Kronik böbrek hastalığı önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde toplumun % 15.7’sinde yani her 6-7 kişiden birinde kronik böbrek hastalığı görülmektedir. Böbreğin zaman içinde işlevlerini yavaş yavaş kaybetmesine bağlı gelişen hastalık gelişme evresinde belirti vermez. Altta yatan nedene bağlı olarak zamanla fonksiyonlarını kaybeden böbrekler önlem alınmazsa kademeli olarak tamamen çalışmaz hale gelebilir. Bu nedenle rutin sağlık kontrollerinin yaptırılması özellikle böbrek sağlığı açısından çok önemlidir. Memorial Antalya Hastanesi Nefroloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Ümit Çakmak “9 Mart Dünya Böbrek Günü” nedeniyle böbrek sağlığı ve kronik böbrek hastalığı hakkında bilgi verdi.
Böbreğin görevleri saymakla bitmiyor
Böbrekler vücudun su ve tuz dengesinin sağlanması, tansiyonun dengede kalmasını, zararlı atıkların idrar yolu ile uzaklaştırılmasını sağlar. Kırmızı kan hücrelerinin üretimini gerçekleştiren hormonların yapımına yardımcı olur ve D vitaminini aktif formuna dönüştürerek vücutta kullanılabilir hale getirir. Bu sayede kemiklerin sağlıklı olmasına yardım eder. Böbreğin en küçük yapısal birimine de nefron denmektedir. Çeşitli nedenlere bağlı olarak nefronların üç aydan daha uzun süreyle ilerleyici ve geri dönüşümsüz hasarlanması sonucunda kronik böbrek hastalığı ortaya çıkmaktadır.
Kronik böbrek hastalığının nedenleri aşağıda yer almaktadır;
Ciddi hastalıklara neden olabilir
Kronik böbrek hastalığı çoğunlukla ileri evrelere kadar belirti vermez. Verdiğinde ise zararlı atıkların atılamamasına bağlı bulantı, kusma, iştahsızlık, uykuya meyil ve inatçı kaşıntılar gelişebilir. Aynı zamanda böbreğin bir diğer önemli görevi olan su ve tuz dengesini sağlayamadığından göz kapağı, el ve bacaklarda ödem, şişlik, tansiyon yüksekliği, nefes darlığı gelişebilir. Yeterli miktarda kan yapılamaz ve anemiye neden olur. Anemiye bağlı halsizlik, yorgunluk, çarpıntı gelişebilir. Kemik yapımı sağlıklı olamayacağı için kemikler direncini yitirir, kolay ve çabuk kırılabilir hale gelebilir.
Kronik böbrek hastalığı için risk grubunda olanlar aşağıdadır;
- Diyabet
- Yüksek tansiyon
- İleri yaş
- Kalp hastaları
- Obezite
- Ailede böbrek hastalığı öyküsü
- Kanser hastaları
- Sigara tüketenler
- Böbreklere zarar verebilecek ilaçların sık kullanımı
Alınan önlemler ile hastalığın ilerlemesi önlenebilir
Kronik böbrek hastalığı geri dönüşümü mümkün olmayan bir hastalıktır. Ancak önlemler alınması durumunda ilerleme hızı yavaşlatılabilir ve evreler arası geçiş süresi uzatılarak son dönem böbrek yetmezliğine geçiş süreci önlenebilir veya uzun yıllar geciktirilebilir.
Hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmak için alınması gereken önlemler şunlardır;
- Kan basıncı düzenlenmesi
- Kan şekeri kontrolünün sağlanması
- Diyette tuz kısıtlaması
- Protein alımının kısıtlanması
- İdrarda protein kaçağının azaltılması
- Kilo kontrolü
- Sigaranın bırakılması
- Gereksiz ilaç kullanımından kaçınmak: Ağrı kesiciler, antibiyotikler, bitkisel içerikli tedaviler, destek aminoasitler, protein tozları vb
- Gereksiz tetkiklerden kaçınmak: Özellikle iyotlu kontrast maddelerle yapılan bilgisayarlı tomografiler vb
- Düzenli aralıklarla doktor kontrolünde kan ve idrar tahlillerini yaptırmak
Güncelleme Tarihi : 6 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 11 Haziran 2024
