Vats (Video Yardımlı Göğüs Cerrahisi) Nedir?

Dünyada yaygın ve en ölümcül kanser türleri arasında yer alan akciğer kanserinin görülme sıklığı ülkemizde de artış gösteriyor. Genellikle belirti vermeden sinsi bir şekilde ilerleyen akciğer kanserinin en önemli nedenini sigara kullanımı oluşturuyor. Standart bir tarama yöntemi bulunmayan akciğer kanserinde erken teşhis büyük önem taşıyor.  Akciğer kanserinin tedavisinde cerrahi sıklıkla ilk adımı oluştururken, cerrahi alanda yaşanan teknolojik gelişmeler de tedavinin başarısını artırıyor. Göğüs cerrahisinde kullanılan Video Yardımlı Göğüs Cerrahisi (VATS)  yöntemi yeni cerrahi teknikler arasında yer alır. Kullanımı günümüzde giderek yaygınlaşan VATS yöntemi ile cerrahi sırasında hastada oluşacak travmayı en aza indirmek amaçlanır. Minimal invaziv yöntem olarak bilinen bu teknik, hastanın göğüs boşluğuna 1 cm’lik kesilerden bir kamera sistemi ve özel olarak üretilen cerrahi aletlerin yerleştirilmesi yoluyla geçekleştirilir. Açık yöntemin aksine hastada doku ve sinir hasarının oluşmasını önleyen VATS yöntemi, daha az kanama, kısa iyileşme süreci, enfeksiyon riskinin düşük olması, daha az ağrı gibi avantajlar sağlamaktadır. Cerrrahi planlanan ve cerrahiye uygun olan bütün hastalara VATS yöntemi uygulanabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Sedat Gürkök, Video Yardımlı Göğüs Cerrahisi (VATS) yöntemi ile ilgili bilgi verdi.

VATS nedir?

Göğüs cerrahisinde minimal invaziv yöntem olarak bilinen VATS yöntemi travmayı en aza indirmek için küçük insizyonlar ve özel aletler kullanılarak bir torakoskop (küçük videoskop) ile yapılan göğüs cerrahisi türüdür. Video yardımlı göğüs cerrahisi ameliyatları olarak da bilinen VATS yönteminin kullanımı günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Göğüs cerrahisi ameliyatı planlanan hemen hemen bütün hastalara VATS yöntemi uygulanabilmektedir.

VATS, hastaya klasik yöntem denilen torakotomi (İki kaburga arasının kesilip ekartör konularak, göğüs boşluğuna girildiği açık ameliyat) girişimi uygulamadan, kamera sistemi ve özel olarak üretilen cerrahi aletlerin, göğüs boşluğuna sokulması ile gerçekleştirilen bir cerrahi yöntemdir. 

VATS Yöntemi hangi hastalıklarda kullanılır? VATS yöntemi hangi durumlarda uygulanır?

Video yardımlı göğüs cerrahisi yöntemi (VATS), göğüs cerrahisini ilgilendiren hemen hemen tüm hastalıklarda uygulanabilir. Bunların başında akciğer kanseri, akciğerin doğumsal hastalıkları (Sekestrasyonlar, bronkojenik kistler, atrezik akciğer v.b), akciğerin bül nedeniyle sönmesi (Pnömotoraks), akciğerde hacim azaltıcı (küçültücü) cerrahi (Amfizem cerrahisi –Volume Reduction Surgery, akciğer zarı kanserleri (Mezotelyoma), akciğer zarı iltihaplanması (Ampiyem), akciğer enfeksiyonları (Bronşektazi), akciğer kistleri (Kist hidatik v.b), akciğerin metastatik tümörleri (Kolon, böbrek, karaciğer, beyin vb. organların tümörleri), akciğer yaralanmaları (Künt veya penetran), yemek borusu yaralanmaları, yemek borusu kanserleri, yemek borusu fıtıkları (Hernileri), mediastinal tümörler (doğumsal tümörler ve edinsel tümörler), Timus büyümeleri,  Timus kökenli tümörler (Timoma), miastenia gravis nedeniyle timus cerrahisi, mediastinal kistler, diyafram felci (tek taraflı – çift taraflı), diyafram pili takılması, diyafram fıtıkları, diyafram tümörleri, aşırı terleme (ETS ), tüberküloz cerrahisi bulunmaktadır.

VATS yöntemi nasıl uygulanır?

VATS yönteminde genel cerrahi prensipleri uygulanır. Hastaya çift dümenli entübasyon yapılarak, cerrahi yapılacak bölgeye yani göğüs kafesine kamera giriş yeri açılır. Bu açıklık 1-1,5 cm uzunluğunda olur. Açılan giriş yerinden kamera ile göğüs boşluğuna girilir. Kamera yardımı ile öncelikle cerrahi yapılacak alan değerlendirilir ve cerrahi yapılmasını sağlayan özel aletlerin toraks boşluğuna nereden gireceği konusunda fikir edinilir. Vakaya göre giriş yeri ya tek ya da çift olarak açılabilir. Giriş yerleri belirlendikten sonra özel yapılmış cerrahi aletler bu yerlerden göğüs içerisine yerleştirilir ve operasyon gerçekleştirilir. Böylece minimal invaziv göğüs cerrahisi uygulanmış olur.

VATS yönteminin avantajları nelerdir?

VATS yönteminin sağladığı avantajlar şöyle sıralanabilir:

• Açık yöntemden farklı olarak kaburga arasına ekarte konulmaz. Ekartörün yaptığı basınç sebebiyle yarattığı doku ve sinir hasarı bu yöntemde oluşmaz.
• Hastanın kaburga kemikleri zedelenmediği için kanama miktarı ve cerrahi sonrası ağrı daha az olur.
• Hastanın hastanede kalış süresi daha kısa olur.
• İyileşme süreci daha kısa olacağı için hastanın günlük yaşantısına dönme süresi kısa olur.
• Göğüs kafesi açılmadığı için dış ortam ile temas daha az olur. Bu da enfeksiyon riskinin azalmasını sağlar.
• Cerrahi kesi minimal olduğu için hastanın vücudunda estetik olarak kabul edilebilir küçük bir iz kalır. 
• Hastanın yoğun bakımda kalış süresi kısalır.

Vats yöntemi ile ilgili sık sorulan sorular

VATS yönteminde hasta seçimi nasıl yapılır?

Kapalı yöntemler için ayrıca bir hasta seçim kriteri bulunmamaktadır. Cerrahi planlanan ve cerrahiye uygun olan bütün hastalara VATS yöntemi uygulanabilir.

VATS yöntemi ile yapılan cerrahide açık yönteme geçilebilir mi? Açık yönteme neden geçilir?

VATS yöntemi yeni bir yöntem olmakla birlikte birçok merkezde gerçekleştirilebilmektedir. Göğüs cerrahisinde yukarıda bahsedilen hastalıkların cerrahisinde ilk tercih olarak uygulanır. Ancak kapalı planlanan her vakanın kapalı olarak bitirilmesi gibi bir kural bulunmamaktadır. Her kapalı ameliyatın açığa geçme durumu söz konusu olabilir. Bu durumlar şöyle sıralanabilir:

- Yapışıklık: Akciğer dokusu ve akciğer üzerinde bulunan zarın direkt göğüs boşluğuna aşırı derecede yapışıklık gösterdiği durumlarda kapalı yöntemlerle cerrahi yapmak risk taşır. Akciğerin yapışıklıkları giderilemediği müddetçe kapalı cerrahi yöntemi ile devam etmek risklidir. Bu gibi durumlarda açık cerrahiye geçiş yapılabilir.

- Kanama: Cerrahi sırasında vasküler yapılar üzerinde yapılan işlemlerde, kopma veya kesilme sonucunda veya tümör invazyonu nedeniyle kontrol edilemeyen aşırı kanama meydana geldiğinde açık cerrahiye geçmek gerekir.

- Anatomik farklılık (anatomik varyasyon): Her hastada doğumsal anatomik farklılıklar (varyasyon) söz konusu olabilir. Bazı durumlarda bu varyasyonlar açık tekniğe geçmeyi gerektirebilir.

- Hastanın genel durum bozukluğu: Ameliyat sırasında bazen hastalar kardiak yönden (kalp krizi vb) sıkıntıya girebilir. Bu gibi durumlarda cerrahi süresini kısaltmak ve hastaya gerekli müdahaleyi yapabilmek için açık cerrahiye geçilebilir.

VATS yöntemi ile göğüs cerrahisi ağrılı mıdır?

Cerrahi işlemlerin hepsinde ağrı mutlaka olur. Tamamen ağrısız işlem mümkün değildir. Ancak klasik yöntemlerle karşılaştırıldığında VATS yönteminde ağrı seviyesi daha az olur.

VATS yöntemi güvenilir midir?

VATS yöntemi dünyada birçok merkezde güvenli bir şekilde uygulanan bir yöntemdir. Dikkat edilmesi gereken nokta bu alanda tecrübeli bir ekip ve alt yapısı ile donanımı yeterli hastaneyi bulmaktır.

VATS işlemi sonrasında hastalar ne kadar sürede günlük yaşamlarına geri dönebilir?

Hastanın günlük yaşamına dönüş süresi yapılan işleme göre değişiklik göstermektedir. Bu süreç yapılan cerrahi lezyona ve hastanın durumuna bağlıdır. Günlük yaşama dönüş süresi 1 gün ile 7 gün arasında değişebilir.

VATS işlemi için yaş sınırı var mıdır?

VATS işlemi için bir yaş sınırı yoktur. Bu cerrahilerde hastanın genel durumu önem taşımakta ve belirleyici olmaktadır.

VATS işlemi tekrarlanabilir bir işlem midir?

VATS yöntemi gerektiği durumlarda tekrar edilebilen bir yöntemdir.