Aferez Nedir? Aferez Neden Yapılır?

Aferez, kişinin vücudundan kanının alınarak bileşenleri ayrılması işleminden sonra bir kısmının geri verilmesini içeren bir işlem türüdür. Geriye kalan kan bileşenleri vücuda aktarılabilir. İşlemin amacı ise hastalık içeren hücreleri ve fazla bulunan hücrelerin vücutta uzaklaştırılması için yapılır. Kan bağışı yapılırken de aferezden yararlanılabilir. Bunun yanında kan kanserleri, kan bozuklukları ve bazı nörolojik bozuklukları tedavi etmek için aferez kullanılır. Aferez kan bileşenlerini ayrılmasını içeren çok yönlü bir tedavi yöntemidir ve hem bağış hem de hastalıkların yönetiminde kritik bir rol oynar.ü

Aferez Nedir?

Aferez, kanda bulunan belirli bileşenlerin ayrıştırılarak tedavi amaçlı kullanılmasını içeren bir tıbbi işlemdir. Bu prosedür esnasında kişiden alınan kan, bileşenlerine ayrılır. Plazma, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri veya trombositler gibi belirli hücreler dışarıdan eklenerek kalan bileşenler vücuda geri verilir. Bu noktada aferez, otoimmün hastalıklar, kanserler ve çeşitli kan hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Kan bağışında trombosit ve plazma toplama işlemleri için de aferez işleminden yararlanılabilir.

Aferez, başkasının kullanması için kırmızı kan hücreleri gibi kan elementleri bağışlanması veya tıbbi bir kan hastalıkları gibi rahatsızlıklar için kullanılır. Aferezin farklı türleri bulunabilir. Aferez türleri şöyle sıralanır:

• Lökaferez: Doktor, bu tedaviyi kanda yer alan beyaz hücreleri çıkarmak için uygular. Böylelikle beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasının önüne geçerek semptomların hafiflemesinde etkili olur.
• Fotoferez: Doktor, fotoferezle ile çeşitli hastalıkların tedavisini sağlar. Bu işlemle beraber lenfositleri, kanserli hücreler, virüsler ve bakteriler gibi davetsiz misafirlere karşı savaşması için değiştirir. Fotoferez esnasında lenfositler çıkarılarak UVA ışığına maruz bırakılır.
• Plazmaferez: Doktor, kandan plazmayı ayırarak alır. Bu durum otoimmün hastalıklar ve plazmadaki zararlı maddelerin temizlenmesi için kullanılır.
• Tromboferez: Trombositlerin kandan ayrılarak dışarı alınması işlemidir. Trombosit seviyelerinin aşırı yüksek olduğu durumda ya da trombosit bağışı yapmak için bu işlemden yararlanılır.
• Eritroferez: Kırmızı kan hücrelerinin (eritrositler) kandan ayrılmasıdır. Polisitemi gibi hastalıklarda ya da kırmızı kan hücrelerinin fazlalığı durumunda uygulanır.

Aferez Hangi Hastalıkları Tedavi Eder?

Aferez, kanı bileşenlerinden ayırarak tedavi amacına yönelik olarak spesifik hücre ve maddelerin çıkarılmasını içerir. Otoimmün hastalıklar, kanserler, böbrek hastalıkları ve kan hastalıklarının tedavisinde aferez yönteminden yararlanılır. Bunun yanında aferez işlemi hastalıkların ilerlemesini durdurmak ve tedavi sürecinin hızlanmasını sağlamak için de yararlanılır. Aferez işleminin tedavi ettiği hastalıklar şöyle sıralanabilir:

Otoimmün hastalıklar

Otoimmün hastalıklar olan lupus, multipl skleroz (MS) ve guillain-barré sendromu, kişinin kendi vücut hücrelerine saldırmasına neden olarak zararlı antikorlar üretir. Aferez işlemi sayesinde bu antikorlar kandan uzaklaştırılabilir. Böylelikle belirtileri hafiflemesi ve hastalığın ilerlemesi durdurulur.

Kan kanserleri

Lösemi, lenfoma ve kan kanserleri durumunda lökoferez sayesinde beyaz kan hücrelerinin aşırı artışı kontrol edilebilir. Aferez yöntemi, kemoterapi veya diğer tedavilerle birlikte kullanılarak kanser hücrelerinin sayısını azaltması hedeflenir.

Polisitemi

Kırmızı kan hücrelerinin aşırı üretilmesi durumunda ortaya çıkan polisitemi, eritroferez yöntemi sayesinde vücuttan kırmızı kan hücrelerinin uzaklaştırılması sağlanır. Böylelikle kanın kalınlaşması önlenerek dolaşım sorunlarının önüne geçilmesi hedeflenir.

Trombositoz

Trombositoz hastalığı, kanda bulunan trombosit sayısı aşırı derecede artmasına neden olur. Bu durum kanın pıhtılaşma riskinin artmasına sebebiyet verir. Aferez işlemi sayesinde trombositler kandan temizlenerek pıhtı oluşma riskinin önüne geçilmesi sağlanır.

Organ nakli

Organ nakli öncesi ve sonrasında yapılan aferez işlemi vücutta yer alan zararlı antikorların temizlenmesini sağlar ve bunun için kullanılır. Özellikle böbrek ve karaciğer nakilleri öncesinde, organı reddetme riskinin azalmasında etkilidir.

Nefrotik sendrom

Nefrotik sendrom gibi böbrek hastalıklarında, aferez sayesinde böbreklerde hasara yol açan zararlı proteinlerin vücuttan uzaklaştırılması hedeflenir. Bu da hastalığın ilerlemesini yavaşlatarak ve böbrek fonksiyonlarını korumada etkili olur.

Aferez Riskleri Veya Komplikasyonları Nelerdir?

Birçok tıbbi prosedür de olduğu gibi aferez de de komplikasyonlar gelişebilir. Doktor, olası komplikasyonları ve riskleri kişinin sağlık durumuna bağlı olarak açıklayabilir. Aferez riskleri ve komplikasyonları şöyle sıralanabilir:

• Alerjik reaksiyonlar
• Damara iğne batırıldığından aşırı kanama
• Kan pıhtıları
• Elektrolit dengesizliği
• Sıvı yüklenmesi ve ödem
• Enfeksiyon
• Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
• Sinir hasarı

Aferez Hakkında Sık Sorulan Sorular

Aferez kaç günde bir yapılır?

Aferez, hastalığın türüne, hastanın durumuna ve tedavi amacına bağlı olarak farklı sıklıkla uygulanır. Bu işlem haftada 1-3 kez uygulanabilir. Bağış amacıyla yapılan aferez ise genellikle 2 hafta ya da hafta arayla yapılabilir.

Aferez kan vermek zararlı mı?

Aferez işleminde kan vermek zararlı değildir.

Aferez kimlere verilir?

Aferez, otoimmün hastalıkları, kan kanserleri, böbrek ve karaciğer hastalıkları gibi spesifik hastalıklara sahip olan kişilere tedavi amacıyla uygulanan bir işlemdir. Ayrıca, plazma veya trombosit bağışında bulunmak isteyen sağlıklı bireylere de aferez yapılabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.