Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı nasıl yapılır?

Boyundan başlayıp mideye kadar uzanan yaklaşık 25-20 cm. uzunluğundaki yemek borusunda meydana gelen kanserlerin tedavisinde kanserin evresi ve bulunduğu bölge belirleyici olabiliyor. Kanserin evresi ve bölgesine göre gerekli görüldüğü durumlarda kemoradyoterapi denilen ve çok yüksek olmayan radyoterapi dozuyla kemoterapinin birleştirildiği tedaviler de uygulanabilirken, cerrahi yöntemler ön plana çıkıyor. Son yıllarda yemek borusu kanseri ameliyatlarında açık cerrahi yöntem yerine tek delikten gerçekleştirilen uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı tercih ediliyor. Memorial Ataşehir ve Şişli Hastaneleri Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel, kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı olarak bilinen tek delikten gerçekleştirilen uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı hakkında bilgi verdi.

Uniportal (Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı) yemek borusu kanseri ameliyatı nedir?

Yemek borusu kanseri tedavisinde cerrahi teknikler ön plana çıkmaktadır. Yemek borusu kanseri ameliyatında hala daha gerekli görüldüğünde yapılmakta olan açık cerrahi yöntemler yerine kesi boyutlarının küçültüldüğü yöntemler ön plana çıkmaktadır. 3-4 cm boyutundaki bir delikten kapalı yöntemle gerçekleştirilen yemek borusu kanseri ameliyatları uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı olarak tanımlanmaktadır.

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı hangi hastalarda uygulanabilmektedir?

Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı olarak bilinen uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı hastaların büyük bir çoğunluğunda gerçekleştirilebilmektedir.

Ancak;

• Radyoterapi tedavisi (Işın tedavisi) almış
• Tümör boyutları çok büyük olan
• Göğüs kafesinin bir takım özellikleri sorunlu olan hastalarda (omurgasında kemik bozuklukları olan, göğüs kafesi çok dar olan) uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı yapılamayabilir.

Yemek borusu kanseri ameliyatı tek delikten yapılamayan hastalarda genellikle ikinci ya da üçüncü bir delik açarak cerrahi işlem tamamlanabilir. Ancak hala bazı hasta gruplarında açık cerrahi yöntemler tercih edilebilmektedir.

Cerrahi işlemin hangi yöntemle yapılacağı konusu hastanın fiziki koşullarıyla yakından ilgilidir. Yemek borusu kanseri ameliyatlarında, tümörlü bölgenin çıkartılıp yemek borusunun mide ile birleştirilme işlemi hassasiyet gerektirmektedir. Bu birleştirme işleminin en sağlıklı hangi cerrahi yöntemle gerçekleştirileceği yapılacak tetkiklerin sonrasında kararlaştırılmalıdır.

Uniportal (Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı) yemek borusu kanseri ameliyatı nasıl yapılır?

Yemek borusu,  göğüs bölgesinin en arka tarafında omurga ve aort damarının hemen önünde, kalbin ve soluk borusunun arka kısmında kalmaktadır. Komşu bulunduğu organlar nedeniyle yemek borusu ameliyatları çok dikkatli yapılması gereken cerrahi işlemler arasında yer almaktadır. Yemek borusu kanseri ameliyatı, tümörün bulunduğu bölge ve tümörün büyüklüğüne göre farklılık gösterebilmektedir.

• Uniportal yani tek delikten yapılan yemek borusu kanseri ameliyatında; göğsün ön tarafına doğru, koltuk altının hemen altında, memenin biraz arkasında cerrahi işlemin yapılacağı 3-4 cm’lik bir kesi yapılır.
• Hem kamera hem de dokuları tutmak ve kesmek için kullanılan aparatlar açılan küçük delikten içeri yerleştirilir. Bazı ameliyatlarda akciğeri ekarte etmek için farklı bir aparat da aynı delikten içeri yerleştirilebilir.
• Yemek borusunda yapılması gereken bütün işlemler göğsün yan tarafına açılan küçük delikten gerçekleştirilir.
• Yemek borusundaki cerrahi işlem tamamlandıktan sonra hastanın midesi ya da kalın bağırsağından yemek borusu yapmak için batın bölgesinde ikinci bir cerrahi işlem gerçekleştirilir. Karın bölgesinde gerçekleştirilen bu ameliyat da 3 delikten yapılabilmektedir. Batın bölgesine açılan bu deliklerden kamera ve cerrahi işlem için gerekli aletler içeri sokularak mide veya kalın bağırsaktan yemek borusu yapılır.
• Yemek borusu kanseri ameliyatlarında en kritik nokta ise tümör nedeniyle bir kısmı ya da tamamı çıkartılan yemek borusu ile tüp haline getirilen mide ya da bağırsağın birleştirilmesidir.

Yemek borusunun 3 cm’ lik kısmı boyunda, 3 – 4 cm’ lik bölümü batın bölgesinde geri kalanı ise göğüste yer almaktadır. Tümörün yemek borusunda yer aldığı bölgeye göre ameliyat farklı yöntemlerde gerçekleştirilebilir.

• Tümör aşağıda yani yemek borusunun mideye yakın kısmında ortaya çıktıysa; önce mide batın bölgesinde açılan 3 küçük delikten gerçekleştirilen ameliyatla tüp haline getirilmektedir. Daha sonra yemek borusu göğüs bölgesinden gerçekleştirilen uniportal ameliyatıyla tek delikten çıkartılır. En sonunda ise mide yemek borusuyla birleştirilir.
• Yemek borusunun üst bölgesinde yani kalbin üst tarafında soluk borusu arkasında tümör oluştuğu durumlarda yemek borusunun orta yani göğüs kısmı tamamen çıkartılır. Sonra hasta sırt üstü yatırılarak tüp haline getirilen mide, boyun bölgesinde kalan yemek borusu kısmına kadar uzatılır. Mide yemek borusu görevini görecek şekilde uzun bir tüp halinde boyun bölgesine kadar uzatılarak buraya birleştirilir.  
• Tümörün çok yukarıda yerleştiği durumlarda yemek borusu ile birlikte gırtlak da ameliyatla çıkartılabilir. Yine aynı şekilde batın bölgesinden açılan 3 delikten tüp haline getirilen mide boyna kadar uzatılarak birleştirilir.

Uniportal (Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı) yemek borusu kanseri ameliyatı hakkında sık sorulan sorular 

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatının (kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı) avantajları nelerdir?

• Yemek borusu kanserinin açık ameliyatları 35-40 cm’lik kesilerle yapılmaktadır. Hala bazı hastalarda açık cerrahi yöntemler uygulanabilmektedir. Ancak tek delikten gerçekleştirilen kapalı yöntem yemek borusu kanseri ameliyatı hastalar bakımından çok daha ağrısız ameliyatlardır.
• Kesi boyutları çok daha küçük olduğu için hastanın iyileşme süresi çok daha hızlı olmaktadır. 
• Daha az travma alan vücut yaşanabilecek her hangi bir soruna karşı çok daha dirençle yanıt verebilmektedir.
• Sosyal hayata dönüş çok daha çabuk olmaktadır.

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatında (kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı) hastanede kalma süresi ne kadardır?

Yemek borusu kanseri ameliyatları büyük ameliyatlardır. Ameliyattan sonra hastada her hangi bir sorun yaşanıp yaşanmadığının netleşmesi için hasta 7-8 gün hastanede kalmaktadır. Her ne tek delikten yapılan uniportal ameliyatında vücudun dışındaki kesiler küçük olmakla beraber tümör çıkartılırken birçok komplike işlem gerçekleştirilmektedir.

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatından sonra sosyal hayata ne zaman dönülebilir?

Tek delikten gerçekleştirilen yemek borusu kanseri ameliyatından sonra hastalar genellikle 1 aydan sonra hastalar tamamen normale dönmektedir.

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatından sonra iş hayatına ne zaman dönülebilir?

Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatından sonra hastanın yeme düzeninin tam olarak düzene oturduğundun emin olunmalıdır. Bu süre de her hastada farklılık göstermekle birlikte yaklaşık 2 ay sürebilmektedir.

Uniportal yemek borusu kanseri ameliyatı kaç saat sürer?

Uniportal yani kapalı yemek borusu kanseri ameliyatının süresi tümörün bulunduğu bölge ve tümörün büyüklüğüne göre farklılık gösterebilmektedir. Açık cerrahiye göre oldukça kısa süren kapalı yemek borusu kanseri ameliyatları yaklaşık 2,5 -3 saat sürmektedir. Batın bölgesinden 3 delikle gerçekleştirilen midenin tüp haline getirilmesi ameliyatı yaklaşık 45 dakika sürerken göğüs bölgesinden tek delikle yapılan uniportal ameliyatı 1- 1,5 saat sürebilmektedir. 

Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatının riskleri nelerdir?

Yemek borusu kanseri ameliyatlarında genel olarak riskler şu şekilde sıralanabilir;

• Yemek borusu kanseri ameliyatlarında yaşanabilecek en önemli risklerin başında kaçak gelmektedir. Tüp haline getirilen mide ile yemek borusunun birleştirildiği kısımdan kaçak olup olmadığı iyi tetkik edilmelidir.
• Cerrahiye bağlı olarak hastada zatürre görülebilmektedir.
• Lenf sıvısının kacağı yaşanabilmektedir.
• Zatürre
• Lenf kacağı sorunu gibi riskler var. Bunlar hastanede ilaç veya ikinci bir cerrahi ile tedavi edilebiliyor.
• Kaçağın neden olduğu zatürre sonucu sepsis tablosu riski bulunmaktadır.
• Yemek borusu kanserleri ameliyatlarından sonra az da olsa ses kısıklığı riski bulunmaktadır. Ses kısıklığı genellikle geçici bir şikayettir.

Yemek borusu kanseri ameliyatından sonra yaşanabilen kaçağın belirtileri nelerdir?

Açık ya da kapalı yöntemle yapılan yemek borusu kanseri ameliyatlarında yaşanabilecek en önemli risklerin başında kaçak gelmektedir.

Kaçak belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Yerleştirilen bu drenajdan mide içeriğinin gelmesi önemli bir kaçak belirtisidir.
• Çok küçük kaçaklarda hastalarda enfeksiyon belirtileri olabilir
• Nabız artışı kaçak belirtisi olarak değerlendirilmelidir
• Hastana ameliyattan sonra açıklanamayan zatürre kaçak belirtisi olabilir.
• Radyolojik görüntülemelerde akciğerin üst kısmında hava birikmesi görüntüsü kaçak belirtisi olabilir.

Yemek borusu kanseri ameliyatlarından sonra kaçak belirtileri yakından takip edilmelidir. Ameliyattan sonra midenin iyi kanlanıp kanlanmadığı özel bir yöntemle kontrol edilmektedir. Hastaya damardan özel bir madde verilerek tüp haline getirilen midenin kanlanıp kanlanmadığı yapılan tetkiklerde incelenir.

Ayrıca hastanın tansiyonunun ideal seviyelerde kalması sağlanarak midenin daha hızlı iyileşmesine zemin hazırlanmalıdır.

Bütün önlemler ve takibe rağmen hastada kaçak belirtisi varsa Bilgisayarla Tomografi çekilerek kaçak olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Yemek borusu yerine mide veya kalın bağırsak tercih edilmesi hangi duruma göre belirlenir?

Yemek borusu kanseri ameliyatlarında tümör bulunan yemek borusu çıkartılarak yerine mide ya da kalın bağırsaktan yemek borusu yapılmaktadır. Yemek borusu kanseri ameliyatlarında genellikle mide tüp haline getirilerek yemek borusu yerine kullanılmaktadır. Midenin kullanılmasındaki avantaj işlemin tek bir seferde gerçekleştirilebilmesidir. Mide ile yemek borusu birbirine dikilerek bu işlem tek seferde bitirilebilmektedir. Ancak hastanın midesinde sorun olması ya da yaşam süresinin çok uzun olmasının öngörüldüğü durumlarda kalın bağırsak gerekli işlemlerin ardından yemek borusu yerine kullanılabilir. Kalın bağırsağın yemek borusu yerine kullanılabilmesinde 3 ayrı işlem yapılmaktadır. Kalın bağırsak çıkartılır, geri kalan bağırsak kısımları birbirine dikilir. Çıkarılan kalın bağırsak yemek borusuna dikilir ve son olarak da kalın bağırsak mideye dikilir. Yapılan cerrahi işlemlerin fazla olması kaçak riskini artırabilmektedir. Bu nedenle uygun hastalarda midenin tüp haline getirilerek kullanılması çok daha olumlu sonuçlar vermektedir.

Yemek borusu kanseri ameliyatından sonra hastalar nelere dikkat etmelidir?

Açık cerrahi yöntem ya da uniportal yemek borusu kanseri ameliyatlarından sonra hastaların dikkat etmesi gereken durumlar şu şekilde sıralanabilir;

Yemek borusu kanseri ameliyatı olan hastaların ömür boyu beslenme düzenlerine dikkat etmeleri gerekir. Beslenme az az ve sık sık olmalıdır.  

Yemek borusu kanseri ameliyatlarından sonra hastalara tüketecekleri gıdalar konusunda büyük yasaklar getirilmemektedir. Ancak hastaların saf şeker olarak tanımlanabilen bal, pekmez, şerbetli tatlılar gibi gıdalardan uzak durması önemlidir. Saf şekerin çok tüketilmesi hastalarda dumping sendromu denilen şeker anomalisine neden olabilmektedir.

Gıdalar iyi çiğnenerek tüketilmelidir.

Ömür boyu reflü ilaçları kullanılmalıdır.

Asitli içecekler, çay ve kahve aşırıya kaçmamak kaydıyla tüketilebilir.

Yemek borusu kanseri ameliyatı olan hastaların karın basıncını artıracak hareketlerden uzak durması gerekmektedir. Ağır kaldırılmamalı ve uzun süreli kabızlıkla ilgili önlemler alınmalıdır.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.