Bakteri, parazit veya virüs içeren besinleri tüketme kaynaklı oluşan ve günlük hayatta yaygın olarak insanların karşılaştığı sorunlar arasında yer alan gıda zehirlenmesi, insan hayatını olumsuz etkileyen konulardan biridir. Semptomlarının şiddetine göre tüketilen yemekten saatler sonra ortaya çıkabileceği gibi bazen günler sonra da gıda zehirlenmesi yaşanabilir. Evde uygulanabilecek doğal yöntemler eşliğinde etkileri azaltılabilen gıda zehirlenmesine bazı durumlarda doktor onaylı ilaç tedavisi de gerekebilir.
Gıda Zehirlenmesi Nedir?
Gıda zehirlenmesi, tüketilen yiyecek ve içecekler aracılığıyla bakteri, virüs veya parazitlerin vücuda girmesi sonucu oluşan enfeksiyon veya intoksikasyon olarak tanımlanabilir. Yaygın bir sorun olarak görülen gıda zehirlenmesi genellikle mide ve bağırsak şikayetleriyle kendisini gösterir. Çoğunlukla hafif semptomlarla geçirilen gıda zehirlenmesinde nadiren ölüm vakaları da görülür.
Gıda Zehirlenmesi Neden Olur?
Kontamine yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonucu enfeksiyon şeklinde kendini gösteren gıda zehirlenmesi, ağrı, kusma ve ishal başta olmak üzere çeşitli belirtiler meydana getirir. Gıda zehirlenmesinin en temel sebeplerinden biri olan gıdaların tüketimindeki en önemli sorun kullanım tarihinin geçmiş olması olarak kabul edilir. Bakteri, virüs, parazitler ve toksin yapan küflerin neden olduğu gıda zehirlenmeleri vakalarında zehirlenmenin şiddeti önemlidir. Hafif seyreden gıda zehirlenmeleri genellikle kendiliğinden veya uygulanacak doğal yöntemlerle birkaç gün içinde geçebilirken daha şiddetli gıda zehirlenmeleri tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyabilir.
Bunun yanı sıra besinlerin içine eklenen diğer yan maddeler de besinin yapısını değiştirip gıda zehirlenmesine sebebiyet verebilir. Hafif seyreden gıda zehirlenmeleri genellikle kendiliğinden veya uygulanacak doğal yöntemlerle birkaç gün içinde geçebilirken daha şiddetli gıda zehirlenmeleri tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyabilir.
Bunlarla birlikte gıda zehirlenmesine neden olan durumlar ve organizmalar aşağıdaki gibidir:
- Kontamine ve işlenmiş gıdaların içinde bulunan bakteriler
- Şarküteri etleri veya yumuşak peynirlerde yer alan listeria
- Kabuklu deniz hayvanlarının içerisindeki nörovirüs
- Kümes hayvanları ve çiğ yumurtalarda bulunan salmonella
- Ellerin gerektiği gibi yıkanmaması
- Yemek pişirilen alanların düzgün dezenfekte edilmemesi
- Yemeklerin sağlıklı bir şekilde depolanmaması
Bahsedilen tüm bu organizmalarla edilecek temas, kesin hasta olacağınız anlamında gelmez. Bu gibi durumlarda yaşlılar, bebekler, çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler olumsuz etkilenir ve gıda zehirlenmesi yaşayabilir.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Hastalık meydana getiren kontamine yiyecek ve içeceklerin tüketimiyle ortaya çıkan gıda zehirlenmesi vücutta aniden başlar. En yaygın belirtileri arasında bulantı, ishal ve kusma yer alır. Gıda zehirlenmesinin sebebine bağlı olarak meydana gelen semptomlar değişkenlik gösterebilir.
Gıda zehirlenmesi belirtileri şöyle özetlenebilir:
Daha şiddetli seyreden gıda zehirlenmesi vakaları ise şu belirtileri verebilir:
- Bulanık veya çift görme
- Uzuvlarda hareket kısıtlılığı
- Cilt uyuşması
- Şiddetli halsizlik
- Ses değişikliği
Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir?
Gıda zehirlenmelerinde vücutta meydana en önemli değişimlerden biri kusma ve ishale bağlı su kaybı olduğu için, bol su ve yağsız sıvı alımı vücudun kaybettiği suyu geri getirmeye yardımcı olacaktır. Ayrıca kusma için de bulantıya iyi gelen ilaçlar tercih edilebilir.
Gıda zehirlenmesi durumunda rahatlamak için uygulanabilecek yöntemler şunlardır:
- Bol su başta olmak üzere yağsız sıvı alımı
- Muz, pirinç, elma püresi ve tost gibi hafif yiyecekler
- Probiyotik takviyesi
- Zencefil ve nane çayı
- Limon
- Vücudu ve mideyi dinlendirmek
Bol sıvı takviyesi uygulayın
Gıda zehirlenmeleri vakalarınnda meydana gelen semptomların en rahatsız edici olanları ishal ve kusmadır. İshal ve kusma da vücutta su kaybını beraberinde getirir. Bu su kaybını telafi etmek için bol sıvı takviyesi yapmak gerekir.
Mideyi rahat bırakın
Gıda zehirlenmesi sonrası özellikle birkaç saat içinde hiçbir şey yenilip içilmemesi gerekir. Zehirlenmenin etkisini azaltmak için mideyi rahat bırakmak önemlidir.
![]()
Muz, pirinç, elma püresi ve tost gibi hafif yiyecekler tüketin
Mideyi rahatlatan uygulamalardan biri BRAT diyetidir. Bu diyetin içeriğinde muz, pirinç, elma püresi ve tost bulunur. BRAT diyeti, hastalık boyunca vücutta kaybedilen besin maddelerini yenilemeye yardımcı olan yiyecekleri barındırır.
Probiyotik içeren besinler alın
Laktoz intoleransı bulunmuyorsa özellikle yoğurt, gıda zehirlenmesi vakalarında en çok tercih edilen besinlerin başında gelir. Antibakteriyel ve probiyotik özelliği sayesinde gıda zehirlenmesine sebep olan bakterilerle mücadele eder.
Kızarmış ekmek yiyin
Gıda zehirlenmesi sonrası hafif yiyecekler tercih etmek gerekir. Kızarmış ekmek de gıda zehirlenmesi semptomları sonrası tüketilebilir.
Zencefil ve nane çayı için
Bir bardak zencefil ve nane çayı içmek, gıda zehirlenmesinin yarattığı ishal, kusma ve karın ağrısı gibi şikayetleri azaltabilir.
Limon tüketin
Birçok derde deva olan ve C vitamini deposu olarak bilinen limon da gıda zehirlenmesi tedavisinde tercih edilen konu başlıklarındandır.
Vücudunuzu dinlendirin
Gıda zehirlenmesi sürecinde dinlenerek de zehirlenmenin etkileri azaltabilirsiniz.
Bu doğal yöntemlerin iyi gelmediği ve şiddetli gıda zehirlenmeleri vakalarında adres uzman bir doktor olmalıdır. Doktor, muayene sonra tıbbi bir müdahaleye gerek duyabilir ve tedavi süreci planlanır.
Gıda Zehirlenmesi Nasıl Önlenir? Hangi Besinlerden Kaçınılmalıdır?
Gıda zehirlenmesini önlemek için uyulması gereken kurallar olduğu gibi bazı yiyecek ve içeceklerden kaçınmak gerekir.
Bu liste şöyledir:
- Yemekten önce ve sonra ellerinizi yıkayın.
- Meyve ve sebzeleri yıkamayı unutmayın.
- Çiğ ve az pişmiş et-balık-tavuk tüketmeyin.
- Yemek artıklarını ya soğutun ya da dondurun.
- Küflü yiyeceklerinizi çöpe atın.
- Buzdolabınızı düzenli olarak temizlemeyi unutmayın.
Ayrıca gıda zehirlenmesine neden olan şu yiyecek ve içeceklerden de uzak durmalısınız:
- Kızartmalar, yağlı yiyecekler ve baharatlar,
- Kafein bulunan içecekler
- Gazlı içecekler
- Süt ürünleri,
- Alkol ve sigara
- Bazı meyve suları
- Yüksek lifli gıdalar (tam tahıllı ekmekler, fasulye, esmer pirinç)
Gıda Zehirlenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Gıda zehirlenmesi kaç saat sonra belli olur?
Gıda zehirlenmesinin belirlenmesi, vakaların seyrine göre değişebilir. Bazı durumlarda zehirlenme belirtileri ilk 1 saat içinde kendisini gösterirken diğer gıda zehirlenmesi vakaları 6-12 saat içinde ortaya çıkabilir.
Gıda zehirlenmesi olduğu nasıl anlaşılır?
En net belirtiler bulantı, kusma ve ishal olarak bilinir. Bu belirtilerin yoğun bir şekilde yaşandığı durumlarda gıda zehirlenmesinden şüphelenilebilir.
Gıda zehirlenmesi öldürür mü?
Çoğunlukla hafif seyreden gıda zehirlenmelerinde vakalar nadir olarak kişiye ölüme götürebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 26 Mart 2024
Yayınlanma Tarihi: 9 Haziran 2023
