Kapsül Endoskopi nedir?

Üst endoskopi ve kolonoskopi ile ulaşılamayan ince bağırsakların görüntülenmesini sağlayan kapsül endoskopi yöntemi, tıp alanındaki gelişmiş teknolojiler arasında yer alır. Hastaya yutturulan irice bir hap büyüklüğünde olan kapsülün içinde bulunan kamera ile tüm sindirim kanalı incelenebilir. Özellikle yeri saptanamayan gastrointestinal kanamalar, crohn hastalığı, uzun süreli ishal ve karın ağrısı gibi durumlarda kullanılan kapsül endoskopi, ağrısız ve güvenli bir yöntemdir.

Kapsül endoskopi nedir?

Kapsül endoskopi ince bağırsak hastalıklarını araştırmak için geliştirilmiş bir görüntüleme yöntemidir. Üst endoskopi ile yemek borusu, mide ve ince bağırsakların ilk kısmı olan on iki parmak bağırsağına bakılabilir. Kolonoskopi ile de kalın bağırsak ve ince bağırsakların son kısmı olan terminal ileuma bakılabilmesi mümkündür. Arada kalan yaklaşık 6 metrelik ince bağırsağı inceleyebilmek için ise kapsül endoskopi ve enteroskopi yöntemi geliştirilmiştir.

Kapsül endoskopinin özellikleri nelerdir?

Kapsül; irice bir hap büyüklüğünde (11x26 mm, 3-4 gram) olup içerisinde mini bir kamera, ışık, mikroçip, anten ve bataryası bulunan kablosuz bir cihazdır. Kapsül mide ve bağırsakların hareketleri sayesinde ilerler ve bataryası bitene kadar da binlerce resim çeker. Standart kapsüller saniyede iki resim çekebilirken daha gelişmiş kapsüllerde bu sayı 18’e kadar ulaşabilmektedir. Kapsülün çektiği resimler radyorekans dalgaları ile hastanın karnına yapıştırılan elektrotlar üzerinden taşınabilir bir kayıt cihazında depolanır. Kapsül bataryasının ömrü yaklaşık 8 saat olup bu süre bitene kadar resim çekmeye devam eder.

Kapsül endoskopi hangi durumlarda yapılır?

Kapsül endoskopi en sık yeri saptanamayan gastrointestinal kanamalarda, Crohn hastalığı gibi ince bağırsakları tutabilen iltihabi hastalıkların araştırılmasında kullanılır. Yine açıklanamayan demir eksikliği anemisi, uzun süreli ishal, karın ağrısı ve kilo kaybı ile giden hastalıkların araştırılmasında, ince bağırsakların polip veya tümörlerinin tanısında da kullanılan bir yöntemdir.

Kapsül endoskopi nasıl yapılır?

İşlem günü sabahı hasta aç karnına hastaneye gelir. Bir bardak su ile kapsül hastaya yutturulur. Hasta kapsülü yuttuktan 2 saat sonra sıvı içebilir, 4 saat sonra hafif gıdalar tüketebilir. 6 saat kadar sonra hastanın kliniğe geri gelmesi istenilir. Bağırsak hareketlerini artırarak kapsülün ilerleyişini kolaylaştırmak için hastaya hafif yürüyüşler yapması tavsiye edilir. Ancak koşmak, zıplamak gibi hareketlerden ve terletecek egzersizlerden kaçınılması gerekir. Yaklaşık 8 saatlik bir ömrü olan kapsül bataryasının, bu süre bitene kadar tüm ince bağırsakları dolaşıp kalın bağırsağa geçmiş olması gerekir.  Bu süreçte cihaz bağlantılarının yerinden çıkmamasına dikkat edilmeli ve aralıklı kayıt cihazındaki uyarı lambaları kontrol edilmelidir. Bu süre sonunda hastadan kayıt cihazı çıkartılarak bir bilgisayara bağlanır ve tüm resimler bilgisayara aktarılır. Özel bir yazılım sayesinde çekilen binlerce görüntü incelenebilir hale gelir. Doktor yaklaşık 3 saat boyunca cihazın çektiği fotoğrafları inceleyerek bulguları rapor eder.

Kapsül Endoskopi ile ilgili sık sorulan sorular 

İşlem öncesinde neler yapılmalı?

İşlem öncesinde ilgili uzman doktor; varsa mevcut hastalıklar, geçirilmiş ameliyatlar ve kullanılan ilaçlar konusunda detaylı bir değerlendirme yapıp hastayı bilgilendirir. Genel olarak, bir gün önce tanesiz ve sulu gıdaların tüketilmesi, kabızlıktan kaçınılması önerilir. Şalgam, vişne veya nar suyu gibi kan rengiyle karıştırılabilecek kırmızı renkli içeceklerin içilmemesi gerekir. Kapsül öncesi sıklıkla görüntü kalitesini artırmak ve kapsülün bağırsaklardaki ilerleyişini kolaylaştırmak için bağırsakları boşaltacak ishal yapıcı bir ilaç da uygulanır.

Kapsül endoskopiden sonra ağrı olur mu? İşlem sonrasında nelere dikkat edilmelidir?

Kapsül endoskopi özellikle hasta açısından uygulanması kolay, ağrısız bir görüntüleme yöntemidir. Çok nadiren (%0.7-2) kapsülün bağırsaklarda takılıp kalma riski vardır. Böyle bir istenmeyen durum olmadığı sürece ağrı meydana gelmez. Eğer hastada karın ağrısı, kusma veya dışkı çıkaramama gibi şikayetler olursa doktoruna başvurması gerekir. Kapsül genellikle aynı gün veya ertesi gün vücuttan atılır ancak bu süre 15 güne kadar uzayabilir. Hastanın kapsülü çıkardığını takip etmesinde fayda vardır. Kapsül hastada iken MRG çekilmesi bağırsakların hasar görmesine sebep verebilir bu yüzden MRG çekilmeden önce kapsülün atıldığından emin olunmalıdır. Gerekirse emin olmak için karından çekilecek bir Röntgen grafisi ile kapsülün atılıp atılmadığı kolaylıkla kontrol edilebilir. Kapsül tek kullanımlık olup resimler kapsülde değil de kayıt cihazında saklandığı için kapsülün hastaneye geri getirilmesine gerek yoktur. İşlem sonrası ağır, yağlı yemeklerden kaçınılması yerinde olacaktır. Sonraki gün özellikle kapsülün de dışarı atılmasıyla birlikte hasta normal hayatına dönebilir.

Endoskopik kapsül manyetik alanlardan etkilenir mi?

Endoskopik kapsül manyetik alandan etkilendiği için alış veriş merkezlerindeki gibi elektronik kontrol ünitelerinden veya hastanelerdeki manyetik rezonans görüntüleme (MRG) cihazlarından uzak kalınması gerekir.

İşlemi yapmak için yaş sınırı var mıdır?

Kapsül endoskopi işlemi sıklıkla erişkin hastalara uygulanmaktadır. Öte yandan teknik olarak her yaştaki hastaya uygulanabilir, ancak yutma sorunu nedeniyle çok yaşlı ve çok küçük çocuklar için uygun olmayabilir. Literatürde 8-10 aylık bebeklerden 85 yaşındaki hastalara kadar uygulandığı bildirilmiştir ancak bu grup hastalarda işlemden beklenen faydaların çok iyi belirlenmesi ve çok detaylı bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.  

Bu işlemi yapmak için gerekli koşullar nelerdir?

Kapsül endoskopinin yapılabilmesi için bazı koşulların karşılanması gereklidir:

-Standart endoskopi ve kolonoskopi ile tanı konulamaması veya hastada bunların yapılamadığı durumların varlığı

- İnce bağırsak hastalığını kuvvetle destekleyici bulgular olması

- Hastanın bağırsaklarında daha önce bir darlık, tıkanıklık, geniş çaplı divertikül veya önemli bir ameliyat öyküsünün olmaması

- Hastanın kapsülü yutabilmesi ve işleme uyum sağlayabilmesi gerekir

- Kapsül endoskopi kalp pili olan hastalarda uygulanabilir ancak bazı pil çeşitleri kapsülden etkilenebilir. Bu sebeple Kardiyoloji uzmanından mutlaka görüş alınmalıdır. Hastanın şeker hastalığı, tansiyon, pil dışında kalp hastalıkları veya böbrek hastalığı gibi kronik hastalıklarının olması kapsül endoskopi yapılmasını engellemez. Anestezi gerektirmediği için güvenle uygulanabilir.

Kapsül endoskopi mide ve kalın bağırsak sindirim sisteminin görüntülenmesi için uygun mudur?

Teknik olarak kapsül ağızdan anüse kadar tüm sindirim yol ağını görüntüleyebilir ancak faydalı görüntüleme alanı ince bağırsaklardır. Mide ve kalın bağırsak, ince bağırsaklara göre daha geniş bir lümene sahiptir ve kapsül buralardan hızlı geçer, yeterli miktarda resim çekemeyebilir. Standart endoskopilerde doktor hava vererek bu organların açılmasını sağlar, kirli olan alanları yıkayarak daha iyi değerlendirebilir veya şüpheli alanlara farklı açılardan bakabilir. Ayrıca endoskopide hastalıkların kesin teşhisi için biyopsi alınması ve kanamanın durdurulması gibi birçok tedavi edici uygulamaların yapılabilmesi mümkün olabilir. Kapsül endoskopi bu olanakların hiçbirisini sunamaz. Bu nedenle mide, yemek borusu, on iki parmak bağırsağı ve kalın bağırsak ile terminal ileum hastalıklarının teşhisinde endoskopi ve kolonoskopi yöntemleri çok daha üstündür. Öte yandan ileri yaş veya yandaş hastalıklar nedeniyle standart endoskopik işlemlerin uygulanamadığı hastalarda kapsül endoskopi bu organların da görüntülenmesine katkı sağlayabilir.

Kapsül endoskopi işleminin dezavantajları nelerdir?

-Gerçek zamanlı görüntüleme imkanı sunamaz. Endoskopi, kolonoskopi ve enteroskopide olduğu gibi doktor tarafından kumanda edilemediği için istenilen alana tekrar bakma, farklı bir açıdan görüntüleme veya üzerini kapatan bir sekresyon vb. varsa suyla yıkayıp değerlendirme imkanı yoktur.  

-Görülen polip, yara, kanama, kitle gibi lezyonların kesin tanısı için gerekli olan biyopsi alınamaz

 -Saptadığı hastalığa yönelik tedavi edici bir yeteneği bulunmamaktadır.  Örneğin kanamayı saptanabilir ancak durdurmak için bir müdahalede bulunulamaz. 

- Kapsül endoskopi fiyatı yüksektir ve birçok geri ödeme kurumu tarafından karşılanmaz.

Gelecekte kapsül endoskopi nasıl gelişecek?

Yakın gelecekte gerçek zamanlı yani kapsül hastanın bağırsaklarında ilerlerken aynı anda doktora görüntüleme olanağı sunan modellerin geliştirilmesi mümkün olacaktır. Teknolojik gelişmeler gelecekte dışardan kumanda ile hareket ettirilebilen, istenilen bölgeden biyopsi alabilecek ve belki bazı tedavileri uygulayabilecek kapsüllerin üretilmesini sağlayabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.