HDL testi nedir?

Kalp sağlığı ile yakından ilişkili olan HDL, tam kan sayımında da bakılan önemli bir parametredir. Bu değerin yüksek olması önemlidir, kişinin kalp hastalığı riskinin de düşük olabileceğini gösterir.

HDL testi nedir?

Kolesterol vücuttaki tüm hücrelerde bulunan yağ benzeri bir maddedir. İyi kolesterol (HDL), dokulardaki kolesterolü toplayıp dışarı atılmasını sağlar; kötü kolesterol (LDL) kolesterolü dokulara taşıyıp arterlerin duvarlarında birikime neden olur. Kötü kolesterolü normalleştirmek yeterli değildir. İyi kolesterolün artırılması gerekmektedir. Yalnızca kötü kolesterolün değil, iyi kolesterolün de düzeyinin bilinmesi gerekmektedir. HDL kolesterol, damarlarda kolesterolün birikmesini engeller. HDL kolesterolün yüksek olması demek kalp hastalığı riskinin düşük olması demektir.

HDL testi hangi hastalıkların tanısı için yapılır?

HDL testi, total kolesterol testiyle birlikte kalp damar hastalıkları riskinin olup olmadığının tespit edilmesi için uygulanmaktadır.

HDL testi nasıl yapılır?

Bir kol damarından ya da el parmağından alınan kan örneği sayesinde HDL değerlerine bakılabilir. HDL testi için 8-12 saatlik açlık gerekir.

Sık sorulan sorular 

HDL yüksekliği nedir?

HDL, yüksek yoğunluklu lipoprotein olarak da bilinir. Bu, kolesterolün doku ve damarlardan karaciğere taşınmasını sağlamaktadır. Kolesterolün kanda yüksek çıkması kan damarlarına zarar verirken; HDL, fazla kolesterolü kandan uzaklaştırarak damar sağlığını koruyan bir kolesteroldür. HDL yüksekliği endişelenmeyi gerektirmez. HDL yüksekliği kalp sağlığının çok iyi korunduğu anlamına gelmektedir.

HDL düşüklüğü nedir?

HDL değerinin düşük olması kalp damar hastalıklarına yakalanma riskinin arttığını göstermektedir. Eğer yeterli düzeyde HDL olmazsa kolesterol kandan temizlenmez bu da damarlarda plak oluşumuna; damar sertliği ve damar daralmasına neden olur. Dışarıdan hiçbir şekilde kolesterol ihtiva eden yiyecekler tüketilmese bile vücudun günlük kolesterol imalatı 5.5 gr'dır. Bu arada iyi kolesterolün azalması da mutlaka sağlık açısından dikkate alınmalıdır. Kısacası kolesterolle ilişkili bir damar riskinizin bulunup bulunmadığını anlamak istiyorsanız, yalnızca kötü kolesterolünüzün değil, iyi kolesterolünüzün de ne düzeyde olduğunu bilmeniz şart. HDL'si düşük olanlar damar sağlığı bakımından en riskli kişiler arasında sayılır.

HDL değeri kaç olmalı?

Doktorlar, sadece HDL değerine değil tüm kan yağ durumuna ve diğer kan sonuçlarına bakarak durum değerlendirmesi yapmaktadır. Ancak genel anlamda HDL yani iyi kolesterol değerinde de alt sınır vardır. Kadınlarda 55 mg/dl, erkeklerde 45 mg/dl üzeri olmalıdır. Kadınlar iyi kolesterolde biraz daha avantajlıdır. Bir erkekte 30 mg/dl 50 mg/dl’den kötüdür, 50 mg/dl 70 mg/dl’den kötüdür. Genel olarak kötü kolesterolün üst sınırı 100 mg/dl; iyi kolesterolde alt sınır erkekte 45 mg/dl, kadında 55 mg/dl diyebiliriz Hastada damar sertliği varsa, kalp krizi geçirmişse kötü kolesterolün 70 mg/dl altında bir değerde olması gerekmektedir. İyi kolesterolün altı sınırın altında olması yine ciddi sorunlara neden olabilmektedir.

HDL neden düşer?

HDL'nin düşük gelmesinin sebepleri sigara kullanımı, hipertansiyon, kalp hastalığı öyküsü ya da riski, önceden kalp krizi geçirmiş olmak, diyabet olabilir. Yaş da HDL için risk faktörüdür. Erkeklerde 45 yaş üstü, kadınlarda 55 yaş üstü olmak da HDL'nin düşüşünde risk faktörleri arasındadır. Sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam, fazla kilo da HDL’nin düşmesinde risk faktörlerindendir.

HDL ne zaman istenir?

Tüm yetişkinlerin yılda bir kez mutlaka tam kan sayımı testi, testin içinde de HDL değerlerine baktırması gerekmektedir. Rutin kan tahlillerinde kolesterol, LDL, trigliserid değeriyle birlikte de HDL istenmektedir. Çocuklar ve gençlerde de HDL düşebilir. Ailede kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon, obezite olan çocuk ve gençlerin de HDL taraması yaptırması gerekir. Ancak HDL testi iki yaşından önceki çocuklarda istenmez.

HDL nasıl yükseltilir?

Kan kolesterol düzeyleri kalıtsal ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur. Kolesterol metabolizmasında doğuştan oluşabilen farklılıklar, kişilerde yağların kan düzeylerinin de farklı olmasına yol açar. Beslenme şekli, şişmanlık, sigara içimi ve fizik aktivite çevresel faktörler içinde en önemlileridir. Günlük besin tüketimindeki yağ miktarı ve bileşimi, kalıtsal özelliklere göre değişen oranda kan düzeyini belirler. Sonuçta, genetik olarak kolesterol yüksekliği olan, şişman, diyabetik, günlük fiziksel aktivitesi fazla olmayan ve yüksek kolesterol içeren beslenme ürünlerini fazla tüketen kişilerde kan kolesterol değerleri yüksek saptanabilir. Bu nedenle fiziksel aktivite artırılarak, dengeli ve sağlıklı beslenerek, kilo verilerek, sigarayı bırakarak HDL kolesterol yükseltilebilir. HDL yüksekliği için ilaç tedavisi yoktur. Yaşam tarzı değişikliği yeterlidir. İlaç tedavileri sadece LDL kolesterolü düşürmektedir. HDL’yi yükseltmenin yolları şu şekilde olabilir:

• Kiloluysanız, düzenli beslenme ile kilo verin.
• Dengeli ve düzenli beslenin, özellikle Akdeniz mutfağını tercih edin.
• Glisemik indeksi yüksek olan şekerli ve yağlı gıdalardan uzak durun.
• Günde 25-30 dakikalık yürüyüşler yapın veya yüzün.
• Damar sağlığı için risk oluşturan; sigara, yüksek tansiyon ve kolesterol gibi faktörleri ortadan kaldırmaya çalışın.
• Stres varlığını kontrol altına almaya çalışın.
• Yılda en az 2 kez damar sağlığı kontrollerinizi yaptırın.
• Sigarayı bırakın. Sigara ateroskleroz denilen soruna yani damarda daralma, tıkanma ve sertleşmeye neden olmaktadır. Sigarada dumanla birlikte alınan zararlı maddeler damar yüzeyini bozmakta ve damarlarda sorunlara sebebiyet vermektedir.

HDL diyeti var mı?

Hayvansal gıdaların azaltılması; sebze, tahıl ve baklagilden zengin bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Süt ve süt ürünlerinin yarım yağlı ya da yağsız olanları tercih edilmelidir. İşlenmiş, şarküteri ürünlerinden uzak durulmalı; tereyağı, kuyrukyağı, margarin gibi yağlar bırakılmalıdır. Fast food beslenme tarzından kaçınılmalı; sakatat besinleri yenmemelidir. Şeker ve beyaz unlu mamüller tüketilmemelidir. Kepek, çavdar, yulaf, siyez buğdayı gibi ürünler temele alınmalıdır. Kızartmalardan kaçınılmalıdır. Paketli, hazır gıdalar asla tüketilmemelidir. Posalı yiyeceklerden faydalanılmalıdır. HDL yükselmesi için gerekirse bir beslenme ve diyet uzmanından yardım alınmalıdır.

HDL testi için hazırlık gerekir mi?

Genelde HDL bakılacaksa, tüm kan yağlarına bakılmaktadır. Total kan yağları için, HDL için de geçerli, aç karna bakılması daha uygundur. Bu nedenle teste 9-12 saat açlıkla girmek doğru olur. Su içilmiş olması bu testi etkilemez. Akut rahatsızlıklarda, cerrahi sonrası, kalp krizi sonrasında HDL bakılmamalıdır. İyice iyileştikten sonra HDL değerine bakılmalıdır. Ayrıca gebelikte HDL düzeyi değişebilir. Bu nedenle HDL doğumdan altı hafta sonra bakılmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.