Gıda Zehirlenmesi Nedir? Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Gıda Zehirlenmesi Nedir?

Gıda zehirlenmesi, gıdalarda bakterilerin veya toksik ürünlerin yer alması sonucunda mide bulantısı, ishal ve kusma şeklindeki belirtilerle kendini gösteren akut gastrointestinal bozukluktur. Virüs ya da parazitlerle kontamine olmuş herhangi bir yiyecek ya da içeceğin tüketimi sonucu meydana gelen enfeksiyon ya da intoksikasyon durumu gıda zehirlenmesi olarak adlandırılır. Kişi zehirli olarak bilinen bu besini tükettiği durumda vücuttaki toksinleri temizlemek için tepki oluşturur. Bu tepkiler kusma ve ishaldir. Bu nedenle gıda zehirlenmesinde ortaya çıkan belirtiler aslında vücudun toksinleri atması için oluşturduğu bir tepki olarak bilinir. Bazı kişilerde bu gıda zehirlenmesi belirtileri bir ya da iki gün içerisinde yok olurken bazı kişilerde ise tedavi gerektirebilir.

Gıda Zehirlenmesi Neden Olur?

Kontamine yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonrasında kusma ve ishalle seyreden bir hastalık olan gıda zehirlenmesine en sık neden olan mikroorganizmalar şöyle sıralanmaktadır: rota, adeno, hepatit A gibi virüsler, escherichia coli, salmonella, shigella, listeria, clostridia, helikobakteri türü bakteriler ile entamoeba, histolytica ve giardia intestinalis gibi parazitler.

Bu virüs, bakteri ve parazitlere maruz kalan besinlerin tüketilmesi tüketilmesiyle gıda zehirlenmesi gerçekleşir. Bu maruziyet gıdanın işleme, üretim aşamalarında ya da son tüketicinin muhafaza aşamasında gerçekleşmiş olabilir. Bunun yanında çeşitli amaçlarla besinlerin içerisine eklenen diğer besinler bozulmaya yol açabilir.

Gıda zehirlenmesi nedenleri şöyle sıralanabilir:

Bakteriler

Gıda zehirlenmesine başta salmonella olmak üzere E. coli, Listeria gibi bakteriler neden olur. En yaygın gıda zehirlenmesi nedeni olarak değerlendirilen bakteriler, çiğ ya da az pişmiş etlerde bulunabilir. Bunların yanında pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, yumurtalar bu bakterilerin taşıyıcısı olarak bilinir.

Virüsler

Norovirüs ve hepatit A gibi virüsler, gıdalar yoluyla kişiye geçerek gıda zehirlenmesine neden olur. Bu virüs türleri, özellikle hijyenik olmayan koşullarda hazırlanan besinlerden ya da sularda kişiye geçebilir.

Parazitler

Gıdalar içerisinde yer bazı parazit türleri gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Özellikle çiğ balık ve etlerde bulunan ve oralarda üreyen parazitler, insanlara besinler yoluyla geçerek sindirim sisteminde enfeksiyona sebebiyet verebilir.

Toksinler

Toksinler, bakteriler tarafından üretilerek özellikle bitki ve mantarlarda yer alırlar. Bu toksinler vücuda girdiği durumda ise zehirlenmelere neden olabilir. Küflü besinler içerisinde yer alan mikotoksinler veya bazı balık türlerinde doğal olarak bulunan toksinler tüketildiğinde gıda zehirlenmesi riski de artar.

Gıdaların uygunsuz koşullarda saklanması

Gıdaların uygun sıcaklıkta saklanmamasından kaynaklı olarak bakterilerin hızla çoğalması görülebilir. Örneğin, et, süt, deniz ürünleri gibi bozulmaya müsait besinlerin uzun süreler açıkta bırakılması bakterilerin üremesini kolaylaştıran bir durumdur.

Hijyen eksikliği

Besinlerin hazırlanması sırasında hijyen kurallarına uyulmaması, kirli yüzeylerle temas etmesinden kaynaklı olarak besin kirliliği ortaya çıkar. Bu gıdaların tüketilmesi de zehirlenme sebeplerinden biri olarak değerlendirilir.

Uygun olmayan koşullarda muhafaza edilen besinler bozulabilir. Uygun olmayan materyallerden üretilmiş kaplarda saklanan besinler bozulabilir. Tüm bu bozulmaların gerçekleştiği besinlerin tüketimi gıda zehirlenmesine neden olabilir.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Gıda zehirlenmelerinde görülen belirtiler ishal, bulantı, kusma ve şiddetli karın ağrısıdır. Bu belirtiler genellikle zehirlenmeyi takip eden genellikle 30 dakika ile 72 saat içerisinde ortaya çıkar. Ancak gıda zehirlenmelerinde bireylerin kontamine besinlere tepkileri; alınan bakteri veya toksine, besinin kontaminasyon derecesine, tüketilen miktara ve bireyin bakterilere ve toksinlere gösterdiği duyarlılığa göre de değişiklik gösterebilir.

Gıda zehirlenmesi yaşayan kişilerde şu belirtiler görülür:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Sulu ishal (kanlı olabilen)
• Midede kramp ve şiddetli karın ağrısı
• Ateş ve titreme
• Halsizlik
• İştahsızlık
• Baş ağrısı
• Karında şişkinlik ve gaz

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Gıda zehirlenmeleri genellikle kendiliğinden geçer. Ancak ağır seyreden ve kendiliğinden geçmeyen durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulduğunda hastanın gıda geçmişi öyküsü alınması ardından gaita tetkiki ve kan tetkikleri ile konulmaktadır.

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Gıda zehirlenmelerinin çoğu kendiliğinden geçmektedir. Ancak geçmez ise ishal ve kusma ile kaybedilen sıvı ve mineral kayıplarının yerine konması yeterli olabilir. Yetmediği durumlarda gaita tetkiki ve kan tetkikleri sonrasında antibiyoterapi gerekebilmektedir.

Gıda zehirlenmesi şüphesinde ne zaman sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır?

• 24-48 saatte kendiliğinden geçmemesi durumunda,
• Oral alım olmuyor ise,
• Yüksek ateş varsa,
• Kanlı ishal varsa,
• Uyku eğiliminde artış varsa,
• Gebelik durumunda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Gıda Zehirlenmesinden Nasıl Önlenir?

Gıda zehirlenmelerinden korunmak için genel gıda güvenliği kurallarına uymak, kişisel hijyen ve ortam hijyeni kurallarına uymak, buzdolabında muhafaza edilmesi gereken besinlere dikkat etmek, buzdolabına konmaması gereken besinlere dikkat etmek, paketli gıdalardaki tüketim tarihlerini doğru incelemek ve uymak önemlidir. Bireysel temizlik yemek öncesi ve sonrası el yıkamak tuvalet sonrası temizliğinde sabunla ve bol suyla elleri yıkamak açıkta bulunan sular içilmemeli açıkta satılan gıdalar kesinlikle tüketilmemeli. Gıda zehirlenmesine ne iyi gelir hastalarda bulantı kusma ishal ve karın ağrısı olduğundan sıvı kaybının yerine konması ishal diyeti ile beslenmeye geçilmelidir posasız ve yağsız gıdalar ile beslenilmeli yağsız haşlama beyaz ekmek yağsız peynir yoğurt pirinç lapası yenmelidir.

Gıda Zehirlenmesi ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Tavuk zehirlenmesi belirtileri nelerdir?

Tavuk zehirlenmelerinde tıpkı diğer gıda zehirlenmelerinde olduğu gibi, bulantı, kusma, ishal, karın veya mide krampları ve ağrısı, enerji eksikliği, baş dönmesi ve ateş en sık görülen belirtilerdir.

Gıda zehirlenmesi kaç saat sonra belli olur?

Gıda zehirlenmeleri kontamine yiyecek ve içeceklerin tüketiminden sonra 30 dakika ile 72 saat arasında geçen sürede ortaya çıkmaktadır.

Gıda zehirlenmesi olduğunu nasıl anlarız?

İshal, bulantı, kusma, şiddetli karın ağrısı, vücut sıcaklığı artışı gibi belirtiler gıda zehirlenmesine işaret etmektedir.

Gıda zehirlenmesinde ateş olur mu?

Ağır seyreden gıda zehirlenmesi durumlarında yüksek ateş semptomu da görülebilmektedir.

Gıda zehirlenmesi kan tahlilinde çıkar mı​?

Gıda zehirlenmesi kan tahlilinde ortaya çıkabilir. Kan tahlili, vücutta yer alan enfeksiyon belirtilerini yüksek beyaz kan hücresi sayısı ile gösterebilir. Spesifik bakterilerin, virüslerin veya toksinlerin varlığını da bu şekilde belirlenir.

Bebeklerde gıda zehirlenmesi​ nasıl anlaşılır?

Bebeklerde gıda zehirlenmesi, yetişkinlerdeki gibi bazı belirtilerle kendini gösterir. Fakat daha hassas oldukları için belirtiler daha belirgin ve tehlikeli olarak görülebilir. Bebeklerde gıda zehirlenmesi durumunda ortaya çıkan belirtiler ise şu şekildedir:

• Sık ve sulu dışkılama yani ishal
• Bebekte ani kusma veya sürekli mide bulantısı
• Hafif ya da yüksek ateş
• Bebeklerde iştahsızlık ve genel huzursuzluk hali
• Ağlama nöbetleri
• Dehidrasyon belirtileri
• Ağız kuruluğu

Gıda zehirlenmesi kendi kendine geçer mi?

Gıda zehirlenmesi, hafif karın ağrısı, ishal, kusma ve ateş gibi belirtilerle ortaya çıkarak, zaman içerisinde kendi kendine geçebilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken durumlar arasında dehidrasyon yer alır. Bol sıvı tüketimi bu noktada önemlidir. Belirtilerin ilerlediği durumda ise doktordan tavsiye almak gerekir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.