Lipaz (LPS) Nedir? Lipaz Yüksekliği ve Düşüklüğü

Sindirim suyu olarak bilinen lipaz, vücutta yağların sindirilmesine yardımcı olan enzimdir. Pankreasta bulunan lipaz, aynı zamanda midede ve tükürük bezlerinde de yer alır. Kanda lipaz görülmesi normal olarak kabul edilir. Pankreasın zarar görmesi durumunda lipaz miktarı artabilir. Lipaz (LPS) testi ile ortaya çıkan değerler pankreatit ve şişmiş pankreas hastalığının göstergesi olarak kabul edilir. Bu test hastalıkların teşhisi için önemlidir.

Lipaz (LPS) Nedir?

Lipaz (LPS), vücudun, besinlerdeki yağları bağırsaklarda emilebilmesi için parçalayıp kullandığı, pankreas tarafından ince bağırsağa salınan bir enzimdir. Lipaz, yağları küçük yağ asitlerine ve gliserol gibi moleküllere dönüştürerek emilimi kolaylaştırır. Bu da vücuda enerji sağlanmasını ve yağda çözünen vitaminlerin emilmesini sağlar.

Kanda lipaz değerinin yüksek olması vücutta bakteriyel bir enfeksiyon olduğunun göstergesidir. Bu değer lipaz (LPS) testi ile ortaya çıkarılarak hastalıklara karşı önlem alınmasına destek olur.

Lipaz (LPS) Testi Nasıl Yapılır?

Lipaz testi, pankreas hastalıkları, akut (ani) pankreatitlerin teşhisi için kanda bulunan lipaz seviyesini ölçen bir kan testidir. Kistik fibrozis, crohn hastalığı ve çölyak hastalığı gibi hastalıkların tespitinde de lipaz testinden yararlanılır. Uzman doktorun yönlendirdiği kişiden kan alınarak yapılan lipaz testinde 8-12 saatlik bir açlık istenir. Kan alındıktan sonra laboratuvara gönderilerek incelemesi yapılır. Sağlıklı kişilerde kanda lipaz normal değeri 10-140 U/L aralığında olmaktadır.

Lipaz (LPS) testi sonucunda normal lipaz aralığı üzerinden inceleme yapılır. Lipaz değerlerinde bir artış varsa pankreatit yani pankreas iltihabının belirtisi olabilir. Teşhis için uzman doktor bu noktada başka testler de talep edebilmektedir.

Lipaz (LPS) Testi Hangi Durumlarda Yapılır?

Pankreas sorunlarının teşhisinde yararlanılan lipaz testi, bazı belirtiler doğrultusunda uzman doktor tarafından istenilerek yapılır. Özellikle şu belirtiler varsa lipaz (LPS) testi istenebilir:

• Şiddetli karın
• Sırt ağrısı
• Ateş
• İştah kaybı
• Mide bulantısı

Akut ya da kronik pankreatit teşhisi konulan kişilerin takibi için düzenli olarak lipaz testi istenebilir. Böylelikle lipaz değerindeki yükseliş ve düşüş gözlemlenmiş olur. Bunların yanında şu hastalıkların ortaya çıkarılmasında da lipaz testinde yararlanılır:

• Peritonit
• Bağırsak düğümlenmesi
• Pankreas kisti
• Kistik fibroz
• Crohn hastalığı
• Çölyak hastalığı

Normal Lipaz Aralığı Nedir?

Normal lipaz değeri birim hacimde kanda yer alan miktar 0-160 birim aralığında değişir. 60 yaş ve altı yetişkinler için normal aralık 10-140 U/L, 60 yaş ve üzeri için ise 24-151 U/L arasında yer alır. Değerler laboratuvarlar arasında farklılık gösterebilir.

Lipaz (LPS) Yüksekliği Nedir? Neden Olur?

Test sonucunda değerin 140 U/L üstü olduğu lipaz yüksekliği, akut pankreatit, pankreas iltihaplanması, safra sorunları veya enfeksiyon bulunduğu anlamına gelir. Sindirim sisteminde yer alan bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar kandaki lipaz seviyesini yükselterek lipaz yüksekliğine neden olur.

Bunun yanında kandaki lipaz, normal değerden 3 ila 10 katı yüksekse akut (ani gelişen) pankreatit atağının belirtisi olabilir. Böbrek yetmezliği, bağırsak sorunları ve siroz gibi sağlık sorunları da lipoz değerini yükselten nedenler arasında sayılır. Lipaz yüksekliği nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Pankreas kanseri dahil olmak üzere pankreas hastalıkları
• Kronik böbrek hastalığı
• Ülser
• Safrakesesi rahatsızlıkları
• Tıkalı bağırsak gibi bağırsak sorunları
• Diyabet
• Tükürük bezi bozuklukları
• Alkol kullanım bozukluğu

Lipaz Yüksekliği Nasıl Önlenir?

Lipaz değerine etki ederek yükselmesine neden olan bazı faktörler bulunur. Lipaz yüksekliğine karşı şu önlemleri alabilirsiniz:

• Gün içerisinde bol sıvı tüketimine dikkat edin
• Düzenli olarak lipaz testi yaptırın ve doktor kontrolüne gidin
• Alkol tüketmeyin
• Size dokunan ilaçları tespit ederek kullanımını durdurun
• Sağlıklı beslenerek az yağlı besinler tüketin ve sebze, meyveden yararlanın

Lipaz (LPS) Düşüklüğü Nedir? Neden Olur?

Lipaz düşüklüğü, kanda enfeksiyon olmadığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Sağlıklı bireylerde lipaz değerleri düşük olmaktadır. Fakat bazı durumlarda lipaz düşüklüğü semptomlarla birlikte görülebilir. Halsizlik, midede bulantı, ishal ve karın ağrısı lipaz (LPS) düşüklüğün göstergesidir. Bunların yanında pankreastaki lipaz yapan hücrelerde kalıcı hasarın bir işareti olarak lipaz düşüklüğü görülebilir.

Lipaz (LPS) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Neden bir lipaz testine ihtiyacım var?

Lipaz (LPS) testi, iştahsızlık, ateş, kusma, mide bulantısı, sırt ve karın ağrısı görüldüğü durumlarda yaptırılarak pankreas sorunlarının, obezite, safra kesesi sorunlarının ortaya çıkarılmasını sağlar.

Yüksek düzeyde lipaz olarak kabul edilen değer nedir?

Normalden değerden daha yüksek lipaz seviyeleri, normal üst sınırın üç katından fazla olması durumudur. Bununla birlikte, lipaz seviyesindeki yükseklik her zaman pankreas bozuklukları ile ilişkili olmayabilir. Doğum kontrol hapları, diüretikler veya kodein gibi ilaçlardan dolayı da görülebilir.

Yüksek lipazın belirtileri nelerdir?

Yağlı dışkı, karın ve sırt ağrısı, iştah kaybı, mide bulantısı, ateş ve ani kilo kaybı lipaz yüksekliği belirtileri arasında yer alır.

Lipaz test sonucu kaç olmalı?

60 yaşından küçük yetişkinler için referans aralığı 10 ila 140 U/L'dir. 60 yaş ve üstü yetişkinler için ise normal kabul edilen değerler 24 ila 151 U/L'dir

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.