EEG Nedir? EEG Testi Nasıl Yapılır?

İnsan beynindeki elektriksel aktiviteyi ölçmek için kullanılan elektroensefalografi yani EEG, nörolojik sorunların belirlenmesinde dünyada 1940’lardan beri kullanılan güvenli bir testtir. Beyin dalgalarını izleyerek kaydeden EEG sayesinde nöroloji uzmanları birçok hastalık hakkında ön bilgiye sahip olmaktadır. 

EEG Nedir?

Elektroensefalografi (EEG), beyindeki elektriksel aktiviteyi kaydeden ve ölçen bir testtir. Düşük elektrik akımları üreten insan beyni, karmaşık bir yapıya sahiptir. Beyindeki sinir hücreleri tarafından üretilen elektriksel dalgaları kaydeden EEG cihazı, beyindeki işlevsel bozuklukların olup olmadığını ve yerini tespit eder. Gümüş veya altın içerikli alaşımdan yapılmış elektrotların (ince kabloların) jel yardımıyla kafaya yapıştırılmasıyla yapılan test, çok sayıda nörolojik hastalık hakkında fikir sahibi olmak için yapılmaktadır. Bu test sayesinde beyindeki iletişim bölgelerinin izlenerek ne kadar iyi çalıştığı ortaya konulabilir. 

EEG Neden Yapılır?

Elektroensefalografi (EEG), genellikle uyku bozuklukları, beyinde hasar ve nörolojik problemlerin görülmesi sonucunda yapılır. Doktor doğru teşhis için EEG’den yararlanabilir. Özellikle epileptik rahatsızlığın belirtileri görülüyorsa mutlaka EEG yapılması istenebilir. EEG ile beyindeki anormal dalgalanmalar veya elektriksel boşalmaları incelenerek hastalıklar teşhis edilir. 

EEG ile Hangi Hastalıklar Teşhis Edilir?

EEG, beyinde yer alan elektriksel aktiviteyi kaydederek nörolojik hastalıkların teşhisinde önemli bir role sahiptir. Beyin dalgalarının detaylı incelenmesinde ve hastalıkların erken teşhisinde veriler sağlar. Elektriksel aktivite değişiklikleriyle bilinen epilepsi, demans, uyku bozuklukları ve travma sonrası beyin hasarları gibi pek çok rahatsızlığın tanısında EEG kullanılır. 
EEG yapılması nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Epilepsi (sara) hastalığının teşhisi ve takibinde
• Beyin iltihabı hastalıklarının teşhisinde
• Senkop (bayılma) görüldüğünde
• Hafıza kaybı yaşandığında
• Kronikleşen baş ağrılarının sebebinin belirlenmesinde
• Uyku bozukluğu hastalıklarının teşhisinde
• Zihinsel engellilik, öğrenme güçlüğü, zihinsel gelişme geriliği
• Bilinç bulanıklığı veya kaybı ile seyreden psikiyatrik hastalıkların ayrıcı tanısında
• Travmatik beyin hasarları durumunda
• Alzheimer hastalığının teşhisinde
• Beyin tümörleri

EEG Testi Nasıl Yapılır?

EEG testinde pasta denilen macun veya jel yardımı ile iletkenliği yüksek elektrotlar (ince kablolar ve teller), saçlı deriye yapıştırılmasıyla yapılır. Standart EEG testinin süresi 20 dakika kadar sürmektedir. Bazen hastalığın teşhisinin konulması için bu testin süresi uzatılmaktadır. Özellikle uykuda gerçekleşen nöbetlerin tanısında EEG çekimi uzatılmakta ve hastanın uyuması sağlanmaktadır. Bazı hastalarda ise EEG birkaç gün sürmektedir ve buna hastanın video kaydı da eşlik etmektedir.  Bu işleme video-EEG denilmekte ve özellikle epilepsinin ayrıcı tanısında veya epilepsi cerrahisi öncesinde kullanılmaktadır. Rutin EEG çekimi sırasında nöbetleri daha iyi kaydetmek ve beynin elektriksel tepkilerini ölçmek için birkaç ardışık işlem uygulanmakta ve kaydedilmektedir. Bunlar, EEG çekimi sırasında gözlerin açılıp kapatılması, derin nefes alma ve çekim sırasında gözlere ışık uyarıları verilmesidir. Bu işlemleri EEG çekimini yapan teknisyen, hastaya komutlar vererek gerçekleştirilmektedir. Böylece beynin tepkileri dijital ortamda dalgalar şeklinde kaydedilmekte ve tepkileri ölçülmektedir.

EEG Öncesinde Ne Yapmalıyım?

• EEG testinde elektrotlar kafa derisine yapıştırılacağı için saçlı derinin temiz olması gerekmektedir. Deri iletkenliğini olumsuz etkileyecek yağ ve kir katmanları olmamalıdır. Testin yapılacağı gün jöle ya da saç kremi gibi ürünler kullanılmamalıdır.
• EEG testi öncesinde alkol, uyku ilacı ya da sakinleştirici alınmaz. Özellikle testten 6 saat önce kahve içilmemesi gerekir.
• EEG öncesinde nörofizyoloğun incelemeyi planlayabilmesi için bazı ek bilgiler gerekebilmektedir. Daha önceden yapılmış bazı testlerin sonuçları ve diğer radyolojik incelemeler getirilmelidir.
• Hepatit ya da AIDS gibi kan yolu ile bulaşan hastalıklar ile COVİD-19 şüphesi varsa nörofizyoloğa inceleme öncesinde durum kesinlikle anlatılmalıdır.
• İşlem öncesinde kullanılan ilaçlar söylenmelidir.

EEG (Elektroensefalografi) Hakkında Sık Sorulan Sorular

EEG çekimi zararları var mı?

EEG çekimi, zararsız olarak bilinen non-invaziv bir testtir. Beyine elektrik verilmeden beyinde yer alan doğal elektriksel dalgalanmaların ölçülmesini sağlar. Herhangi bir yan etkisi olmayan EEG, kafa kısmında elektrotların yerleştirilmesiyle yapılır. Bu sebeple acı, ağrı ya da yan etkiye neden olmaz. 

EEG’nin bozuk çıkması ne anlama gelir?

EEG'nin bozuk çıkması, beyinde yer alan elektriksel aktivitelerin normalin dışında bir görüntü oluşturduğunu gösterir. Genellikle bu durum uyku bozukluğu yaşayan, travma geçiren ve beyin fonksiyonlarının etkilenmesi üzerine görülebilir. 

EEG çekimi kaç dakika sürer?

EEG çekimi ortalama olarak 20 ila 40 dakika sürebilir. Fakat bazı durumlarda daha uzun sürdüğü olabilir. Bu da uyku bozuklukları incelendiği durumda veya uyku sırasında çekim yapıldığında süre uzayabilir.

EEG açılımı nedir?

EEG’nin açılımı elektroensefalografidir. Bu sözcük yunanca kökenlidir ve elektro kelimesi yani elektrik, beyin anlamı olan ensefalo ve grafi kelimelerinden oluşur. Bu durum beynin elektriksel aktivitelerinin kaydedilmesi anlamına gelir. 

EEG için kaç saat uykusuz kalmak gerekir?

Uyku sorunlarını tespit etmek için uyku EEG’si yapılabilir. Bu durumda hastadan uzun bir süre uykusuz kalması istenir. Bu uykusuzluk durumu 6-8 saat aralığında değişebilir. Böylelikle beyindeki elektriksel aktiviteler daha belirgin görülür ve kişinin uykuya dalmasını kolaylaştırır.  

EEG uyku testinde nasıl kullanılır?

Polisomnografi (PSG) yani uyku testi, uykunun kalitesini belirlemek ve uyku bozukluğunun nedeni bulmak için bütün gece boyunca kablolar aracılığı ile kayıt yapılarak gerçekleştirilen bir işlemdir. Bu uyku kayıtları sonucunda, uykunun derinliği, solunumun ritmi ile derinliği, horlama sıklığı ve düzeyi, solunum durması ve süresi, kandaki oksijen düzeyi, vücut hareketleri ve değişen yatma pozisyonu ile kalp ritmi ölçülür. Uyku testinde, uyku sırasında kişinin farkında olmadan horlama, uykuda nefes durması, uykuda periyodik bacak hareketleri, uykuda yeme bozukluğu, uykuda epilepsi nöbetleri, uykuda diş sıkma gibi birçok sorunun belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Uyku testinde diğer testlere ek olarak EEG kaydı da kullanılmaktadır. Beynin elektriksel aktivitesi kaydedilerek, uyku ve uyanıklık, uykunun evreleri, uykuda ortaya çıkabilen beynin işlev bozuklukları vs kaydedilir ve hekim tarafından incelenerek yorumlanır.

EEG testinde bağlanan elektrotlar acı verir mi?

EEG testinde vücuda herhangi bir elektriksel sinyal verilmediği için acı söz konusu olmaz. Elektrotlar tek yönde (hastadan gelen) bir veri akışı sağlamaktadır.

EEG çocuklara neden yapılır?

Çocuklarda mevcut olan epilepsi hastalığının yanı sıra enfeksiyon ve inme gibi beyni etkileyecek birçok hastalığın belirlenmesinde EEG testi kullanılmaktadır. EEG testi çocuklarda uyanık ya da uykuda yapılmaktadır. Küçük çocuklarda veya bebeklerde EEG çekimi genellikle onlar uykuda iken gerçekleştirilmektedir.

EEG testinin riski var mı?

EEG testinin sağlık açısından kesinlikle bir riski yoktur. Teknisyen kontrolünde yapılan test sırasında kullanılan cihazlar son derece güvenilirdir.

EEG gebelere yapılır mı?

Son derece güvenli olan EEG testi gebelere de yapılabilmektedir. Testten anne karnındaki bebek kesinlikle etkilenmeyecektir.

EEG testinde anestezi yöntemi uygulanıyor mu?

EEG öncesinde herhangi bir anestezi yöntemi kullanılmaz. Bazen bebeklerde çocuk doktoru kontrolünde uyku arttırıcı ilaç kullanılmakta ve çekim, uyku sırasında gerçekleştirilmektedir.

EEG testinden önce düzenli olarak kullanılan ilaçlar alınır mı?

EEG testine girmeden önce düzenli kullanılan ilaçların içilmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Ancak bu ilaçlar konusunda uzman hekime bilgi verilmesi gerekmektedir. Herhangi bir tıbbi özel durum olması halinde, hekimler bazı ilaçların o gün kullanılmasını istemeyebilir.

EEG testinin sık yapılmasının riski var mı? Radyasyon yayar mı?

EEG testinde herhangi bir radyasyon yayma durumu olmadığı için sık yapılmasının bir riski yoktur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.