Yemek Borusu (Özofagus) Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Özofagus olarak da ifade edilen yemek borusu kanseri, anormal hücre büyümesine bağlı olarak yemek borusunda meydana gelen kanser türüdür. Yemek borusu kanseri en sık görülen kanserler arasında 7.sırada yer alır. Yemek borusu kanserinin yaygın belirtileri arasında kilo kaybı, zor yutkunma ve ağrı yer alır. Sigara ve aşırı alkol tüketimi yemek borusu kanseri riskini artırır. En sık görülen akciğer kanserinde ülkemizde her yıl 30-40 bin yeni hasta ortaya çıkarken, yemek borusu (özofagus) kanserinde yılda 4-5 bin yeni hasta görülmektedir.

Yemek Borusu (Özofagus) Kanseri Nedir?

Boyundan başlayıp mideye kadar uzanan ve yaklaşık 25-30 cm uzunluğundaki yemek borusunda meydana gelen kanserler yemek borusu kanseri veya özofagus kanseri olarak isimlendirilir. 

Yemek borusu mide ve boğaz arasındaki bağlantıyı sağlar. Hücre büyümesine bağlı olarak bu bağlantıda sorun yaşanabilir ve yemek borusu kanseri ortaya çıkabilir. Agresif bir kanser türü olan yemek borusu kanseri başlangıçta belirti göstermeyebilir ve erken tanı konusunda dezavantaj yaratabilir. 

En yaygın yemek borusu kanseri belirtileri arasında ise ani kilo kaybı, kişinin güçlükle yutkunması, öksürük ve ses kısıklığı yer alır. Birçok kanser türünde olduğu gibi yemek borusu kanserinde de erken teşhis edildiğinde tedavi başarı şansı artar.

Yemek Borusu Kanseri (Özofagus) Neden Olur?

Hücre tipine göre yemek borusu kanserinin nedenlerinde de değişiklik olabilir. Yemek borusu kanserine yakalanma riskini artıran en temel faktörler sigara ve alkol tüketimidir. Ayrıca aşırı sıcak içecekler tüketmek ve hem yanmış hem de tütsülenmiş gıdaların tüketilmesi de yemek borusu kanserine yol açabilir.  

Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserinin nedenleri arasında;

• Alkol ve sigara kullanımı
• Aşırı sıcak içecek tüketmek
• Yanmış-tütsülenmiş gıda tüketimi sayılır.

Adenokarsinom yemek borusu kanserleri ise genellikle reflüden kaynaklanmaktadır. Toplumun yaklaşık %20’sinde reflü görülmektedir, ancak her reflü hastası yemek borusu kanseri olacak demek değildir. Uzun süreli reflü (asit ve safra), alkol ve sigara kullanımı ile birleştiğinde Barrett özofagusa (BARRETT) neden olabilmektedir. Barrett özofagus yemek borusu kanseri için önemli bir risk nedenidir.

Yemek borusu kanseri nedenlerinin önemli bir kısmı engellenebilir etkenlerdir. Bunun dışında birtakım hastalıklar ve genetik etkenler çok nadir olarak görülür.

Et ağırlıklı beslenmek, mangalda hazırlanmış yanmış gıdaları çok tüketmek mide ve kolon kanserinde olduğu gibi yemek borusu kanseri için de risk faktörleri arasındadır.

Yemek Borusu Kanserinin Evreleri Nelerdir?

Yemek borusu kanseri 4 evreden oluşmaktadır.

• Yemek borusu kanseri evre 1: Yemek borusu kanseri belirtileri çok geç ortaya çıktığı için evre 1 yemek borusu kanseri teşhisi çok zordur. Hastalık sadece yemek borusunun iç zarında bulunmaktadır. Kas yapısına ulaşmamıştır. Evre 1 yemek borusu kanserlerinin tedavisinde yemek borusunu tamamen çıkartmak yerine endoskopla ağızdan girilerek sadece hastalıklı zarı çıkartmak mümkündür.
• Yemek borusu kanseri evde 2: Yemek borusu kanseri 2. evrede hastalık zarı aşarak kas dokusuna ulaşmıştır.  
• Yemek borusu kanseri evre 3: Bu evrede tümör çok küçük değildir. Hastalık yemek borusundadır ancak çevredeki lenf bezlerine de sıçramıştır. Evre 3 yemek borusu kanserleri tedavisinde önce kemoterapi radyoterapi uygulanmaktadır. Tümör ve lenf bezlerindeki hastalığın gerilemesi hedeflenmektedir. Gerileme sağlanırsa tümörün ameliyata çıkartılması gerekir.
• Yemek borusu kanseri evre 4: Evre 4 yemek borusu kanserlerinde tümör vücudun uzak bölgelerine metastaz yapmıştır. Yemek borusu kanseri en çok karaciğer, kemik, akciğer ve mide girişindeki lenf bezlerine sıçrama yapmaktadır. Bu aşamada ameliyat şansı pek kalmamaktadır. Kemoterapi ile tedavi uygulanmaktadır.  

Yemek Borusu Kanseri (Özofagus) Belirtileri Nelerdir?

Yemek borusu (özofagus) kanserinin en önemli ve yaygın belirtisi yutma güçlüğüdür. Yutma sırasında ağrı da olabilir. Yemek borusu kanserinin diğer belirtileri arasında takılma hissi yaşanması, öksürük, ses kısıklığı, şiddetli reflü, ani kilo kaybı, göğüste yanma, mide bulantısı-kusma ve ağza asidik bir tat gelmesi bulunur.

Tümör yemek borusunun %60-70’ini kapamadığı durumlarda genellikle belirti vermez. Yemek borusu kanseri belirtileri çok geç ortaya çıktığı için hastaların birçoğunda tümör ileri evrelerde belirlenebilmektedir. Yaşlı kişilerde gece yastığa salya akması ve yutarken acıma da yemek borusu kanserinin ilk belirtileri olabilir.

Tümörün ortaya çıktığı bölgeye bağlı olarak yemek borusu kanseri belirtileri farklılık gösterebilir.

Yemek borusu kanserinde görülen özofagus kanseri belirtileri şunlardır:

• Ağrılı yutma güçlüğü
• Yutkunmada takılma hissi
• Öksürük
• Ses kısıklığı
• Şiddetli reflü
• Hazımsızlık
• Ani ve ciddi kilo kaybı
• Göğüste yanma
• Mide bulantısı ve kusma
• Ağza asidik tat gelmesi
• Nadir de olsa bağırsak kanaması
• Yaşlılarda gece salya akıntısı
• Kanser kemiklere sıçramışsa kemik ağrısı

Yemek borusu kanseri belirtileri arasında çok nadir de olsa bazen kanama görülebilmektedir. Bu kanama ağızdan kan gelmesinden ziyade bağırsak kanaması olarak görülür.

Yemek Borusu Kanseri (Özofagus) Nasıl Teşhis Edilir?

Yemek borusu kanserinin teşhisi endoskopik kontrolle yapılır. Endoskopik görüntüleme ile doktorun yemek borusunun içini görmesi teşhis için yeterli olabilmektedir. Ancak yemek borusu kanseri teşhisini kesinleştirmek için alınan parçanın patolojik olarak incelenmesi gerekmektedir.

Yemek borusu kanserinin hangi evrede olduğunu yani yemek borusu duvarında ne kadar ilerlediğini belirleyebilmek için EUS denilen endoskopik ultrason görüntüleme yöntemi kullanılır. EUS yemek borusu kanserinin hangi evrede olduğunu belirlenebilmesinde önemli bilgiler vermektedir.

Ayrıca tedavi veya yemek borusu kanseri ameliyatı olacak her hastanın Bilgisayarlı Tomografi ve Pet CT tetkiki yaptırması gerektirmektedir.

Yemek Borusu Kanseri (Özofagus) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yemek borusu kanserinin tedavisi evresi ve bulunduğu bölgeye göre farklılık göstermektedir. Adenokarsinom veya yassı hücreli (skuamöz) 3. evre yemek borusu kanserlerinde öncelikle kemoradyoterapi denilen çok yüksek olmayan radyoterapi dozuyla kemoterapi birleştirildiği bir tedavi uygulanmaktadır. Bu tedaviden ciddi yanıtlar alınmaktadır. Kemoradyoterapi tedavisiyle ameliyata uygun hale gelen hastalarda yemek borusu kanseri ameliyatı yapılmaktadır.

Evre 4 özofagus kanserlerinde genellikle ameliyat yapılamamaktadır. Bu hasta grubu kemoterapi ve radyoterapi tedavisi uygulanmaktadır. 

Evre 1-2-3 yemek borusu kanserlerinde tedavi tümörün bulunduğu bölgeye planlanmaktadır.

Boyun bölgesi yemek borusu kanserleri tedavisi

Kanserin yemek borusunun boyun bölgesinde yerleştiği durumlarda hastalar genellikle ameliyatla tedavi edilmemektedir. Yapılan araştırmalar boyun bölgesi yemek borusu kanserlerinde ameliyat veya kemoradyoterapi tedavisinin arasında bir fark olmadığını ortaya koyar. Boyun bölgesinde ortaya çıkan özofagus kanserlerinde kemoradyoterapi yöntemi ile hastaların önemli bir kısmında ciddi başarı elde edilmektedir. Ancak kemoterapi ve radyoterapinin yeterli olmadığı durumlarda ameliyat tercih edilebilir.

Yemek borusunun boyun bölgesinde oluşan tümörler ses bölgesinin arkasında olduğu için bu ameliyatlarda gırtlak, tiroid, yutak bölümünün bir kısmı ve soluk borusunun bir kısmı da çıkartıldığı için hastaların hayatının kalan bölümünde boynundan nefes alması gerekmektedir.

Hastanın ağzından beslenebilmesi için yemek borusu kanseri ameliyatında yemek borusunun sadece bir kısmı çıkartılıp ince veya kalın bağırsaktan yemek borusu yapılabilir. Bazen de yemek borusu komple çıkartılıp mideden dil köküne kadar yemek borusu yapılabilmektedir.

Göğüs bölgesi yemek borusu kanserleri tedavisi

Göğüs bölgesinde yani yemek borusunun ortasında ortaya çıkan tümörlerin tedavisinde tümörün soluk borusunun ikiye bölünme bölgesinin üzerinde veya altında olmasına göre tedavi değişmektedir. Tümör soluk borusunun üzerindeyse kemoradyoterapi tedavisi tercih edilmektedir. Tümör soluk borusunun altında olduğu durumlarda ameliyata başvurulur.

Göğüs bölgesi yemek borusu kanseri ameliyatında lenf bezleri (en az 16 adet) ile birlikte yemek borusu tamamın çıkartılmaktadır. Daha sonra mideden yemek borusu yapılarak hastanın ağzından beslenmesi sağlanabilmektedir.

Mideye yakın yemek borusu kanserleri tedavisi

Mideye yakın bölgelerde yani alt bölge yemek borusu kanserlerinde tedavi tümörün mideye sıçramasına göre planlanmaktadır.

Tümör midenin 2 cm ve daha fazlasına yayıldığı durumlarda yapılan ameliyatlarda yemek borusunun önemli bir bölümü ile birlikte midenin tamamının çıkartılması gerekmektedir. Bu hastalara ince veya kalın bağırsaktan yeni yemek borusu yapılması gerekmektedir. Bu hastaların özel bir beslenme rejimi uygulamaları ve az-sık gıda tüketmeleri gerekmektedir. Bununla beraber hemen hemen her şeyi yemeleri mümkün olmaktadır.

Yemek Borusu Kanseri (Özofagus) Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Yemek borusu kanseri kimlerde daha çok görülür?

Çok sıcak çay içmek, sebzeden fakir et ağırlıklı beslenme bu bölgede yemek borusu kanserinin görülmesinde önemli rol oynamaktadır. Türkiye’nin doğusundan başlayan ve Türki Cumhuriyetler denilen bölgeyi de içine alarak Çin’e kadar uzanan bölgede yassı hücreli yemek borusu kanseri Dünya geneline göre daha sık görülmektedir. Bahsedilen bölgenin dağlık ve soğuk olması nedeniyle aşırı sıcak içeceklerin çok fazla tüketilmesi önemli bir etkendir. Sıcak içeceklerin tüketilmesine sigara ve alkolün de eklendiği durumlarda yemek borusu kanserinin görülme sıklığı artmaktadır.

Genellikle yemek borusu kanseri 60 yaş üstü hastalığıdır, bu yaş altında daha nadir görülür. Erkeklerde daha sık görülmesine rağmen Doğu illerimizde sıcak çay içimine bağlı olarak kadınlarda da neredeyse aynı oranda ortaya çıkabilmektedir. Genç nüfusta nadir görülen yemek borusu kanseri ailesinde özellikle yemek borusu kanseri, kolon kanseri olan kişilerde daha sık görülebilmektedir.

Yemek borusu kanserinin çeşitleri nelerdir?

Yemek borusu kanseri köken aldığı hücre tipine ve ortaya çıktığı bölgeye göre sınıflandırılır. Yemek borusu kanseri genel olarak yassı hücreli (skuamoz) ve Adenokarsinom yemek borusu kanseri olmak üzere ikiye ayrılır.

• Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanseri: Yemek borusunun içini kaplayan yassı hücrelerden oluşmuş ince zar dokusundan kaynaklanan kanserdir. Türkiye’de yassı hücreli yemek borusu kanseri daha sık görülmektedir.
• Adenokarsinom yemek borusu kanseri: Yemek borusunun alt bölgesindeki mukoza (yani iç zar tabakası) mide asidine ve safraya maruz kaldığında şekil değiştirerek salgı bezlerine ve mide iç zarına benzemeye başlar. Bu şekle dönüşen hücrelerden kaynaklanan kanserdir.  Batı ülkelerinde Adenokarsinom tipi yemek borusu kanseri yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserine göre daha sık görülmektedir.

Bu iki tip yemek borusu kanserinin haricinde kas dokusundan kaynaklanan farklı tipleri çok nadir görülmektedir.

Yemek borusu kanserini köken aldığı hücrelere göre ayırmanın yanında yemek borusundaki yerine göre ayırmak da mümkündür.

• Boyunda
• Göğüs içi yemek borusunda
• Alt uç - mide girişi

Mide asidi ve safra reflüsünün hasarı mideye yakın olduğu için adenokarsinom yemek borusu kanseri genellikle midenin girişinde veya yemek borusunun alt bölümünde görülmektedir. Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanseri ise üst bölge veya orta kısımda ortaya çıkmaktadır.

Yemek borusu kanseri kan tahliliyle belli olur mu?

Yemek borusu kanseri kan tahliliyle belli olmaz. Bunun için başta endoskopik yöntemler olmak üzere farklı tanı süreçleri söz konusudur.

Yemek borusu kanserinin erken teşhisi için neler yapılmalıdır?

Türkiye’de yemek borusu kanserinin erken teşhisi için bir tarama programı bulunmamaktadır. Ancak kişisel olarak alınabilecek önlemlerin başında endoskopik kontrollerin yaptırılması gelmektedir.  

Reflüye bağlı olarak gelişen Barrett özofagusu (BARRETT) hastalarında, gelişebilecek bir yemek borusu kanserini erken teşhis etmek için yıllık endoskopi ile takip edilmesi önemlidir.

Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserinin yaygın olarak görüldüğü Doğu illerinde rutin endoskopik kontroller erken teşhis için hayati önem taşımaktadır.

Yemek borusu kanseri için hangi bölüm ve doktora gidilmelidir?

Yemek borusunun kanseri hastalarının önemli bir kısmı birçok bölümün işbirliği halinde hareket ettiği bir tedavi sürecinden geçmektedir. Multidisipliner bir tedavi yaklaşımı gereken yemek borusu kanserlerinde göğüs ve yemek borusu cerrahisinin yanında; gastroenteroloji, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi ve genel cerrahi beraber çalışabilmektedir.

Diyet ve beslenme bölümünün bu süreçteki desteği çok önemlidir. Özellikli mikrocerrahi gerektiren durumlarda (mesela ince bağırsaktan yemek borusu yapılması), Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Bölümünden de destek alınmaktadır. Yemek borusu kanserinin tedavisinde çok özellikli cerrahi yaklaşımlar bulunduğu için bu konuda deneyimli doktorların ve alt yapının yeterli olduğu hastanelerin tercih edilmesi önemlidir.

Yemek borusu kanseri ameliyatı nasıl yapılır?

Bağırsak ameliyatlarında olduğu gibi yemek borusunun bir kısmı kesilip geri kalan kısmı ile birleştirilemez. Ameliyatla çıkartılan yemek borusunun yerine muhakkak yeni bir yemek borusu yapılmalıdır. Temel amaç bağırsak devamlılığını sağlamaktır. Yemek borusu çıkartıldığında mide, ince ve kalın bağırsak veya nadir de olsa ciltten yemek borusu kanseri yapılabilmektedir.

Çok nadiren tümörün çıkartılmadığı durumlarda yandan bağırsak devamlılığı sağlanıp hastanın ağzından yemek yiyebilmesi sağlanabilmektedir. Gelişen teknoloji sayesinde artık bu durum stent takılarak giderilebilmektedir.

Tam tıkalı tümör çıkmayacak ve stent konulamayacak durumlarda beslenmenin sağlanması için mideye tüp yerleştirilerek (gastrostomi) yiyecekler doğrudan mideye verilebilmektedir.

Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı nasıl yapılır?

Yemek Borusu Hastalıkları Merkezi’nde yemek borusu kanseri ameliyatlarının büyük bir çoğunluğu (%80-90) kapalı olarak yapılmaktadır. Dünya genelinde kapalı yemek borusu kanseri ameliyatları göğüs bölgesine 6, karın bölgesine açılan 4 delikten gerçekleştirilmektedir. Memorial Ataşehir Hastanesi Yemek Borusu Hastalıkları Merkezi’nde kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı karın bölgesine açılan 3 delikten, göğse ise açılan tek delikten yapılabilmektedir. Ameliyatın karın bölümü 45 dakika-1 saat, göğüs bölümü 1-1,5 saat sürmektedir. Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı kanama miktarı, ameliyat süresi ve travmayı da azaltarak gelişebilecek komplikasyonları azaltmaktadır.

Yemek borusu kanseri ameliyatının riskleri nelerdir?

Yemek borusu kanseri ameliyatı vücudun en önemli ameliyatlarından biridir. En önemli riski yemek borusu ile mide veya yeni yemek borusu olan bağırsak arasındaki birleşme bölgesinde kaçak olmasıdır. Yemek borusu kanseri ameliyatlarında ses kısıklığı riski de bulunmaktadır. Ancak bu risk %10’dan azdır ve ses kısıklığı genellikle geçicidir. Uzun süreli ses kısıklıklarında küçük bir işlemle ses kısıklığı giderilebilmektedir. Büyük bir ameliyatın sonucu olarak zatürre, kalpte ritim bozuklukları ve lenf kaçakları görülebilir.

Yemek borusu kanseri öldürür mü?

Kanser insanların aklında ölümü çağrıştırmaktadır. Yemek borusu kanserinin 1. Evre, 2. Evre ve ameliyat edilebilen bir kısım 3. Evre hastalarının önemli bir bölümü hastalıktan kurtulma şansına sahiptir. Ancak yemek borusu kanseri belirti vermeden ilerleyen bir hastalıktır. Belirtiler belirgin şekilde ancak 4. evrede ortaya çıkmaktadır.

Her hastalık kişiye özel şartlar taşımaktadır. Tümörün tipi, tümörün evresi ve bulunduğu bölgenin yanında hastanın yaşı, eşlik eden rahatsızlıkların olup olmaması gibi çok sayıda kritere göre yaşam süresi değişmektedir.

Bunlardan bağımsız olarak yapılan araştırmalarda yemek borusu kanserinde 5 yıllık sağ kalım oranları şu şekildedir;

Evre 1 yemek borusu kanseri: %80-90

Evre 2 yemek borusu kanseri: %50-60

Evre 3 yemek borusu kanseri: %30-40

Evre 4 yemek borusu kanseri: % 5

Hastalık ilk 2-3 yıl geri gelmezse genellikle bir daha tekrarlamaz. Bu yüzden tedaviden sonraki ilk 2-3 yıl çok önemlidir.

Yemek borusu kanseri için bitkisel tedavi var mıdır?

Yemek borusu kanserinin bitkisel tedavisi bulunmamaktadır. Ancak sebzeden ağırlıklı beslenmek çok önemlidir ve antiinflammatuar bitkiler olan soğan sarımsak, zerdeçal gibi yiyecekleri tüketilmesi kanserle mücadelede destek sağlayabilmektedir.

Şekerden ağırlıklı pekmez, bal, şekerli hoşaf, şerbeti tatlılar gibi yiyeceklerden uzak durulması gerekmektedir. Bunun yerine protein ve sebze ağırlıklı besinlerin tüketilmesi önemlidir.

Yemek borusu kanseri ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenler

Yemek borusu kanseri ameliyatı sonrasında hastaların tükettikleri besinlere dikkat etmesi gerekmektedir. Anti inflammatuar besinler tüketip şekerden uzak dururken kaliteli uyku, egzersiz ve düzenli sağlık kontrolleri ihmal edilmemelidir.  

Yemek borusu kanseri sonrasında asitli içeceklerden uzak durulmalıdır. Hastaların hayat boyu mide koruyucu ilaç kullanmaları gerekmektedir.

Ameliyat sonrası yiyecekler doğrudan mideye girdiği için emilimde yaşanan sorunlar nedeniyle hastalarda %10 kilo kaybı, bazen gıda çeşidine göre ani ishaller yaşanmaktadır. Sorun yaşamamak için bal pekmez, şerbetli tatlılar gibi gıdalardan uzak durmalıdır. Az az ve sık sık yemek gerekmektedir. Hastalarda genellikle yiyecek kısıtlamasına değil miktar kısıtlamasına gidilmektedir

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.