Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları

Endokrinoloji ve metabolizma tıbbi birimi, metabolik hastalıklar ve hormon üreten bezler ile ilgili fonksiyonel bozukluklarla ilgilenen tıbbi branştır. Bu alan içerisinde obezite, tiroid hastalıkları, hipofiz bezi problemleri, osteoporoz ve polikistik over sendromu gibi hastalıklar yer alır. Bu hastalıkların oluşum şekli hormonal dengesizliklerden kaynaklandığından endokroloji bölümünde teşhis ve tedavisi gerçekleşir. Bu alanda uzmanlaşmış olan endokrinologlar, hastaların hormon seviyelerini düzenlenmesinde en uygun tedavi şeklini belirler ve uygular.

Endokrin ve Metabolizma Hastalıkları Nedir?

İç salgı bezleri, bu bezlerin fonksiyonları, salgıladıkları hormonlar, salgı bezlerinin fonksiyonlarındaki bozukluklar ve metabolizma hastalıkları inceleyen tıbbi branş endokrinolojidir.

Endokrin sistem organları olan iç salgı bezlerinin salgıladıkları hormonların azlığı, fazlalığı ve bu bezlerin tümörleri, diyabet, obezite, beslenme ve diyet, kolesterol ve trigliserid yüksekliği, ürik asit yüksekliği, metabolik sendromlar, vücuttaki vitamin ve mineral problemleri gibi metabolizma hastalıkları endokrinoloji tıbbi biriminin ilglendiği sağlık sorunlarıdır.

Endokrin Organ ve Sistemlere Göre Başlıca Endokrinolojik Hastalıklar Nelerdir?

Hipofiz Bezi Hastalıkları

• Hipofiz bezi yetersizliği (hipopituitarizm)
• Prolaktin (süt hormonu) hormon fazlalığı (prolaktinoma)
• Kortizol hormon fazlalığı (cushing hastalığı)
• Büyüme hormonu (GH) fazlalığı (akromegali)
• Büyüme hormonu eksikliği ve kısa boy (daha çok pediatrik endokrinoloji konusu olmakla birlikte bazen erişkinde de görülebilir)
• Şekersiz şeker hastalığı (diyabetes insipidus)

Tiroit Bezi (Guatr) Bezi Hastalıkları

• Guatr (Tiroit bezi büyümesi)
• Tiroit bezi fazla çalışması (hipertiroidi/ zehirli guatr)
• Tiroit bezi az çalışması (hipotiroidi)
• Nodüllü tiroit hastalıkları
• Tiroit bezi iltihabi hastalıkları (Tiroiditler)
• Hashimoto hastalığı
• Tiroit kanserleri

Paratiroid Bezi Hastalıkları

• Paratiroid hormon fazlalığı (hiperparatiroidi)
• Paratiroid hormon eksikliği (hipoparatiroidi)

Böbrek Üstü Bezi (Adrenal Veya Sürrenal) Hastalıkları

• Kortizol hormon fazlalığı (cushing sendromu)
• Kortizol hormon eksikliği (addison hastalığı)
• Aldosterone hormon fazlalığı (hiperaldosteronizm /conn sendromu)
• Adrenalin hormon fazlalığı (feokromositoma)

Yumurtalıklar (Over) ve Hastalıkları

• Kadınlarda cinsel hormon eksiklikleri (hipogonadizm)
• Polikistik over sendromu (adet görmeme, kilo alma ve kıllanma)
• Tüylenme (hirsütizm)

Testis ve Hormonları Hastalıkları

• Testosteron hormon eksikliği (hipogonadizm)
• Erkekte meme büyümesi (jinekomasti)
• ereksiyon sorunları ve impotans (hormonal nedenli /testosteron eksikliği)
• Testis ve penis gelişmemesi ile sakal çıkmaması (hipogonadizm)

Endokrinolojinin İlgilendiği Metabolik ve Diğer Hastalıklar

• Şeker hastalığı (diyabet)
• Şeker düşmeleri (hipoglisemiler)
• İnsülin direnci sendromu (metabolik sendrom) (obezite, insülin direnci, hipertansiyon, şeker yükselmesi…)
• Kilo sorunları özellikle fazla kilo (obezite) ve beslenme, kilo kontrolü
• Gebelikte gebelik diyabeti ve gebelerde tiroit hastalıkları
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Bazı vitamin ve minerallerle ilgili hastalıklar (özellikle D vitamini ve kalsiyum metabolizması)
• Kolesterol ve kan yağlarının (Trigliserid) yüksekliği
• Ürik asit yüksekliği
• Endokrinolojik tümöral hastalıklar (nöroendokrin tümörler)

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Tanısı için Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları teşhis ve tanısı için kullanılan yöntemler hastalığın türüne ve semptomlarına göre farklılık gösterir. Tanı süresinde endokrinologlar fiziki muayenenin ardından kişiden birtakım testler yaptırmasını isteyebilir. Doğru teşhis için kan testleri ve bu alanda hormon seviyelerinin, kan şekerinin ve vitamin düzeylerinin kontrolü sağlanır. Diğer tanı yöntemleri arasında ise tiroid ultrasonu, BT (Bilgisayarlı Tomografi), MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve sintigrafi gibi görüntüleme teknikleri yer alır. Aynı zamanda glukoz tolerans testi, kortizol baskılama testi ve biyopsi yöntemleri de kullanılabilir. Bu yöntemler sayesinde oluşan ve oluşabilecek endokrinoloji hastalıkların tespiti sağlanır.

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları tedavi yöntemleri, kişinin ihtiyacını, yaşına ve genel sağlık durumuna göre farklılık gösterir. Hormonal nedenlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan bu hastalıkların ilk aşamasında eksik olan hormonlar yerine konur ve aşırı hormon üretimi baskılanır. Bunun yanında diyabet gibi hastalıklarda insülin gibi ilaçlar kullanılabilir.

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları alanında sıkça kullanılan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Eksik hormonların yerine konması amacıyla uygulanan hormon replasmanı
• Aşırı hormon üretimi olan durumunda hormon baskılayıcı ilaçlar
• Diyabet tedavisinde, kan şekeri seviyesini kontrol altında tutmak için insülin tedavisi
• Kişiye özel uygulanan diyet planları, kilo kontrolü ve kan şekeri regülasyonu
• Hiperlipidemi ve hipertansiyon gibi durumlarda da yağ ve tuz içeriği düşük diyetler
• Stres yönetimi ve sigara-alkol tüketiminin kontrol altına alınması
• Gerektiği durumda tiroid bezindeki nodüller veya kanserli dokular için tiroid cerrahisi
• Hipertiroidizm ve tiroid kanserlerinde radyoaktif iyot tedavisi

Bu hastalıkların tedavisinde hastalığın gidişatının takip etmek için kan testi, hormon düzeylerinin ölçümleri ve düzenlik fonksiyon testlerinin yapılması gerekir.

Endokrinoloji ve Metabolizma Hakkında Sık Sorulan Sorular

Endokrin hastalığın belirtileri nelerdir?

Endokrin hastalıkları genellikle hormonal nedenlerden kaynaklandığından kişilerde farklı belirtilerle kendini gösterir. Genel olarak kişinin kilo alması, kan şekerinin yükselmesi, böbrek taşı oluşumu gibi semptomlarla kendini gösterir.

Metabolizma bozukluğuna hangi doktora gidilir?

Metabolizma bozuklukları durumunda endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanına başvurulur. Endokrinologlar, hormonlar ve metabolik süreçlerle ilgili rahatsızlıkları teşhis ederek ve tedavi eder.