Kreatinin Nedir? Kreatinin Düşüklüğü ve Yüksekliği

Kreatinin, vücuttaki zararlı ve atık maddelerin böbreklerde süzülerek idrar yolu ile vücuttan dışarı çıkardığı kimyasal atık ürünüdür. Karaciğerde üretilen kreatinin, yiyeceklerden sindirilen proteinler ve kas metabolizmasının sonucudur. Parçalanan bu kimyasal atık ürünü kan dolaşımına girer ve böbrekler yoluyla atılır. Kreatinin testi böbreklerin kandaki atıkları ne kadar iyi süzebildiğini ve dolayısı ile böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını anlamayı sağlar. Kreatinin yüksekliği böbrek hastalıklarına işaret edebilmektedir.

Kreatinin Nedir?

Kreatinin, vücudun kaslara enerji sağlaması için kullandığı, kas ve protein metabolizmasında üretilen kreatin isimli fosfatın parçalanması ile ortaya çıkan atık ürünü metabolittir. Vücut tarafından kullanılan kreatin, kreatinine dönüşerek böbrekler tarafından dışarı atılmaktadır. Kreatinin, kişinin vücut ve kas kütlesine göre kanda belli bir oranda bulunmaktadır. Kas kütlesi çok olan kişilerde kreatinin miktarı daha fazla olabilir.

Kreatinin testi de tam bu noktada devreye girer. Böbreklerin ne denli iyi çalıştığını belirlemek için yapılan kreatinin testinde birtakım sonuçlar ortaya çıkar. Bunlar kreatinin düşüklüğü ve kreatinin düşüklüğü olarak ifade edilir. Kreatinin düşüklüğü kandaki kreatinin değerinin olması gereken rakamın altında olduğunu gösterirken kreatinin yüksekliği ise dikkat edilmesi gereken bir konudur. Çünkü kreatinin yüksekliği kronik böbrek hastalıklarının habercisi olabilir. 

Eğer kandaki kreatinin yüksekliği tıbbi tedavi gerektirmeyecek durumdaysa protein alımının azaltılmasıyla kreatinin değeri normale dönebilir. Ancak kreatinin yüksekliğinin sebebi böbrek hastalığı ise uzman nefroloji hekimi eşliğinde tedavi aşamasına geçilmesi gerekir. 

Kreatin Ne İşe Yarar?

Kreatinin esas görevi kaslara enerji sağlamaktır. Beyin sağlığını destekler, kas onarımına yardımcı olur ve yorgunluğu önler. Vücutta kas kütlesinin artmasını sağlayarak, kasların onarılmasına yardımcı olan hücre sinyallerini artırır. Egzersiz ile birlikte hücrelerde enerjinin temel kaynağı alan ATP depolarını hızla yenileyerek, yorgunluğu önler. Bunların yanında kas hücrelerindeki suyu yükselterek, kas gelişiminin engelleyen miyostatin seviyelerini azaltır.

Kreatinin vücuda sağladığı faydalar şöyledir:

• Kreatinin kaslara enerji sağlar
• Kasların onarılmasına yardımcı olur
• Kas hücrelerindeki su içeriğini artırır
• Yorgunluğu önler
• Kas gelişimini engelleyen miyostatin seviyelerini azaltır
• Kreatinin beyin sağlığını destekler ve zihni diri tutar

Kreatin Normal Değerleri Kaç Olmalıdır?

Normal kreatin değeri, vücutta sahip olunan kas kütlesine bağlıdır. Kas kütlesi yoğun olan kişilerde kreatinin değeri de o kadar fazla olmaktadır. Bunun yanında bu değer böbrek fonksiyonu açısından da önemlidir.  Erkekler için normal seviye, kadınlardan daha yüksek olmaktadır. Çocuklarda ise hem erkeklerin hem de kadınların normal değerinden daha düşüktür. Kreatinin miligram/desilitre (mg/dL) cinsinden ölçülmektedir. Kreatin normal değeri olan erkeklerde yaklaşık olarak  0,6-1,3 mg/dL kreatinin bulunurken, kadınlarda ise 0,5 – 1,1 mg/dL olarak bilinir. Referans aralıkları laboratuarlar arasında farklılık gösterebilmektedir.

Kreatinin Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Kreatinin yüksekliği; kan hacminde azalma, uzun süreli susuz kalma, tansiyon düşüklüğü ve çok ağır geçirilen enfeksiyonlarda görülebilmektedir. Ayrıca, mesane taşları, mesane kitlesi, üretra taşları da kreatinini yükseltebilir. Bunun dışında kullanılan ilaçlar da kreatinin seviyesini artırabilmektedir. Kreatinin yüksekliği, kreatin seviyesinin normalden daha yüksek olması olarak ifade edilir. Kreatinin, kasların normal işlevi sırasında oluşan ve böbrek yoluyla atılan atık maddesidir. İşlev bozulduğundan ve hasar gördüğünden kreatinin yüksekliği yaşanmaktadır.

Kreatinin yüksekliği önemlidir mutlaka doktor kontrolü ve takibi gerekmektedir. Nefroloji veya iç hastalıkları bölümleri başvurulacak ilgili birimlerdir. Nefroloji böbrek sağlığı ve hastalıkları ile ilgilenen tıp dalıdır. Kreatinin yüksekliği böbrek hastalıklarından değil de başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa bu sorun düzeltildiğinde kreatinin seviyesi normal değerlerine geri dönecektir. Böbrek hastalıklarından kaynaklanan durumlarda ise nefroloji uzmanı hekimlerle tedaviye devam edilmelidir. Kreatinin yüksekliğinin yanında başka birtakım kan ve idrar testleri istenebilmektedir. Ultrason ve ileri görüntüleme yöntemlerine yine teşhis için başvurulmaktadır.  Bütün bu tetkikler sonucu böbrekte bir hasar olup olmadığı kontrol edilerek tedavi buna göre planlanmaktadır.

Not olarak; normal şartlarda kreatinin seviyeleri, kas kütlesi sabit kaldığı sürece bireyden bireye değişkenlik gösteren değerler değildir ancak kişinin böbrek fonksiyonlarında bir bozukluk olduğunda ve böbrekler sağlıklı bir şekilde çalışmadığında kreatinin seviyeleri kan dolaşımında artmaya başlar ve kreatinin yüksekliği meydana gelir. Bu durum böbreklerin atık maddeleri filtreleme ve vücuttan uzaklaştırma yeteneğinin azaldığının bir işareti olarak ifade edilebilir.

Kreatinin yüksekliği belirtileri nelerdir?

Kreatinin yüksekliği oluşması ile birlikte mide bulantısı, kusma meydana gelebilir. Bunlarında yanında şu belirtiler de görülür:

• Sık idrara çıkma, idrar ağrı ve kan görülmesi,
• Tansiyonun yükselmesi,
• Yorgunluk,
• Göğüste ağrı,
• Kaslarda kramp oluşumu,
• Ciltte kuruluk,
• Nefes alıp vermede güçlük,
• Vücutta ödem oluşması
• Ellerde ve ayaklarda şişlik ve su toplaması.

Kreatin yüksekliğinin oluşturduğu problemler nelerdir?

Kreatinin yüksekliğinin birçok nedeni olmakla birlikte asıl nedeni böbrekleri etkileyen hastalıklardır. Kan tahlilinde kreatinin yüksekliğine akut ya da kronik böbrek hastalıkları; böbrek enfeksiyonları, hipertansif ve diyabetik böbrek hastalığı, protein kaçağına neden olan böbrek hastalıkları gibi rahatsızlıklar neden olabilmektedir.

Böbrek Enfeksiyonu: Piyelonefrit olarak bilinen böbrek enfeksiyonu idrar yolu enfeksiyonunun bir türüdür ve kreatinin değerlerini doğrudan bir şekilde yükseltebilir. Bu durum bakteri ve virüslerin böbreklere ulaşmadan böbrek yollarında enfeksiyona sebep olmasıyla meydana gelir. Ateş, sık ve yanmalı bir şekilde idraa çıkma, aynı zamanda idrardan koku gelmesi, mide bulantısı, kusma, titreme, sırt ağrısı, kasıklarda ağrı, koyu, kanlı ve bulanık idrar gibi belirtiler böbrek enfeksiyonunun göstergesi sayılabilecek belirtiler arasında yer alır.

Diyabet: Diyabet böbreklerde de yük oluşturan ve böbreklere de zarar verebilen bir hastalıktır. Tip 1 ve tip 2 olmak üzere iki çeşidi bulunan diyabetin genel olarak sık idrar çıkma, susamanın artması, iştah artışı, yorgunluk, bulanık görme, yaraların geç iyileşmesi, ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi gibi yaygın semptomları söz konusudur. Kreatin yüksekliği de diyabeti tetikleyebilir.

Yüksek Tansiyon: Yüksek tansiyon, vücut için birçok tehdit oluşturabildiği gibi böbrek çevresindeki damarlara da zarar verebilir. Bu da böbrek fonksiyonlarını etkilerken yüksek tansiyona bağlı kreatinin yüksekliğine neden olabilir.

İdrarda kreatinin yüksekliği nedir?

İdrarda kreatinin yüksekliği, normal seviyeden daha yüksek düzeyde kreatin maddesinin idrarda yer alması durumunu ifade etmektedir. Bu durum genelde böbrek fonksiyonundaki bir bozukluğu ya da böbrek hasarının bir belirtisi olarak ortaya çıkar.

Kreatinin Düşüklüğü Nedir?

Kreatinin düşüklüğü, kandaki kreatin miktarının normal değerlerin altında olduğunu gösterir ve vücutta kreatin üretimini etkileyen kas distrofisi gibi bir hastalığı ya da yaşlanma kaynaklı kas kütlesinde azalma olduğu anlamına gelir. 

Kreatinin düşüklüğü belirtileri nelerdir?

Kreatinin düşüklüğü belirtileri, kandaki kreatinin seviyesinin normal değerlerin altında olduğu, yetersiz protein alımından kaynaklı olarak besin yetersizliği gibi sorunlarda dolayı ortaya çıkar. Kilo kaybı, halsizlik, baş dönmesi, yorgunluk kreatinin düşüklüğü belirtileri arasında yer alır.

Kreatin düşüklüğünün oluşturduğu problemler nelerdir?

Kreatin düşüklüğü, kas zayıflığına, egzersizlerdeki performansın azalmasına, böbrek sorunlarına, vücuttaki su ve elektrolit dengesinde bozulmaya neden olabilir. Bunun yanında kreatinin düşüklüğünde vücutta, halsizlik, bulantı, kusma, iştahsızlık, ödem, kilo kaybı, baş ağrısı, cilt kuruluğu, vücut ısısındaki değişim, idrar miktarında azalma ve ağrı gibi problemler görülür.

Kreatin düşüklüğüne sebep olan etkenler nelerdir?

Kreatinin düşüklüğü, altta yatan bir sağlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Kas hastalıkları, metabolik bozukluklar, hormonal dengesizlikler veya beslenme yetersizlikleri gibi durumlar kreatin düşüklüğüne sebep olan etkenler arasında yer alır.

Kandaki kreatinin düşüklüğü nedir?

Kanda kreatinin düşüklüğü, vücutta kreatinin seviyesinin normalin altında olmasıdır. Kanda kreatinin değeri, böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi için kullanılır.

Kreatinin Testi Nedir? 

Kreatinin testi, böbrek hastalığı ya da böbrek yetmezliğinin tanı ve takibi için istenen genellikle kan tahlilinden bakılan bir değerdir. Böbrek fonksiyonunun normal olup olmadığını anlamak için yapılan testlerinden biridir. Bazen idrar tahlilinden de istenmektedir ama genel olarak kan tahlilinden bakılmaktadır.  Böbrek fonksiyonunu ölçen başka testler de bulunmaktadır.

Kreatinin testi nasıl yapılır?

Kreatinin değerine kan ve idrar olmak üzere 2 farklı şekilde de bakılabilmektedir. Serum kreatinin kan tahlilinden, kreatin klirensi ise kan ve idrar tahlilinden bakılmaktadır.

Kreatinin Hakkında ilgili Sık Sorulan Sorular

Kreatinin ne demek?

Kreatin, iskelet kaslarının esnemesine (kasılmasına) yardımcı olan doğal bir enerji kaynağıdır. Doğal enerji kaynağı olduğu için enerji seviyesini yükselten ve yorgunluğa iyi gelen kreatinin aynı zamanda kas kütlesinin artmasına da yardımcı olur.

Kreatinin nasıl düşürülür?

Bol su tüketmek, kandaki kreatinin seviyesini düşürebilir fakat bu düşüş böbreklerin daha iyi çalıştığını göstermez. Doktorun önerdiği ilaçlar doğrultusunda kreatinin seviyesi düşürülebilir.

Kreatin zararları nelerdir?

Kreatinin potansiyel olarak, dehidrasyon, kaslarda zorlanma ve kramp, mide bulantısı, ishal, baş dönmesi, tansiyon yükselmesi ve karaciğer ile böbrek hasarı gibi zararlara yani yan etkilere neden olabilir. Bu yüzden özellikle böbrek hastalığı, yüksek tansiyon veya karaciğer hastalığı bulunan kişiler kreatin kullanmamaya dikkat etmelidir.

Kreatinin normale döner mi?

Susuzluk yani dehidrasyon ve fazla protein alımı kreatinin seviyesini geçici olarak yükseltebilmektedir. Vücudun susuzluğu giderildiğinde ve protein alımı sınırlandırıldığında, artış sebebi bu ise kreatinin seviyeleri normal seviyelere inecektir.

Kreatinin nasıl yükseltilir?

Kreatinin seviyesini yükseltmenin bir yolu da egzersiz yapmak ve daha hareketli olmaktır. Bunun yanında yetersiz beslenme kreatin seviyesinin düşük olmasına neden olacağından protein bakımından zengin bir beslenme tercih edilebilir.

Kreatinin değeri kaç olursa diyalize girilir?

Hastalar hem akut hem de kronik böbrek hasarlarında diyalize girebilirler. Kreatinin yüksekliğinin diyalize alınma açısından kabul görülmüş bir değeri bulunmamaktadır. Diyaliz kararının alınmasında kreatinin yüksekliğinin yanı sıra hastanın idrar çıkışı, bulantı, kusma gibi eşlik eden bulguları, bazı laboratuar test sonuçları önem taşımaktır. 

Kanda kreatinin kaç olursa tehlikeli?

Kandaki kreatinin seviyesi erkeklerde 1.2 mg/dL ve kadınlarda 1.1mg/dL üzerinde olması tehlikeli olabilmektedir.

Kreatinin kinaz nedir?

Kreatin kinaz (KK) vücutta yer alan, hücrelerde enerji üretim süreçlerine katılan bir enzimdir. Özellikle kas hücrelerinde yoğun olarak bulunur.

Kreatinin seviyesi yüksekse ne yememek gerekir?

Böbrek rahatsızlığı yaşayan kişiler potasyum açısından zengin olan muz, avokado, kavun ve hurma gibi meyvelerin tüketimini mümkün olduğu kadar sınırlamalı, hatta kaçınmalıdır.

Kreatinin bakımından zengin besinler hangileridir?

Protein oranı yüksek kırmızı et ve süt ürünleri kreatinin bakımından zengin besinler olarak bilinir. Kreatinin düşüklüğü söz konusu olan kişiler bu besinleri tüketerek değerlerini yükseltebilir.

Yüksek dozda kreatinin zararlı mıdır?

Kreatin genel olarak güvenli bir limandır ancak yüksek dozlarda vücuda alındığında böbrek hasarı gibi ciddi yan etkilere yol açma potansiyeline sahiptir. Özellikle yüksek dozda alınan kreatinin vücudun kendi kreatinini üretmesini de durdurabilir. 

Kreatinin kesildiğinde vücutta neler olur?

Kreatin takviyesinin alımı bırakıldığında kreatin seviyeleri birkaç hafta içinde kademeli olarak düşecektir. Vücut yine de doğal olarak kreatin üretmeye devam eder ancak daha düşük kreatin seviyelerine uyum sağlarken vücutta bazı yan etkiler de ortaya çıkabilir. 

Bu yan etkiler şunları içerebilir:

• Tükenmişlik ve yorgunluk
• Kas kütlesinin kaybı
• Kilo kaybı
• Doğal kreatin üretiminin kısa vadede azalması

Kreatinin saç dökülmesini tetikler mi?

Yapılan bilimsel araştırmalar kreatininin doğrudan saç dökülmesine neden olduğunu göstermedi ancak bazı çalışmalarda kreatin takviyesinin saç dökülmesine katkıda bulunabilen DHT adlı bir hormonda artışa sebep olduğunu ortaya koymuştur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.