Çoklu Organ Yetmezliği Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

Çoklu organ yetmezliği, iki veya daha fazla organın vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde işlevini yerine getirememesi durumudur. Hayati organlar arasında karaciğer, böbrekler, kalp, beyin, akciğerler ve ince bağırsak gibi organlar bulunur. Bu organların vücudun ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelmesi acil müdahale gerektiren tıbbi bir durumdur. Bu durum aniden veya kademeli olarak gerçekleşebilir. Çoklu organ yetmezliğinde kişi yaşam desteğine veya organ nakline ihtiyaç duyabilir.

Çoklu Organ Yetmezliği Nedir?

Çoklu organ disfonksiyonu olarak da ifade edilen çoklu organ yetmezliği, birden fazla organ sisteminin ani veya kademeli olarak bozulmasıyla karakterize olan ve yaşamı tehdit edebilen bir durumdur. Çoklu organ yetmezliği eğer hayati organları etkilerse bu durum acil müdahale gerektirir.

Vücuttaki hayati organlar arasında karaciğer, böbrek, kalp, beyin, akciğer ve ince bağırsak yer alır. Bu organlar vücudun işlevini sağlıklı olarak yürütebilmesi adına çok önemli organlardır. İlgili organlardan bir veya birkaçının bozulması ile vücutta ciddi tahribatlar meydana getirebilir.

Özellikle birden fazla organın bozulmasıyla ortaya çıkan durum ise çoklu organ yetmezliği anlamına gelir. Yaşam desteği ve organ nakli dahil olmak üzere birden fazla tıbbi müdahale içeren çoklu organ yetmezliğinde vaktinde müdahale edilmediği takdirde ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir.

Çoklu organ yetmezliğine giden yolda buna neden olan durumlar genellikle travmatik bir yaralanma veya ciddi bir enfeksiyondur. Ayrıca kronik hastalıklar da zamanla çoklu organ yetmezliğine sebebiyet verebilir.

Organ Yetmezliği Çeşitleri Nelerdir?

Böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği, akciğer yetmezliği, ince bağırsaktaki yetmezlik ve beyin yetmezliği gibi hastalıklar organ yetmezliği çeşitlerine örnek olarak verilebilir. Bu organlar hayati organlardır ve bu organların düzgün çalışmamasının hayati sonuçları olabilir. 

Organ yetmezliği çeşitleri şöyledir

• Böbrek yetmezliği
• Kalp yetmezliği
• Karaciğer yetmezliği
• Akciğer yetmezliği
• Beyin yetmezliği
• İnce bağırsaktaki yetmezlik

Çoklu Organ Yetmezliği Neden Olur?

Enfeksiyon, travmatik bir yaralanma, toksik yaralanma, ameliyat, kaza, metabolik hızın artması, kronik hastalıklar, kan/oksijen kaybı gibi faktörler çoklu organ yetmezliğinin nedenleri arasında yer alır. Bu faktörlerin kontrol altına alınmadığı durumlarda çoklu organ yetmezliği hayatı tehdit eden sonuçlara yol açabilir.

Çoklu organ yetmezliğinin altında yatan nedenler maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Enfeksiyon (sepsis)
• Travmatik yaralanma
• Toksik yaralanma (yasaklı madde, çevresel toksinler)
• Metabolik hızın artması
• Kronik hastalıklar
• Kan/oksijen kaybı
• Şiddetli pnömoni

Enfeksiyon (sepsis)

Bakteriyel enfeksiyonların kana karışması durumu olan sepsis, farklı organları olumsuz etkileyebilecek toksinler üretebilir. Bu da zamanla şok ve daha ileri seviyede çoklu organ yetmezliğine neden olabilir.

Travmatik yaralanma

Özellikle hayati organların birinde meydana gelen ciddi bir yaralanma akut organ yetmezliğine neden olabilecek bir etki yaratabilir. Organlar iyileşir ancak yaralanmadan dolayı kalıcı bir hasar alırsa bu durum kronik organ yetmezliğine sebebiyet verebilecek bir durumdur. Zamanla etkilenen organlar işini eskisi kadar iyi yapamayabilir. Bu durum akut olabileceği gibi kronik organ yetmezliğinin de habercisi olabilir. Bu sebeple tıbbi müdahale önemlidir.

Toksik yaralanma

Vücuttaki toksinler hem akut hem de kronik organ yetmezliğine neden olabilir ve hayati organlardan herhangi birini veya hepsini bile etkileyebilir. Çevredeki zararlı maddelerden, vücutta toksin üreten bakteriyel enfeksiyonlardan veya kullanılan yasaklı maddelerden toksik zehirlenme yaşanabilir. Uyuşturucu madde, alkol kullanımı, çevresel toksinler ve bakteriyel enfeksiyonlar bunlara örnek olarak verilebilir.

Metabolik hızın artması

Hipermetabolizma olan metabolik hızın artması da zamanla organlara zarar verebilir.

Kronik hastalıklar

Karaciğer hastalığı, hepatit C, böbrek hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, crohn hastalığı, astım, alzheimer ve Parkinson gibi kronik hastalıklar çoklu organ yetmezliğine sebebiyet verebilen kronik hastalıklar arasında yer alır.

Kan/oksijen kaybı

Herhangi bir organdaki iskemi (kan akışının zayıflaması), iltihaplanmaya ve ardından doku ölümüne neden olabilir. Bu etki ani veya kademeli olarak gerçekleşebilir. Özellikle beynin bir bölümündeki iskemik inme, akut beyin hasarına ve bazı vakalarda beyin ölümüne yol açabilir. İskemik kardiyomiyopati ise kronik kalp yetmezliğinin yaygın bir nedeni olarak kabul edilir.

Çoklu Organ Yetmezliği Belirtileri

Çoklu organ yetmezliğinde görülen ortak belirtiler arasında nefes darlığı, kalp atış hızında düzensizlik, mide bulantısı, kusma, aşırı yorgunluk, ateş, titreme, karında şişlik, karın ağrısı, ciltte renk değişimi ve ayaklarda ödem yer alır.

Çoklu organ yetmezliğinde görülen belirtileri, yetmezliğin görüldüğü organa bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

Çoklu organ yetmezliğinde ortaya çıkabilecek ortak semptomlar arasında şunlar yer alır:

• Nefes darlığı
• Kalp atış hızında düzensizlik
• Mide bulantısı ve kusma
• Aşırı yorgunluk
• Ateş
• Titreme
• Karın şişliği
• Karın ağrısı
• Göğüs ağrısı
• Ciltte sarılık (karaciğer yetmezliği)
• Ayaklarda ödem

Çoklu Organ Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

Çoklu organ yetmezliğinin teşhisi için organa bağlı olarak farklı tanı yöntemlerine başvurulabilir. Karaciğer ve böbrek fonskiyon testleri, kan testleri, EKG, akciğer görüntüleme yöntemleri, ultrason, BT taraması ve nörolojik testler bu doğrultuda çoklu organ yetmezliği tanısında yararlanılan yöntemlerdendir.

Çoklu Organ Yetmezliği Tedavisi

Çoklu organ yetmezliğinin tedavisi, etkilenen organın durumuna göre değişir ancak genel olarak uygulanan tedavi yöntemlerinin başında organ nakli gelir. Organ nakli, nakil gereken hastalar için uygulanır. Bunun dışında kan akışının düzeltilmesi, enfeksiyon için antibiyotikler, oksijen tedavisi, diyaliz ve cerrahi operasyon da yaygın tedavi yöntemleridir. Ancak organların durumuna göre tedavi şekli değişebilir.

Çoklu organ yetmezliğinde tedavi seçenekleri şu şekildedir:

• Yaygın olarak organ nakli
• Kan akışının iyileştirilmesi
• Enfeksiyon için antibiyotikler
• Oksijen tedavisi
• Diyaliz
• Cerrahi operasyon

Çoklu Organ Yetmezliği Hakkında Sık Sorulan Sorular

Çoklu organ yetmezliği ne demek?

Çoklu organ yetmezliği, iki veya daha fazla organın işlevini yitirmesidir.

Çoklu organ yetmezliği ciddi bir durum mu?

Organ yetmezliği vakalarında organların ne kadar zarar gördüğü önemlidir. İleri seviyede bir sorun varsa kişiye organ nakli yapılmalıdır. Tedavi edilmeyen organ nakli vakalarının ciddi sonuçları olabilir.

Organ yetmezliği hangi organda başlar?

Çoklu organ yetmezliği genellikle akciğer, böbrek ve karaciğer gibi hayati organlarda başlasa da kalp de etkilenen hayati organlardan biridir.

H3: Çoklu organ yetmezliğine hangi doktor bakar?

Çoklu organ yetmezliğinde etkilenen organa bağlı olarak farklı branş doktorlarının devreye girdiği bir süreç söz konusudur. Dahiliye, kardiyoloji, göğüs hastalıkları, gastroenteroloji, nefroloji ve nöroloji gibi bölüm doktorları çoklu organ yetmezliği vakalarıyla ilgilenir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.