EMDR Nedir? EMDR Terapisi Nasıl Yapılır?

Eye Movement Desensitization and Reprocessing yani Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Tekniği'nin kısaltması EMDR, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) için bir psikoterapi yaklaşımıdır. EMDR ayrıca, anksiyete bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, panik atak, fobiler, öfke kontrol problemleri, cinsel ve/veya fiziksel taciz travmaları, kompleks travmalar, yas problemleri, migren, fibromiyalji, psikosomatik ağrılar, yeme bozuklukları (anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza), cinsel işlev bozuklukları gibi konularda da tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır.

EMDR Nedir?

EMDR, kişide duyarsızlaştırma ve yeniden yapılandırma yapılarak, savaş, taciz, doğal afet, çocukluk döneminde yaşanan travmalar vb. rahatsız edici yaşam olaylarının sebep olduğu psikolojik sorunların yanında, panik bozukluk, yas, kronik ağrı gibi çeşitli sorunların çözümünde kullanılan danışan merkezli bir tedavi yöntemidir.

Psikodinamik, bilişsel, davranışsal terapiler gibi, farklı yaklaşımların öğelerini bir araya getiren, iyileşme için, hafızanın duygusal, bedensel ve bilişsel algısal birimlerine odaklanan bir yol izler.

EMDR yönteminin kullanımı, 1987 yılında Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici düşüncelerin şiddetini azaltabildiğini tesadüfen keşfederek, bu etkiyi travmaya maruz kalmış kişiler üzerinde bilimsel olarak incelemesi ve çift yönlü uyaran ile travmanın beyinde oluşturduğu fizyolojik sıkıntının giderilmesiyle başlamıştır.

Travma nedir?

Baş etme kapasitemizi aşan, sonrasında, o ana dair görüntülerin, düşünceler ve duygular işlenmeden zihnimizde donmasına yol açtığında, durumun zihnimizde hep canlı kalmasına neden olduğu olaylara travma denilmektedir.

Sağlıklı bir süreçte beyin, kötü yaşam olaylarının oluşturduğu duygusal sonuçları işlemekte ve acıları iyileştirmekte iken, şiddetli travmatize deneyimler art arda yaşandığında, beynin bu doğal işleme süreci sekteye uğrayabilmekte, bağlantılı duygular, inanışlar, anlamlar sinir sistemi içinde donarak, çeşitli psikolojik/psikiyatrik rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir.

EMDR Tedavisi Nasıl Yapılır?

1. Daha önceki dönemlere dair olumsuz anıların çözülmesinin sağlanması

2. Mevcut stres faktörünü tetikleyen uyarana karşı duyarsızlaştırma

3. Gelecek dönemde daha iyi işlev gösterilebilmesi adına, uygun davranış, becerilerin yerleştirilmesi

Travma Sonrası Stres Bozukluğunda  (TSSB ) EMDR Tedavisi Nasıl Yapılır?

EMDR uygulamasında, danışanın kendine ait iyileşme mekanizması harekete geçirilerek, EMDR tedavisi kişideki travmatik anıya erişilmesini ve sonrasında, bilgi işlemenin iyileşmesini ve travmatik anı ile daha uygun olan bilgilerin arasında ilişki kurulmasını sağlamaktadır.

EMDR alanında,  travma sonrası stres bozukluğu, psikoterapötik iyileştirmeler arasında en çok araştırılan konulardan biridir. Travmanın düzeltilmesinde bu tekniğin kullanımı birçok kurum tarafından kabul görmekte olup, Amerikan Psikiyatri Derneği Akut Stres Bozukluğu ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Uygulama Kılavuzu, akut ve kronik TSSB belirtilerinin iyileştirilmesindeki etkinlik açısından, Bilişsel Davranışsal Psikolojik Danışmanlık ile aynı etkinlik statüsünde gösterilmektedir.

EMDR Tedavisi Nasıl Etki Gösterir?

Uygulamalar incelendiğinde, şuanda meydana gelenler, geçmiş yaşamımızda ortaya çıkan ve kişi için hala olumsuz duygulanmaya sebep olan düşünceleri, duyguları ve fiziksel duyumları uyarabilmektedir. EMDR ile bu olaylar arasındaki ilişki değiştirilerek, hem geçmiş hem de şimdiki zamanda yaşanan olaylarla ilgili, mevcut olarak yaşanan stresin büyük oranda azaltılması amaçlanmaktadır.

Bu kapsamda;

• Hafızaya ilişkin unsurlar birleştirilir
• Düşüncelilik hali, yoğunluk, serbest çağrışım, travmatik canlandırmaya hızlı erişim ile yeniden işlenerek, serbest kalması sağlanmakta,  göz hareketleri ve diğer uyaranlar gibi bilişsel ve duygusal materyalin kullanılmasıyla ise, adaptif tepkiyi ortaya çıkaran iki yönlü uyarım düzenlenmektedir.
• Danışman, danışanın kendi kendine anıyı doğru bir şekilde işleyip işlemediğinden emin olmak için, düzenli periodlarla göz hareketlerini durdurarak, danışana yardımcı olmakta, ne yönde müdahale edileceği hakkında karar vererek, danışanın olumsuz deneyimle ilgili bilgiyi hızlı bir şekilde işlemesine ve uygun bir çözülmeye destek olmaktadır. Bu belirtilerin azalması, danışanın negatif inancının yeni bir pozitif inanç ile yer değiştirilerek, daha optimal seviyede işlevsellik göstermesi amacını taşımaktadır.
• Tepkinin, nörobiyolojik mekanizmaları teşvik ederek, epizodik anıların harekete geçmesine ve kortikal semantik hafızaya entegre olmasına yardımcı olabileceği öne sürülmektedir.  Bir kısım çalışmalar ise, göz hareketleri ya da diğer uyarılarla,  hedef alınan anıya ilişkin algılamalar üzerinde bir etki yaratılarak, bu anının canlılığını ve buna bağlı duyarlılığın şiddetini azalttığı düşünülmektedir.  EMDR de göz hareketlerinin rolünün daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla daha fazla araştırmaya gerek duyulmaktadır.

EMDR Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

EMDR, travma, panik bozukluk, depresyon, kaygı bozuklukları, yas, fobiler, yeme bozuklukları, stres kontrolü, takıntı, migren, bağımlılıklar, cinsel/fiziksel taciz vakaları, cinsel işlev bozuklukları ve kişilik bozukluklarında etkili bir tedavi yöntemidir. 

EMDR terapi süreci ve ne kadar süreceği kişiden kişiye değişmekte olup, bireyin olayları işleme süreci ve çalışılan travmanın boyutu etkilidir. Terapi, minimum 8 seans gerektirir,  bazı travmalarda 8 seans yeterli olabilirken, bazıları 20+ seans gerektirebilir.

EMDR Uygulama Süreci Nasıldır?

Danışanın Geçmişi: Hastanın ortaya koyduğu probleme dair deneyim edinilen durumlar ele alınır.

1. Hazırlık: Bireyden uygulanma onayının alınması ile hazır hale getirilir.
2. Değerlendirme: Terapist, bireydeki sorunlu hatıranın belirlenerek, bu anı ile ilgili bugünkü olumsuz inanç ve duygularını beden hislerini, arzu edilen pozitif inanç ile değiştirilmesinde yardımcı olur.
3. Duyarsızlaştırma: Kişi anıyı temsil etmek üzere seçtiği resme odaklanarak, negatif inancını düşünür, negatif duygularını yaşayarak, bu durumların bedende yol açtığı değişimi hissetmeye başlar.  Sonrasında kişi zihnini serbest bırakarak, kontrolsüz şekilde zihninden geçen imgelerin farkına varır.
4. Yerleştirme: Kişinin pozitif inancını pekiştirmek amacıyla setler uygulanır.
5. Beden Tarama: Anıya dair oluşan fiziksel ve somatik bir durum varsa yeniden işlenmesi sağlanır.
6. Kapanış: Terapist hastaya geri bildirimde bulunarak, gerektiğinde rahatlatacak bazı teknikler uygular, seanstan sonra neler olabileceğini anlatır.
7. Yeniden Değerlendirme: Bir önceki seansın değerlendirilmesi yapılarak, danışman, önceki seansta ulaşılmış pozitif sonuçların yerleşip yerleşmediğini kontrol eder. Ayrıca danışandan gelen yeni veriler değerlendirilerek, yeniden işleme sürecine devam edilir.