FAPI PET / BT Görüntüleme Nedir?

Onkolojik görüntüleme tekniklerinden biri olan FAPI PET/BT, kanser teşhisi ve takibinde kullanılan bir yöntem olarak biliniyor. Kanser hücrelerinin büyümesine ve yayılmasına yardım eden fibroblast hücrelerini hedef alan molekül, tedaviyi kolaylaştırıyor. FAPI PET/ BT görüntüleme yöntemi erken evrede teşhis konulabilmesini sağlayabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Nükleer Tıp Bölümü’nden Prof. Dr. Akın Yıldız ve Uz. Dr. Mehmet Bozkurt, FAPI PET/BT Görüntüleme yöntemi ile ilgili bilgi verdi.

FAPI PET/BT Görüntüleme Nedir?

FAPI PET/BT görüntüleme, kanser hücrelerinin tespiti ve kanserin yayılımının değerlendirilmesi için kullanılan tıbbi görüntüleme tekniğidir. FAPI (Fibroblast Aktivasyon Proteini İnhibitörü), kanser hücrelerinin çevresinde bulunan ve kanser hücrelerinin büyümesine ve yayılmasına yardımcı olan fibroblast hücrelerini hedef alan bir moleküldür. Ga-68, radyoaktif bir izotop olup, FAPI molekülüne bağlanarak görüntüleme için kullanılmaktadır.

FAPI PET/BT görüntüleme işlemi şu şekildedir:

1. Hasta, Ga-68 ile işaretlenmiş FAPI molekülünü içeren bir solüsyon almaktadır. Bu solüsyon ise genellikle damardan enjekte edilmektedir.

2. FAPI molekülü, vücuttaki fibroblast hücrelerine bağlanmaktadır. Bu hücreler, özellikle kanser hücrelerinin çevresinde yoğundur.

3. Hasta, PET/BT tarayıcısına yerleştirilmektedir. PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) görüntüleme tekniklerinin bir kombinasyonunu kullanarak, vücuttaki kanser hücrelerinin ve fibroblast hücrelerinin üç boyutlu görüntüleri elde edilmektedir.

4. Elde edilen görüntüler, radyoaktif sinyalleri ve anatomik yapıları göstermektedir. Bu sayede doktorlar kanserin konumunu, yayılımını ve tedaviye yanıtını değerlendirebilmektedir.

FAPI PET/BT görüntüleme, kanser teşhisinde ve tedavisinde önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. İyi huylu ve kötü huylu lezyonların ayırt edilmesine, metastazların tespitine ve tedavi planının optimize edilmesine yardımcı olmaktadır. Ancak, bu yöntem her hastanede ve her durumda kullanılamayabilir, uygunluğu doktor tarafından belirlenmelidir.

FAPI PET/BT'nin Kullanım Alanları

FAPI PET/BT görüntüleme, kanser teşhisi ve takibinde kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Kullanım alanları şunlardır:

1. Kanser teşhisi: FAPI PET/BT, belirli kanser türlerinin teşhisinde kullanılabilmektedir. Kanser hücrelerinin çevresindeki fibroblast hücrelerine bağlanarak, tümörlerin ve lezyonların tespit edilmesine yardımcı olmaktadır.

2. Evreleme: Kanserin evresini belirlemek için FAPI PET/BT kullanılabilmektedir. Bu görüntüleme ile kanserin vücuttaki yayılımı ve ilerlemesi değerlendirilebilmektedir.

3. Tedavi planlaması: Kanserin yayılımını ve tümörün özelliklerini gösteren FAPI PET/BT görüntüleri, doktorların uygun bir tedavi planı oluşturmasına yardımcı olmaktadır.

4. Tedavi yanıtının değerlendirilmesi: FAPI PET/BT, tedavi sürecinde kanser hücrelerinin ve fibroblast hücrelerinin azalmasını veya artmasını göstererek tedaviye yanıtı değerlendirmeye yardımcı olur.

5. Nüks tespiti: Kanserin nüks ettiği durumlarda FAPI PET/BT kullanılarak tekrar eden tümörlerin veya metastazların erken tespiti sağlanabilmektedir.

6. Benign ve malign lezyonların ayrımı: FAPI PET/BT, iyi huylu ve kötü huylu lezyonların ayırt edilmesine yardımcı olarak gereksiz biyopsi ve cerrahi müdahalelerin önüne geçebilmektedir.

7. Radyoterapi planlaması: Radyoterapi uygulanacak bölgelerin doğru şekilde belirlenmesi için FAPI PET/BT görüntüleri kullanılabilmektedir.

8. Teranostik (hem tanı hem tedavi edici) Kullanım: FAPI, Ga68 ile sentezlenerek PET görüntüleme yapılabilirken (68Ga-FAPI PET/BT), Y90 (İtrium), Lu177 (Lutesyum) gibi tedavi edici özellikleri olan radyoizotoplar ile sentezlenerek atom tedavisi (Y90-FAPI, Lu177-FAPI) amaçlı kullanılabilmektedir.

FAPI PET/BT'nin kullanım alanları bulunan kanserin türüne, hastanın durumuna göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle FAPI PET/BT görüntüleme yönteminin uygunluğuna ve kullanım alanlarına doktor ile görüşülerek karar verilmelidir.

FAPI PET/BT İşlem Süreci

FAPI PET/BT işlem süreci, hastalar için genellikle basit ve ağrısızdır. İşlem süreci şu şekildedir:

1. Hazırlık:

   - Hastanın aç kalmasına veya diyet yapmasına gerek yoktur.

2. Radyoaktif solüsyonun uygulanması:

   - Hasta, Ga68 ile işaretlenmiş FAPI molekülünü içeren bir solüsyon almaktadır.  Bu solüsyon genellikle damar yoluyla enjekte edilmektedir.

3. Bekleme süresi:

   - Radyoaktif solüsyonun vücuda dağılması için hastanın yaklaşık 10-60 dakika beklemesi gerekebilmektedir. Bu süre zarfında hasta rahatlıkla dinlenebilir.

4. Görüntüleme:

   - Hasta, PET/BT tarayıcısına yerleştirilmektedir. Bu süreçte, hasta hareketsiz kalmalı ve rahat bir pozisyonda bulunmalıdır.

   - PET/BT tarayıcısı, radyoaktif solüsyonun vücuttaki dağılımını ve yoğunlaştığı bölgeleri izlemektedir. Bu sayede, fibroblast hücrelerinin ve kanser hücrelerinin üç boyutlu görüntüleri elde edilmektedir.

   - Görüntüleme süreci 30-60 dakika arasında sürebilmektedir.

5. Sonuçların değerlendirilmesi:

   - Elde edilen görüntüler, nükleer tıp uzmanı tarafından değerlendirilmektedir.

   - Görüntülerdeki bulgular, hastanın bölüm doktoruyla paylaşılarak tedavi planı veya takip testleri buna göre düzenlenmelidir.

FAPI PET/BT işlem süreci, hastalar için genellikle güvenli ve rahatlıkla uygulanabilen bir yöntemdir. İşlem öncesi ve sonrası alınması gereken önlemler ve sürecin nasıl işleyeceği hakkında daha fazla bilgi almak isteyen hastalar bu durumu doktorlarıyla görüşmelidir.

FAPI PET/BT Görüntüleme Öncesi Hazırlık 

• Açlık: İşlemden önce hastanın aç kalmasına veya diyet yapmasına gerek yoktur.
• Bol su içme: İşlemden önce bol su içmek, radyoaktif solüsyonun vücuttan atılmasını hızlandırmakta ve görüntü kalitesini artırmaktadır. İşlem öncesi su içme miktarı ve zamanlaması konusunda doktorun önerileri dikkate alınmalıdır.
• İlaçlar ve alerjiler: Hastanın kullandığı ilaçlar ve varsa alerjiler hakkında işlem öncesi mutlaka doktorunu bilgilendirmesi gerekmektedir.
• Hamilelik ve emzirme: FAPI PET/BT işlemi, hamilelik ve emzirme dönemlerinde genellikle önerilmemektedir.
• Rahat kıyafetler: İşlem sırasında rahat hissetmeniz önemlidir. Bu nedenle, rahat kıyafetler tercih edilmeli ve mümkünse metal aksesuarlar çıkarılmalıdır.

İşlem öncesi hazırlık, hastadan hastaya değişiklik gösterebilmektedir. Bu nedenle her zaman doktorun önerilerine ve özel olarak verilen talimatlara dikkat edilmelidir.

FAPI PET/BT Sonuçlarının Değerlendirilmesi

FAPI PET/BT sonuçlarının değerlendirilmesi, nükleer tıp uzmanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Sonuçların değerlendirilmesi süreci:

1. Görüntülerin incelenmesi: Elde edilen PET/BT görüntüleri, nükleer tıp uzmanı tarafından incelenmektedir. Uzman, radyoaktif solüsyonun yoğunlaştığı ve fibroblast hücrelerinin bulunduğu bölgelere dikkat etmektedir.

2. Bulguların analizi: Uzman, görüntülerdeki radyoaktif yoğunluğu, dağılımı ve hücrelerin anatomik konumlarını değerlendirmektedir. Bu bilgiler kanser hücrelerinin varlığı, yayılımı, evresi ve diğer özellikler hakkında fikir vermektedir.

3. Rapor hazırlama: İncelenen görüntüler ve bulgular temelinde, nükleer tıp uzmanı detaylı bir rapor hazırlamaktadır. Rapor, PET/BT görüntülerinde tespit edilen anormal veya şüpheli bölgeleri ve bu bölgelerin olası anlamlarını içermektedir.

4. Raporun paylaşılması: Hazırlanan rapor hastanın başvurduğu doktorla paylaşılmaktadır. Doktor, raporu inceleyerek hastanın mevcut durumu, tedavi planı ve takip testleri hakkında kararlar vermektedir.

5. Doktorla görüşme: Rapor sonuçları hastayla görüşülmektedir. Doktor, sonuçları ve bunların hastanın sağlık durumuyla ilişkisini açıklamakta ve tedavi süreciyle ilgili önerilerde bulunmaktadır.

FAPI PET/BT sonuçlarının değerlendirilmesi ve raporlama süreci hastalığın türüne, evresine ve hastanın bireysel durumuna bağlı olarak değişebilmektedir.

FAPI PET/BT Görüntüleme Riskleri ve Yan Etkileri 

FAPI PET/BT görüntüleme genellikle güvenli bir işlemdir. Bazı durumlarda çeşitli yan etkiler içerebilmektedir.

1. Radyasyon maruziyeti: FAPI PET/BT işleminde kullanılan radyoaktif solüsyon nedeniyle hastalar düşük düzeyde radyasyona maruz kalmaktadır. Radyasyon seviyesi düşük olduğu için risk genellikle kabul edilebilir düzeydedir. Ancak hamile veya emziren kadınlarda radyasyon maruziyeti bebek için risk oluşturabilmektedir.

2. Enjeksiyon bölgesi reaksiyonları: Damardan enjekte edilen radyoaktif solüsyonun uygulandığı bölgede hafif ağrı, kızarıklık veya şişlik olabilmektedir. Bu tür reaksiyonlar genellikle geçicidir.

3. Anksiyete: Bazı hastalar, PET/BT tarayıcısında geçirilen süre boyunca anksiyete yaşayabilmektedir. Bu durumu öncesinde uzmanlarla paylaşarak anksiyete önleyici tedbirler alınması sağlanmalıdır.

FAPI PET/BT görüntüleme için riskler ve yan etkiler, hastadan hastaya değişiklik gösterebilmektedir. İşlem öncesi ve sonrasında alınması gereken önlemler ve sürecin nasıl işleyeceği hakkında daha fazla bilgi için doktora başvurulmalıdır.

FAPI PET/BT Görüntüleme Hakkında Sık Sorulan Sorular

FAPI PET/BT görüntüleme hakkında sıklıkla sorulan sorular ve yanıtları şunlardır:

FAPI PET/BT görüntüleme nedir?

FAPI PET/BT, kanser hücrelerinin tespiti ve yayılımının değerlendirilmesi için kullanılan gelişmiş bir tıbbi görüntüleme tekniğidir. Fibroblast Aktivasyon Proteini İnhibitörü (FAPI) molekülü ve Ga-68 radyoaktif izotop kullanarak kanser hücrelerinin bulunduğu bölgeleri tespit etmekte ve görüntülemektedir.

FAPI PET/BT görüntüleme ne için kullanılır?

FAPI PET/BT, kanser teşhisi, evreleme, tedavi planlaması, tedavi yanıtının değerlendirilmesi ve nüks tespiti gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

FAPI PET/BT işlemi ne kadar sürer?

İşlem süresi hastadan hastaya değişebilmekle beraber genellikle solüsyonun verilmesinden sonra 10-60 dakikalık bir bekleme süresi ve 30-60 dakikalık görüntüleme süreci içermektedir.

FAPI PET/BT öncesi hazırlık nasıl yapılır?

İşlem öncesi hastalar genellikle bol su içmelidir. İşlem öncesi açlık veya diyet gerekmemektedir.

FAPI PET/BT işlemi sırasında acı veya ağrı hissedilir mi?

 FAPI PET/BT işlemi genellikle ağrısız ve rahatsızlık verici değildir. Enjeksiyon sırasında hafif bir batma hissi olabilir, ancak görüntüleme süreci sırasında hasta rahat bir pozisyonda yatmakta ve herhangi bir acı hissetmemektedir.

FAPI PET/BT işlemi güvenli midir? Riskleri ve yan etkileri nelerdir?

 FAPI PET/BT genellikle güvenli bir işlemdir. Riskler düşük düzeyde radyasyon maruziyeti, enjeksiyon bölgesi reaksiyonları ve anksiyete içerebilmektedir.

FAPI PET/BT sonuçları ne zaman alınır?

FAPI PET/BT sonuçları, işlemden kısa bir süre sonra (genellikle birkaç gün içinde) nükleer tıp uzmanı tarafından değerlendirilmekte ve hastanın doktoruna gönderilmektedir.

Bu cevaplar genel bilgi sağlamak için olup, her hastanın durumu farklıdır. FAPI PET/BT görüntüleme hakkında daha fazla bilgi almak için doktor ile görüşülmesi gerekmektedir.