Kalp Yetmezliği Nedir? Kalp Yetmezliği Belirtileri ve Tedavisi

Kalp yetmezliği, kalp kasının vücudun kan ve oksijen ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar kan pompalayamaması sonucu oluşan kronik bir hastalıktır. Kalp yetmezliği genellikle kalbin çok zayıflaması veya sertleşmesi nedeniyle meydana gelir. Bazen hiçbir belirti vermeden de ortaya çıkabilen kalp yetmezliği, nefes darlığı, kalp atışının hızlanması, yorgunluk, ve bacaklarda şişme gibi yaygın semptomlar gösterebilir. Erken teşhisinde iyileşme ihtimali artan kalp yetmezliği, geç kalınıp tedavi edilmediği takdirde ise ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Kalp Yetmezliği Nedir?

Kalp yetmezliği, koroner arter, diyabet, obezite ve hipertansiyon gibi hastalıklar nedeniyle zayıflayan kalbin, vücuda gerekli miktarda kanı pompalayacak kadar güçlü olmamasıdır. Kalp yetmezliği hastalığında kalp hala çalışır vaziyettedir ancak olması gereken kan miktarını kaldıramadığı için kan vücudun diğer bölgelerinde kan birikir. Çoğu zaman bu kanın ciğerlerde, bacaklarda ve ayaklarda toplanır. Pulmoner hipertansiyona, düzensiz kalp atışına, kalp kapakçığı hastalığına veya ani kalp durması gibi kalp rahatsızlıklarına neden olabilir.

Kalp yetmezliği hastalığında yaygın görülen klinik belirtiler nefes darlığı, göğüs ağrısı, kalp atışının hızlanması, bacaklarda şişme, yorgunluk ve kuru, keskin bir öksürüktür. Bu ve benzeri belirtiler yaşıyorsanız başta kalp yetmezliği olmak üzere olası hastalıkların tanısı için sağlık kuruluşuna başvurun.

Kalp Yetmezliği Neden Olur?

Kalp yetmezliği, kalp kasının zayıflaması veya sertleşmesi sonucunda meydana gelir. Kalp yetmezliğini tetikleyen en büyük risk faktörleri ise yüksek tansiyon ve damar tıkanmasıdır. Koroner kalp hastalığı, atriyal fibrilasyon ve konjenital kalp hastalığı gibi doğumsal kusurlar da kalp yetmezliğine neden olur.

Kalp yetmezliği nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Yüksek tansiyon 
• Damar tıkanması 
• Kalp krizi geçirmek veya stent takılmış olmak
• Koroner kalp hastalığı
• Atriyal fibrilasyon 
• Doğumda meydana gelen kalp kusurları
• Miyokardit (Kalp kasının iltihabı)
• Sağlıksız beslenme
• Diyabet
• Sigara ve alkol tüketimi
• Hareketsizlik
• Grip ve nezle gibi enfeksiyonlar
• Genetik faktör

Yüksek tansiyon

Yüksek tansiyon hastalarında kan basıncının yükselmesiyle birlikte kalp yüksek basınca karşı çalışınca zamanla bu yükü kaldıramaz hale gelir ve kalp yetmezliği ortaya çıkar.

Damar tıkanıklığı

Damar tıkanıklığı vakalarında yeterince kan alamayan kalbin dokusu ve kasılma işlevi bozularak kalp yetmezliği meydana gelir.

Enfarktüs geçirmek veya stent takılmış olmak 

Enfarktüs geçirmek ve stent takılmış olmak gibi daha önce geçirilmiş kalp damar hastalıkları da kalp yetmezliğinin en yaygın nedenleri arasındadır. Bu hastalıkların kalbe bıraktığı hasarlı izler kalbin o bölgesini zayıf bırakmakta ve kalp yetersizliği görülme riskini artırır.

Koroner kalp hastalığı

Kişinin koroner kalp hastalığı geçirmesi ve mevcutta bu hastalığı sahip olması da kalp dokusu ve kalp kasını etkileyerek kalp yetmezliğini tetikleyebilir.

Doğumda meydana gelen kalp kusurları

Konjenital kalp hastalığı olarak bilinen doğumsal kalp kusurları da kalp yetmezliğini riskini artırır.

Miyokardit

Kalp kasının iltihaplanması anlamına gelen miyokardit de kalp yetmeziğine neden olan unsurlar arasında yer alır.

Kalp Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Kalp yetmezliğinin en yaygın belirtileri, çabuk yorulma ve nefes nefese kalarak nefes darlığı çekme, tükenmiş hissettiren yorgunluk, egzersiz yapmada zorlanmak, kalp çarpıntısı, sıvı birikmesine bağlı bacak ve ayak bileklerinde şişme, baş dönmesi ve bayılacakmış gibi olmadır.

Kalp yetmezliği belirtileri şunlardır:

• Nefes darlığı ve hırıltı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kalp çarpıntısı veya düzensiz kalp atışı
• Egzersiz yaparken eskiye göre zorlanma
• Beyaz veya pembe renkli olabilen balgam çıkartan sürekli öksürük
• Bacaklarda, ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
• Karında şişlik
• Kilo alma
• İştahsızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Baş dönmesi
• Geceleri idrara çıkma sıklığının artması
• Göğüs ağrısı

Kalp çarpıntısı 

Kalbin vücuda kan pompalamaya çalıştığı ancak bunu sağlıklı bir şekilde başaramadığı durumlarda kalp çarpıntısı meydana gelir. Kalp yetmezliği belirtilerinin başında gelen kalp çarpıntısı yaygın olarak görülür.

Vücutta sıvı birikmesine bağlı ödem 

Kalp yetmezliği sonucu vücutta ve diğer organlarda sıvı birikmesi yani ödem meydana gelebilir. Kalbin pompalama gücünün olması gerektiği şekilde gerçekleşmemesi, kanı da gerektiği gibi boşaltamamasına, vücuttan dönen kanın damarlarda birikmesine neden olur..Bu sıvı birikmesi de özellikle bacaklarda ve ayak bileklerinde şişliğe yol açar. 

Nefes darlığı ve hırıltı

Kalp kasının zayıflaması sonucu meydana gelen kalp yetmezliği kişide nefes darlığı belirtisiyle kendisini gösterir. Kalbin kanı karşılayamaması, kanın ve sıvıların akciğere sızmasına neden olur, bu da nefes darlığı ile sonuçlanır.

Geçmeyen öksürük

Yukarıda da belirtilen koşullar nedeniyle, akciğere sızan ve orada biriken sıvının yarattığı baskı sürekli öksürüğe neden olur.

Yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğü

Kalbin zayıflaması demek yorgunluk, halsizlik ve doğal olarak enerjinin düşmesi demektir. Kalp yetmezliğinin en yaygın belirtilerinden biri de kalbin zayıflamasına bağlı vücut enerjisinin düşmesidir.

Çabuk yorulma 

Kalp yetmezliğine sahipseniz ve bunun farkında değilseniz egzersiz performansında düşüş gözlemlenir. Hem egzersiz performansınız düşer hem de çabuk yorulmaya başlarsınız. 

Göğüs ağrısı 

Birçok hastalığın belirtisi olabilen göğüs ağrısı aynı zamanda kalp yetmezliğinin de göstergesi olabilir. 

Kanla birlikte beyaz veya pembe balgamlı öksürük

Akciğerlerdeki sıvı birikmesine bağlı olarak hem kuru öksürük hem de beyaz veya pembe mukuslu, kanlı balgam attıran öksürük ortaya çıkabilir. 

İştahsızlık 

Kalp yetmezliğinin meydana getirdiği karın şişkinliği aynı zamanda iştahsızlığı da tetikler. Temel nedeni sindirim sistemine daha az kan gittiği için sindirim fonksiyonlarının verimli çalışamamsıdır.

Kiloda artış veya azalış gibi değişiklikler

Kalp yetmezliği sonucunda mideye giden kan akışıda azalır. Bu durum midenin yiyeceklerdeki besinleri emmesini etkiler. Dolayısı ile kilo kaybı görülebilir ya da sıvı birikmesine bağlı kilo artışı da yaşanabilir.

Konsantrasyon güçlüğü

Kalp yetmezliği kaynaklı olarak kandaki sodyum tarzı maddelerde meydana gelen değişiklikler beyne giden kan akışının azalmasına neden olabilir. Bunun sonucunda da konstrasyon güçlüğü ve kafa karışıklığı yaşanabilir.

Geceleri idrara çıkma sıklığının artması

Kalp yetmezliği, vücutta sıvı birikmesine yol açan durumlardan biridir. Bu durum kişinin geceleri daha çok idrara çıkmasına neden olur.

Kalp Yetmezliği Evreleri Nelerdir?

Kalp yetmezliği dört evreden oluşmaktadır. Bu evreler şöyle açıklanabilir:

1. Evre: Kalp yetmezliğinin birinci evresinde yüksek tansiyon ve damar tıkanması gibi kalp yetmezliği risk faktörleri söz konusudur ancak kalpte henüz belirgin bir hasar oluşmamıştır. Bu evre daha çok koroner arter hastalığı, yüksek tansiyon ve diyabet hastalarında görülür.
2. Evre: Kalp yetmezliğinin ikinci evresinde kalp yetmezliğinin risk faktörleriyle birlikte kalpte hasar da bulunur ancak henüz kalp yetmezliğine bağlı belirti veya şikayet oluşmamıştır. (Sessiz kalp yetmezliği)
3. Evre: Kalp yetmezliğinin üçüncü evresinde hastanın kalbinde hasarla birlikte nefes darlığı, kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı gibi kalp yetmezliği belirtileri başlamıştır (Klinik kalp yetmezliği).
4. Evre: Kalp yetmezliğinin dördüncü ve son evresinde hastanın kalbinde belirgin bir hasar vardır. Bu evrede kalp yetmezliği belirtileri bulunur ve çoğunlukla belirtileri kontrol altına almakta zorluk yaşanır (İleri evre kalp yetmezliği). 

Kalp Yetmezliği Tanısı Nasıl Konulur?

Kalp yetmezliği teşhisinde iyi bir fiziki muayene önemli rol oynarken, teknolojideki gelişmeler tanıda yardımcı olmaktadır. Fizik muayenedeki bulgular ve hastadaki şikayetlere göre elektrokardiyografi, kalp ultrasonu (ekokardiyografi), kalp grafisi, sintigrafi, anjiyografi,  kalp MR’ı ve holter gibi yöntemlerle tanı kolaylıkla konulabilir. Son yıllarda kandaki yüksek NT-proBNP seviyesi ile de kolaylıkla kalp yetmezliği teşhisi koyulabilir.

Kalp Yetmezliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kalp yetmezliği tanısı alan hastalarda tedavinin 3 ayağı bulunmaktadır. Yaşam tarzı değişikliklerinde kalp yetmezliği gelişen hastaların ilk olarak evresine bakılır. Sağlıklı bir insanın günlük alması önerilen sıvı ve tuz miktarı kalp yetersizliği hastaları için oldukça fazladır. Bu nedenle evresine göre hastalara sıvı ve tuz tüketiminde sınırlamalar getirilir ve ödem açısından kilo takibi önerilir. Ayrıca grip aşısı, zatürree aşısı gibi aşılarını aksatmamaları gerekir.

İlaç tedavileri kalp yetmezliği tedavi sürecin omurgasını oluşturmaktadır. İlaç tedavisinde genellikle hastaların 3-4 çeşit ilaç kullanılması gerekebilir. Girişimsel tedavilerde ise hastanın kalp yetersizliği sebebi kalp damar hastalıklarına, ritim problemlerine ya da kapak sorunlarına bağlı olduğunda öncelikle bu hastalıklar stent gibi girişimsel yöntemlerle ya da bypass gibi cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.

Gerekli olduğu hallerde ritim problemini düzelten veya kalbin daha etkili çalışmasını sağlayan piller takılabilir. Belirli evredeki hastalara ise kısa süreli veya uzun süreli kalp destek cihazı sağlayan ‘yapay kalp’ gibi cihazlar yerleştirilir. Son evrede ise kalp nakline başvurulmaktadır.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte özellikle ileri evre kalp yetmezliği bulunan hastalarda kalp pili gibi uygulamalar yapılır. Kalp pilleri doğru hastalarda kullanılırsa, hastalarda gözle görülür derecede başarılı bir düzelme görülmekte ve kalp nakline ihtiyaç kalmamaktadır. Ancak kalp pili için doğru hasta EKG ile belirlenebilmektedir. Doğru hastaya uygulanan kalp pili sayesinde hastaların ömrü uzamaktadır. 

Kalp yetmezliğinin tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• 1. evre kalp yetmezliği için yaşam tarzı değişimleri
• Sağlıklı beslenme, egzersiz ve sigaranın bırakılması 
• Yüksek tansiyonun tedavi edilmesi 
• Sigara ve alkolün bırakılması
• Grip ve zatürre aşılarının yaptırılması
• İlaç tedavileri
• Stent takılması ya da bypass
• Kalp pili 
• Son evrede ise kalp nakli 

Kalp Yetmezliği Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kalp yetmezliği belirtilerle anlaşılır mı?

Çarpıntı, nefes darlığı, kalp ritminde düzensizlik, baş dönmesi, beyaz veya pembe renkli olabilen balgam, yorgunluk, özellikle karın, bacak ve ayaklarda ödem kalp yetmezliğinin klinik bulgularıdır. Teşhis, kan testleri, göğüs röntgeni, EKG, egzersiz testleri ve kalp için BT ve MR gibi taramalarla netleştirilir.

Kalp yetmezliği gelişen kişilerde görülen belirtiler nelerdir?

Kalp yetmezliği yaşayan kişilerde en sık görülen belirtiler şunlardır:

• Aktivite sırasında ya da hareketsizken nefes darlığı yaşama
• Beyaz veya pembe renk balgam gelen sürekli öksürük
• Hırıltılı nefes alma
• Bacak, ayak ve ayak bileklerinde şişme (ödem)
• Göbete şişlik ve ödem nedeniyle hızlı kilo alma
• İştahsızlık
• Mide bulantısı
• Halsizlik ve çabuk yorulma
• Çarpıntı veya düzensiz kalp atışı
• Ani kilo alımı veya kaybı

Kalp yetmezliği nerede ağrı yapar?

Kalp yetmezliği özellikle mide bölgesinde ağrı ve şişkinliğe neden olur. Bunun temel nedeni akciğer, karaciğer, bağırsak ve karın bölgesinde sıvı birikmesine bağlı ödem gelişmesidir.

Kalp yetmezliği olan hastaların ömrü ne kadardır?

Kalp yetmezliği hastalarının ömrüyle ilgili net bir süre vermenin mümkün olmadığı bilinmekle birlikte özellikle konjektik kalp yetmezliği alan kişilerin yarısından fazlasının 5 yıl hayatta kalabileceği değerlendirilir. Yaklaşık yüzde 35'i ise 10 yıllık bir ömre sahip olabilir.

Kalp yetmezliği 4. evre yaşam süresi ne kadar?

Kalp yetmezliğinin dördüncü ve son evresinde olan kişilerin çok uzun yaşaması beklenmez. Net bir süre olmamakla birlikte yaklaşık 1 yıllık bir süre söz konusu olabilir.

Kalp nakli ne zaman gerekir?

Son yıllarda gerek ilaç gerekse cihaz ve kalp pili teknolojilerindeki gelişmelerle kalp nakli ihtiyacı olan hasta sayısı azalmakla birlikte bir grup hasta, ilaç ya da kalp pili tedavilerine yanıt vermemektedir. İleri evre kalp yetmezliği olanlarda yapay kalp, suni kalp destek cihazları ve kalp nakli devreye girmektedir. Bunların zamanlaması için kalp yetmezliğinde tecrübeli hekimlerin veya merkezlerin takibinde olmak gerekir. Tüm bu uygulamalar ülkemizde başarıyla yapılabilmektedir.

Sağlıklı yaşam tarzı ile kalp yetmezliğinden korunmak mümkün mü?

Kişilerin sağlıklı yaşam tarzını benimsemesi sadece kalp yetmezliği değil, kalp yetmezliği risk faktörleri olan kalp damar hastalıkları ve hipertansiyon gibi sık görülen hastalıkların gelişme riskini de düşürür.

Aşırı tuzlu beslenmek kalp yetmezliğine yol açar mı?

Aşırı tuzlu beslenmek hipertansiyon ve kalp damar hastalıkları riskini artırdığından kalp yetmezliğini de tetikler.

Kalp yetmezliği hastaları araç kullanabilir mi?

Kalp yetmezliği olan hastaların çoğu araç kullanabilir ama yakın zamanlı ve sık ritim bozukluğu atakları olanlar ile bayılma öyküsü olanlar bu konuyu doktorlarına danışmalıdırlar.

Kalp yetmezliği olanlar cinsel aktivitede bulunabilir mi?

Kalp yetmezliği hastalarının çoğu cinsel hayatlarının devamı konusunda endişelidir ancak kontrol altında olmak kaydıyla normal cinsel yaşamlarına devam edebilirler. Bununla birlikte nefes darlığınız belirgin ise veya göğüs ağrınız varsa cinsel aktivitede bulunulmaması tavsiye edilir.

İlişki sırasında herhangi bir rahatsızlık, yorgunluk veya nefes darlığı hissederseniz ilişkiye devam etmeden önce bir süre dinleniniz. Sertleşme (impotans) veya boşalma gibi problemler için oldukça etkili tedavi yöntemlerinin olduğunu biliniz. Bu yöntemlerin çoğundan doktorunuzun onayı alınmak kaydıyla faydalanabilirsiniz.

Yüksek tansiyon kalp yetmezliğine yol açabilir mi?

Kalp yetmezliğinin en büyük risk faktörleri yüksek tansiyon ve damar tıkanmasıdır. Kalp yetmezliğinden korunmak için yüksek tansiyon ve damar tıkanıklığına neden olabilecek durumlardan kaçınmak gerekmektedir. Yüksek tansiyon hastalarında kan basıncının yükselmesiyle birlikte kalp yüksek basınca karşı çalışınca tükenme durumuna gelmektedir. Damar tıkanıklıklarında ise yeterince kan alamayan kalbin dokusu ve kasılması bozulmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.