemesine neden olur. Hastalığın tanısı koyulduktan sonra ise kesin bir tedavisi mevcut değildir. Hastalığın belirtilerini azaltmak adına yaşam tarzında değişiklikler doktor tarafından tavsiye edilebilir. Bunun yanında hastalık ciddileşirse ilaç tedavisi ya da cerrahi operasyona gereksinim duyulabilir. 

Polikistik Böbrek Hastalığı Nedir? 

Polikistik böbrek hastalığı, organın iç dokusunda gelişen kistler ve bu kistlerin büyümesi ile sonuçlanan bir hastalıktır. Organın dokusunda oluşan kistik yapılar, sıvı dolu keseciklerden oluşur ve zamanla tüm vücudu etkileyecek sağlık problemlerine davetiye çıkarabilir. PHB olarak bilinen bu hastalık, çocukluk dönemde ortaya çıkabileceği gibi sessizce yıllarca ilerleyebilir. Bu süreçte polikistik böbrek hastalığı, organın işlevlerini de etkileyerek temel fonksiyonlarını bozabilir. İdrarı üreten ve toksin maddeleri süzen organın bu işlevleri yapamaması, ciddi sağlık problemlerini oluşturabilir.

Bebeklerde polikistik böbrek hastalığı

Otozomal resesif geçişli polikistik böbrek hastalığı, bebeklerde görülebilir ve nadir olarak ortaya çıkan bir durumdur. Bu rahatsızlığın bebekte görülmesinin sebebi, anne ve babadan mutasyonlu genin aktarılmasıdır. Bunun yanında bebeğin doğumundan sonra ilk 6 ayda belirtileri görülmeye başlar. Yapılan muayeneler sonucunda organın dokusunun anormal gelişimi ve kistlerin varlığı ile teşhis konulabilir.

Polikistik Böbrek Hastalığı Neden Olur?

Polikistik böbrek hastalığının nedeni tam olarak bilinmezken genetik kaynaklı olduğu ifade edilir. Genel olarak polikistik böbrek hastalığının nedenleri aşağıdaki gibi listelenebilir:

Otozomal dominant geçişli türevi

Hastalığın bu türü daha yaygındır. Bu türünde sinsi böbrek hastalığı belirtileri genellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıkmaya başlar. Hastalığın oluşmasında anne ya da babadan gelen gen mutasyonu etkilidir.

Otozomal resesif geçişli türevi

Hastalığın belirtileri bu türünde daha şiddetli olurken çocukluk çağında sağlık problemleri ciddileşebilir. Hem anne hem de babadan gelen gen mutasyonuna bağlı gelişebilir.

Bu hastalığın oluşma nedeni PKD1 ve PKD2 genlerinde mutasyona bağlıdır. Bu genlerde mutasyonu olan ebeveynlerin çocuklarında hastalık riskinin en az %50 arttığı görülür.

Polikistik Böbrek Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Polikistik böbrek hastalığı belirtileri çoğunlukla rahatsızlığın ilerlemesi ile görülmeye başlar. Bunun yanında bazı kişilerde hastalık hiç bulgu vermeden ömür boyu devam edebilir. İleri yaşlarda başka sağlık problemlerini de tetiklemesiyle idrar yolu rahatsızlıklarının sıklıkla yaşanmasıyla dikkat çekebilir. Genel olarak PHB rahatsızlığın yani sinsi böbrek hastalığı belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Köpüklü ve kanlı idrara çıkma

Tuvalet sırasında idrarının kanlı olduğunu fark eden kişi dönem dönem ağrı da hissedebilir. Bu kanamanın nedenleri arasında kistin duvarının parçalanması olabilir. Diğer bir yandan bölgede taş ya da enfeksiyona bağlı kanama riski oluşabilir.

Böbrek taşı görülmesi

Polikistik böbrek hastalığında tipik bulgular arasında idrar yollarında taş oluşma durumu vardır. Genel anlamda büyüklüğüne ve yerleştiği yere bağlı herhangi bir ağrı vermeyebilir. Ancak bazı vakalarda idrar yolunda enfeksiyon ve kanamaya sebebiyet verebilir. Doğrudan idrar akışını engelleyecek bir yere yerleşmişse ameliyatla alınması gerekebilir.

Ağrı duyulması

Böbrekte kist sayısı arttıkça ve boyutları büyüdükçe ağrı şiddeti artabilir. Bu bağlamda çevre dokulara artan baskı, enfeksiyonun oluşmasına da neden olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonun görülmesi

Enfeksiyonun sıklıkla görüldüğü kısım mesanenin iltihaplanmasıdır. Aynı zamanda kistlerin çevresi iltihaplanabilir ve piyelonefritle olarak bilinen organ dokusu enfekte olabilir.

Yüksek tansiyon çıkması

Hipertansiyon olarak da bilinen bu durum, polikistik böbrek hastalığı belirtilerinde yaygındır. Organ fonksiyonlarının bozulduğu süreçlerde tansiyonun yükselme riski artabilir.

Tüm bu semptomlarla birlikte hastada yorgunluk, halsizlik, karında şişkinlik ve dolgunluk hali, sırt ağrısı, yan bölgelerde ağrılar, sık idrara çıkma ve organda yetmezlik görülebilir.

Polikistik Böbrek Hastalığında Tanı Nasıl Konur?

Polikistik böbrek hastalığı tanısı koyulabilmesi için öncelikle doktor kontrolünde fiziki muayeneden geçilmesi önemlidir. Devamında görüntüleme teknikleri ile kesin teşhis koyulabilir ve bu yöntemler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Genetik testler

Eğer ebeveynlerde hastalık yoksa genetik bir yatkınlık olup olmadığına dair uygulanabilir.

Ultrasonografi

Organın iç yapısını tanımlamak için sıklıkla uygulanan bir tekniktir.

Kan ve idrar tahlilleri: Organın çalışma şeklini test etmek amacıyla gerçekleştirilir.

MRI ya da bilgisayarlı tomografi

Kistlerin sayılarını ve büyüklüklerini tam anlamıyla tespit etmek için kullanılabilir.

Polikistik Böbrek Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Polikistik böbrek hastalığının tedavi prosedürleri kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu doğrultuda genel tedavi yöntemleri aşağıdaki gibi listelenebilir:

Tıbbi tedavi yöntemleri

Hastalığa bağlı oluşan problemlere yönelik bir tedavi takvimi çıkarılabilir. Bu anlamda yüksek tansiyon, ağrı ve idrar yolu enfeksiyonun giderilmesi için çeşitli ilaçlar önerilebilir. Bunun yanında büyüyen kistler için yavaşlatıcı bazı akıllı ilaç grupları hastaya verilebilir.

Cerrahi operasyonlar

Ağrıyı hafifleten kist drenaj yöntemi, organda yetmezlik varsa nakil, organ çalışmıyorsa diyaliz yöntemi hastaya uygulanabilir.

Bu yöntemlerle birlikte düzenli beslenme ya da egzersiz yapma gibi bazı yaşam tarzı değişikliği ile hayat kalitesi yükseltilebilir.

Polikistik Böbrek Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Polikistik böbrek hastalığında beslenme düzeninde bazı yiyeceklerin çıkarılması tavsiye edilir. Bunun yanında menüye eklenecek içecekler ve gıdalar da oldukça önemlidir. Bu doğrultuda aşağıda belirtilen beslenme önerilerine dikkat edilebilir:

Düşük yağlı, proteinli ve tuzlu diyet

Protein vücutta azot düzeyini artırdığı için organın performansını zorlayabilir. Bununla birlikte tuzlu gıdalar, tansiyonun yükselmesine neden olabilir. Ek olarak trans ve doymuş yağlardan uzak kalınması sağlık profilini destekler.

Potasyum ve fosfor minerallerinin dengesi

Bu iki mineralin mümkün olduğunca az tüketilmesi tavsiye edilir. Ayrıca sıvı alımının günlük alım düzeylerinin altında kalmaması önemlidir.

Tüm bunlarla birlikte hastalar, düzenli doktor kontrolünden geçerek beslenme içerikleri hakkında diyetisyenden fikir alabilir.

Polikistik Böbrek Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Polikistik böbrek hastalığı genetik midir?

Bu rahatsızlığın gen mutasyonu sonucunda oluşması sebebiyle kalıtsal bir yönü vardır. Bunun yanında ebeveynlerde gen taraması yapıldığında herhangi bir bulgu da bulunmayabilir. Ayrıca dış faktörlere bağlı gen mutasyonunun oluştuğuna dair bazı veriler de ifade edilir.

Polikistik böbrek hastalığı olan kişiler hangi aktivitelerden kaçınmalıdır?

Doğrudan organ performansını etkileyen rahatsızlıkta su kaybının yüksek olduğu sporlardan kaçınılması tavsiye edilir. Bunun yanında stres yönetimi ve meditasyon, hastanın hayat kalitesini artırmasında olumlu etki yapabilir. Ayrıca vücut kan basıncını değiştirebilen hava sporları ve dalış faaliyetlerinden uzak kalınması kritiktir.

Polikistik böbrek hastalığı olan kişilerde böbrek yetmezliği riski nedir?

Eğer hastalık ilerler ve kistlerin boyutları büyürse organın fonksiyonu bozulabilir. Organın işlevlerini yerine getiremediği durumlarda böbrek yetmezliği belirtileri söz konusu olabilir. Bu anlamda fonksiyonlarının iyileştirilememesi organın yetmezliğini kronik hale gelebilir.

Polikistik böbrek hastalığına sahip olmak gebelik için risk oluşturur mu?

Hamilelik sırasında bazı hormon değerlerinin yükselmesi, biyokimyasal değişiklikleri gündeme getirir. Özellikle kan basıncının yükselmesi, kişilerde süzme işlevini negatif etkileyebilir. Bu rahatsızlığı olan kişilerde hamilelikte hipertansiyon riski oldukça fazladır.

Polikistik böbrek hastalığı ilerlerse ne gibi komplikasyonlar görülebilir?

Organ yetmezliği ve buna bağlı nakil durumları en ciddi komplikasyondur. Bunun yanında idrar yollarında yaşanılan sorunlar ve ağrı semptomları, kişinin günlük aktivitelerini engelleyebilir. Damar içi basıncının yükselmesi ise beyin ve kalp fonksiyonlarının bozulmasına da neden olabilir.

Polikistik böbrek hastalığına karşı alınabilecek önlemler nelerdir? 

Beslenme ve yaşam tarzında yapılacak bazı değişiklikler, kişinin belirtileri hafif atlatmasını sağlayabilir. Bu anlamda ağır sporlardan kaçınılması ve bol su tüketimi oldukça önemlidir. Beslenme programında ise protein ve yağ ağırlıklı gıda tüketimi yerine Akdeniz usulü beslenmek oldukça avantaj sağlayabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.