Röntgen Nedir? Röntgen Ne İşe Yarar, Nasıl Çekilir?

Röntgen, teşhis amacıyla vücudun kemiklerini, organlarını ve iç yapısını X ışınları sayesinde gösteren bir görüntüleme aracıdır. X ışınları aynı zamanda elektromanyetik adı verilen dalgalardır. Bu dalgalar vücudun iç kısmını görselleştirerek özellikle teşhis konusunda oldukça faydalı sonuçlar verir. Röntgenin temel yapısı oluşturan X ışınlarının en yaygın kullanımı kemiklerdeki kırıkları kontrol etmesidir. Ancak x-ışınları farklı teşhisler için de kullanılır. Örneğin, göğüs röntgenleri zatürre ve astım gibi hastalıkları tespit edebilirken, mamogramlar meme kanseri tanısı için x-ışınlarını kullanır.

Röntgen Nedir?

Röntgen, vücudun iç kısmının görüntülerini üretmek için X ışını veya gama ışınları gibi elektromanyetik dalgalar adı verilen radyasyon türlerinin kullanıldığı bir görüntüleme tekniğidir. Röntgen ile vücudun iç yapısı görselleştirilir. Ortaya çıkan bu görüntüler vücudun bölümlerini siyah ve beyazın farklı tonlarında gösterir. Bunun nedeni farklı dokuların farklı miktarlarda radyasyon emmesidir.

X ışınlarını en fazla emen yapı kemiklerdeki kalsiyumdur. Bu nedenle kemikler röntgen sonuçlarında beyaz renkte görünür. Yağ ve diğer yumuşak dokular daha az radyasyon emer ve gri renkte ortaya çıkar. Hava ise en az radyasyon emdiği için akciğerlerin röntgende siyah görünür.

Neden Röntgen Çekilir?

Röntgenin başlıca çekilme amacı kemik kırıklarının kesin tanısını koymaktır. Bununla birlikte zatürre, astım ve akciğer enfeksiyonu gibi akciğer hastalıklarının yanında vücutta meydana gelen yaralanmaların tespiti ve son durumu için de röntgen işleminden yararlanılır. Röntgen, tüm bu hastalıkların tanı sürecinde hızlı ve faydalı sonuçlar verdiği için yaygın olarak tercih edilir.

Röntgen çekilmesine gerek duyulan durumlar şu şekildedir:

• Kemik kırıkları şüphesi
• Zatürre belirtileri
• Astım başlangıcı veya tedavisi
• Akciğer enfeksiyonları belirtileri
• Vücutta meydana gelen yaralanmalar
• Diş yapısının kontrolü
• Tümör belirteci olabilecek durumlar

Röntgen Türleri Nelerdir?

Röntgen türleri arasında göğüs röntgeni, karın röntgeni, kemik röntgeni, diş röntgeni, baş röntgeni ve omurga röntgeni gibi türler yer alır. Bu röntgen türleri ilgili bölgeleri detaylı olarak inceler ve hem organ hem de dokuların detaylı fotoğrafını çeker.

Röntgen türleri şöyle açıklanabilir:

Karın röntgeni

Sindirim sistemi ile ilgili ortaya çıkan belirtiler, böbrek taşı ve mesane taşı gibi sorunların tanısında karın röntgeninden faydalanılabilir. Karın röntgeni sayesinde karın bölgesi ve sindirim sistemiyle ilgili detaylı bilgi sahibi olunabilir.

Kemik röntgeni

Öncelikli olarak kemik kırıkları şüphesi için kemik röntgeni çekilir. Bununla birlikte artrit şüphesi durumlarında da kemik röntgeni çekilebilir. Kemik röntgeninde ayrıca kemik kanseri veya enfeksiyonla da karşılaşılabilir.

Göğüs röntgeni

Göğüs röntgeni genel olarak zatürre, astım ve akciğer enfeksiyonu gibi akciğer hastalıklarının kesin tanısını koymak amacıyla çekilir. Ayrıca nefes darlığı, öksürük ve göğüs ağrısı gibi şikayetler ortaya çıktığında da göğüs röntgeni çekilebilir.

Diş röntgeni

Diş ve diş etleri sorunlarının tespiti için diş hekimi tarafından detaylı ağız röntgeni istenebilir. Bu sayede diş hastalıkları ve diş eti sorunlarının tespiti yapılabilir. Diş hastalıklarınızın olup olmadığını öğrenmek için Ağız ve Diş Sağlığı bölümlerinden randevu alıp diş röntgeni çektirebilirsiniz.

Baş röntgeni

Baş yaralanmalarından kaynaklanan kafatası kırıkları ve diğer hasarlar söz konusu olduğunda tanı ve süreçle ilgili detaylı bilgi için baş röntgeni çekilebilir.

Omurga röntgeni

Bel fıtığı, boyun fıtığı ve omurga eğrilikleri gibi durumların belirtileri yaşandığından hastalıkların kesin tanısı için omurga röntgenine başvurulabilir. Omurga röntgeniyle birlikte omurganın yapısı detaylı olarak incelenir.

Bu röntgen türlerinin dışında daha ayrıntılı görüntüler oluşturmak için bilgisayar yardımıyla bir dizi X ışınları da kullanılır. Bu yöntemler ise şöyledir:

• Kemik yoğunluğu (DXA) taraması
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması
• Floroskopi
• Mamografi

Röntgen İşleminin Çalışma Yapısı

Röntgen işleminin temelini oluşturan X-ışınları, vücuttan radyasyon ışınları göndererek yakındaki bir X-ışını dedektöründe görüntü oluşturarak çalışır.

Radyasyon ışınları vücutta görünmez bir yapıdadır ve fiziksel olarak hissedilemez. Işınlar vücuttan geçerken geçerken kemikler, yumuşak dokular ve diğer yapılar radyasyonu farklı şekillerde emer.

Katı veya yoğun nesneler (kemikler gibi) radyasyonu kolayca emer ve bu nedenle görüntüde parlak beyaz bir renkte görünürler. Yumuşak dokular (organlar gibi) ise radyasyonu kolayca ememez ve bu nedenle X-ışınında gri ve koyu renk tonlarında görünürler.

Uzman radyolog ise röntgen görüntüsünü yorumlar ve röntgeni isteyen hekime, görüntüde anormal veya endişe verici bir şey olup olmadığını belirten bir rapor yazarak iletir. Röntgen sonucu ise uzman doktor tarafından değerlendirilir.

Röntgen Çekimine Nasıl Hazırlanılır?

Röntgen çekimi öncesinde kişinin mevcut sağlık durumuyla ilgili tüm bilgileri doktoruyla paylaşması gerekir. Özellikle hamilelik döneminde röntgen çektirilmesi gerekiyorsa süreç kontrollü bir şekilde ilerlemelidir.

Röntgen çekimi öncesinde dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Röntgen öncesi krem, losyon veya parfüm kullanılmamalıdır.
• Vücuttaki tüm metal nesneler çıkarılmalıdır. (Küpe, toka, kolye, işitme cihazı vs)
• Röntgenden birkaç saat önce yeme-içme bırakılmalıdır
• Röntgen çekiminden önce rahat kıyafetler tercih edilmelidir

Röntgen Nasıl Çekilir?

Röntgen çekimleri ayakta veya yatarak yapılabilir. Örneğin göğüs röntgeninde kişi ayaktadır ve röntgen cihazına göğsünü yaslar. Kemik kırıkları ve baş yaralanmalarına bağlı çekilen röntgenlerde ise kişi yatar pozisyonda olur.

Röntgen çekilecek kuruluşa göre süreçte değişkenlik olabilir ancak rutin röntgen çekim aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Başlangıçta hastadan, incelenecek vücut bölgesinin açığa çıkmasını engelleyebilecek ve röntgen sonucuna etki edebilecek herhangi bir giysi veya takıyı çıkarması istenir. Giysilerin çıkarılması gerekiyorsa hastaya giyebileceği özel bir önlük verilir.
• Yatarak çekilecek röntgenlerde hasta, röntgen çekilecek vücut kısmını dikkatlice konumlandıran bir röntgen masasına yerleştirilir. Ancak bazı röntgen işlemleri hasta otururken veya ayaktayken de yapılabilir.
• Görüntü alınmayacak vücut kısımları, X-ışınlarına maruz kalmayı önlemek amacıyla kurşun bir önlük (kalkan) ile örtülebilir.
• Görüntü alınacak bölgeye X-ışını demeti yöneltilir.
• Röntgen sırasında hastanın tamamen hareketsiz olması gerekir. Bunun amacı görüntü bulanıklaşmasını önlemektir.
• Bu esnada uzman radyolog koruyucu bir pencerenin arkasına geçer ve görüntü alınır.
• Bunlarla birlikte röntgenin çekileceği vücut bölgesine bağlı olarak göğüs röntgeninde ön ve yan görünüm gibi farklı açılardan çeşitli röntgenler çekilebilir.

Röntgen Çekiminin Yan Etkileri Var mı?

Röntgen çekimindeki X ışınları genellikle güvenli kabul edilir. Ancak bazı kişilerde röntgendeki kontrast boyalı maddeden dolayı birtakım yan etkiler ortaya çıkabilir. Bunlar mide bulantısı, kusma, mide krampları, ishal ve baş ağrısı olabilir.

Röntgen Hakkında Sık Sorulan Sorular

Röntgen işlemi neyi amaçlar?

Röntgen, özellikle vücudun bir parçasının, X ışınlarının içinden geçirilmesi ve farklı malzemeler tarafından farklı derecelerde emilmesiyle elde edilen vücudun iç yapısının fotoğrafik veya dijital görüntüsüdür. Röntgen işlemiyle kemik kırıkları ve çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.

Röntgende radyasyon tehlikesi var mı?

Röntgendeki X-ışınları radyasyon içerse de düz bir radyografi işlemi sırasında çok az miktarda radyasyona maruz kalınır. Bu maruziyet genellikle günlük hayatta maruz kalınan doğal radyasyondan çok daha fazlası değildir.

Röntgen sonuçları ne kadar sürede çıkar?

Röntgen sonuçları çekilir çekilmez bilgisayar ortamında dijital olarak kaydedilir ve dakikalar içinde ekranda görüntülenebilir. Röntgen sonuçları ise doktor tarafından incelenir ve bir değerlendirme yapılır.

Hamilelikte röntgen çektirilir mi?

Bir yetişkinin röntgenden maruz kalacağı radyasyon oranı zararlı seviyede değildir ancak hamilelik sırasında çektirilen röntgen fetüse zarar verebilir. Eğer hamilelik sürecinde röntgen çekilmesi gerekiyorsa doktor onayı önemlidir.

Kontrastlı röntgen ne anlama gelir?

Bazı gerekli durumlarda, röntgen çekilmeden önce kişiye kontrast madde adı verilen bir madde verilebilir. Bu madde, yumuşak dokuların X-ışınında daha net görünmesine yardımcı olabilir.

Röntgen kim tarafından çekilir?

Röntgen, uzman radyoloji teknisyeni tarafından çekilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.