Yükleniyor
Öksürük, boğaz ve üst solunum yollarının mikroplar, enfeksiyonlar, tahriş ve yabancı maddelere karşı verdiği reaksiyon sonucu yaşanan bir sorundur. Öksürük şikayetlerinde öksürüğe iyi gelen yöntemler ballı ılık limon suyu içmek, bal yemek, sıcak su buharı solumak, zencefil veya nane-limon çayı içmek ve tuzlu su gargarası yapmaktır. Bazı durumlarda hastalığa bağlı bir semptom olarak ortaya çıkan öksürüğü geçirmek için ilaç ve antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Öksürük; boğaz ve üst solunum yollarını etkileyen enfeksiyonlar, mikroplar ve tahriş edici maddeleri vücuttan uzaklaştırmak için havanın akciğerlerden hızla dışarı atılması durumu olan ve vücudun verdiği doğal bir refleks olarak bilinir.
Vücudun kendini iyileştirmesi, onarması ve korumasına yardımcı olan öksürük, kişinin yaygın olarak yaşadığı sorunlardan biridir. Zaman zaman yaşanan öksürükler normal karşılanırken sürekli bir şekilde kişiyi zorlayan öksürüğün altında yatan nedenin belirlenmesi için doktora danışmak gerekir.
Çoğu öksürük şikayetinde bal ve limon, zencefil, ıhlamur veya nane limon gibi sıcak içecekler içmek, tuzlu su gargarası yapmak, bulunulan ortamı nemlendirmek ve boğaz pastili emmek öksürüğe iyi gelen doğal seçeneklerdir.
Eğer öksürük sırasında balgam adı verilen sıvı da geliyorsa buna “prodüktif öksürük” denir. 3 hafta ve daha uzun süren öksürükler kronik öksürük olarak kabul edilir ve bu durum bazen senelerce sürebilir. Akut öksürük enfeksiyonları ise sinüzit, farenjit, nezle, akciğerlere yabancı cisim kaçması gibi nedenlerle oluşur.
Öksürükte balgam bulunmuyorsa bu durum kuru öksürük olarak tabir edilir ve boğazda gıcık bir his yaratır. Eğer ateş, mide bulantısı, halsizlik ile birlikte görülmüyorsa genellikle ciddi bir hastalık belirtisi olmasa da kuru öksürük özellikle nezle ve grip, farenjit, astım, geniz akıntısı, reflü, kalp yetmezliği, tüberküloz, akciğerde sıvı toplanması gibi durumlarda ortaya çıkar.
Kuru öksürük uzun süre geçmezse boğazda tahrişe ve akciğerlerde ağrıya yol açabilir. Şiddetli öksürük krizleri özellikle de kuru öksürükler, kişilerde krizlere neden olabilir. Kuru öksürük atakları zaman zaman baş ağrısı, baş dönmesi hatta bayılma ile sonuçlanabilir. Çok şiddetli öksürükler kasları yorabileceğinden kimi zaman idrarda kaçırmaya ve göğüs kafesinde ağrılı fıtıklara da yol açabilir.
Eğer öksürükle birlikte balgam adı verilen sıvı geliyorsa buna ‘prodüktif öksürük’ adı verilir. Sinüzit, bronşit veya sigara tüketimi ise balgamlı öksürüğe neden olabilir. Ne yazık ki; özellikle sigara içen kişiler, öksürüğü ve balgamı sigara içmenin “normal” bir sonucu olarak kabul etmektedir. Oysa hem öksürük hem de balgam pek çok kronik ciddi hastalığın belirtisi olabilir. Bu hastalıklardan belki de en az bilineni bronşektazidir. Bunun için aslında sigara öksürüğü sanılan şikayet “bronşektazi”ye ait olabilir.
Öksürük vücudun savunma mekanizmasıdır ve solunum yollarının en üstünden en altına kadar herhangi bir noktadan kaynaklanabilir. Öksürüğü kesmek amacıyla ilaç kullanmak ve bu refleksi baskılamak çocuklarda çok tercih edilen bir uygulama değildir. Alerjen duyarlılığının neden olduğu öksürük şikayetlerinin önüne geçebilmek için öncelikle hangi alerjene karşı duyarlılığın olduğu tespit edilmelidir. Bunun için çeşitli laboratuvar testleri ve alerji deri testleri tanı koyma amacıyla uygulanabilmektedir. Alerjenin tanımlanmasından sonra uygun alerjenden kaçınma yöntemlerinin uygulanması, çevresel alerjen yükünü azaltacaktır. Ayrıca gerekli hallerde çeşitli semptom giderici ve koruyucu ilaçlar ve alerjene özgü immunoterapi (alerji aşı tedavisi) yöntemleri de tedavi basamaklarını oluşturmaktadır.
Öksürüğün pek çok nedeni olabilir. Nezle ve grip, farenjit, astım, geniz akıntısı, reflü, kalp yetmezliği, tüberküloz, akciğerde sıvı toplanması gibi hastalıklar kuru öksürüğe neden olabilir. Öksürüğün en yaygın nedeni, öksürüğün soğuk algınlığının, Covid-19’un veya gribin bir parçası olduğu viral enfeksiyondur.
Sinüzit, bronşit veya sigara içimi ise balgamlı öksürüğe yol açabilir. Ayrıca; kronik kulak problemleri, uzun süre kullanılan tansiyon ilaçları ve sigara da öksürük nedenleri arasındadır. Zaman zaman öksürüğün nedeni psikolojik de olabilir. Öksürüğün süresi ve şekli nedeninin saptanması konusunda önemlidir.
Geceleri ortaya çıkan, kuru ve balgamsız öksürük genellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonuna ya da alerjiye bağlıdır. Geniz akıntısı, sinüzit ve gastroösefageal reflüye bağlı öksürükler çocuk uykuya daldıktan hemen sonra başlamaktadır. Egzersiz, hareket, gülme ve ağlama ile artan öksürük astıma işaret etmektedir. Bununla birlikte kaba, boğuk, havlar tarzda öksürük krupta görülmektedir. Gürültülü, metalik öksürük ise trakeit denilen solunum yolu enfeksiyonu göstergesi olabilmektedir. Boğmacada öksürük nöbet şeklinde ve haykırır tarzdadır. Pnömoni (zatürre) ve tüberkülozda öksürük kurudur. Bronşiektazi, akciğer apsesi, kistik fibrozis gibi akciğer hastalıklarında da öksürük balgamlı olarak görülür.
Öksürüğü en hızlı kesen yöntem, düzenli su içmek, 1-2 çay kaşığı bal yiyerek mukus üretimini azaltmak, öksürüğü yatıştıran et suyu ve bitkisel çaylar gibi sıcak sıvılar tüketmek, mentollü boğaz pastili emmek, sıcak bir duş ya da nemlendirici ile nemli hava solumak ve tuzlu su ile gargara yapmaktır.
Öksürüğe iyi gelen yöntemler şunları içerir:
Su dışında nane, zerdeçal ve hatmi kökü gibi sıcak bitki çayları da boğazı yumuşatarak öksürüğü keser. Antioksidan ve antiinflamatuar özellikleri ile de boğazda bir inflamasyon söz konusu ise onuda yatıştırmaya yardım edebilir. Zencefil, zerdeçal, kekik çayı antiinflamatuar özelliklere sahip olduğundan öksürük, boğaz ağrısı, bronşit ve sindirim sorunları için yaygın olarak kullanılır. Kekik preparatlarının kullanılmasının insanlarda öksürük semptomlarını hafifletmeye yardımcı olduğunu gösteren güçlü araştırmalar bulunmaktadır.
Ilık tuzlu su gargarası yapmak öksürüğe neden olan boğazdaki kaşıntıyı durdurmayı ve mukusu atmayı kolaylaştırır. Ayrıca burun kanallarını tuzlu su ile durulamak da tahrişe neden olan maddeleri dışarı atmayı ve mukusu temizleyerek iltihabı azaltmayı sağlayabilir.
Solunum yollarını nemli tutmakta öksürüğü hafifletmenin bir başka yoludur. Nane, okaliptüs veya biberiye gibi uçucu yağlar ekledikten sonra kasenin üzerine doğru eğilerek başınıza havlu yerleştirin ve yaklaşık 10-15 dakika boyunca kasenin içinden çıkan sıcak buharı soluyun. Havayı nemlendirmek burun, boğaz ve akciğer kanallarını nemlendirmeye yardımcı olur. Soğuk nemlendiriciler mukusun gevşemesine yardımcı olarak öksürüğü hafifletir. Nemlendirme bronşite bağlı öksürüklerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Nemlendirici kullanırken temiz, damıtılmış bir su kullanıldığından emin olunmalı yüksek nem oluşması engellenmelidir.
Bal etkili bir öksürük kesicidir. Öksürük dürtüsünü hafifletmek için ılık limonlu su içine ya da bitki çaylarına 1-2 çay kaşığı atıp karıştırarak içmek öksürüğü durdurmaya yardım edecektir.
Öksürüğü hafifletmede oldukça etkili olan su içmek, boğazı nemlendirir ve boğazdaki mukusu incelterek dışarı atılmasını kolaylaştırır. Bu sayede öksürüğe neden olan kuruluk ve/veya mukus ortadan kalkacağı için su içmek öksürme isteğini ortadan kaldırmaya yardım edecektir.
Tükürük üretimini artırarak boğaz kuruluğunun neden olduğu öksürüğü kesmek için boğaz pastili emebilirsiniz. Mentollü olan boğaz pastilleri daha kolay nefes almaya yardımcı olacağı için solunum yollarını açmayı sağlar ve öksürüğü hafifletebilir.
Ananas içeriğinde ki bromelain mukusun parçalanmasına yardımcı olur. Bu enzim, soğuk algınlığına bağlı öksürüğü yatıştırarak solunum problemlerine ve boğaz ağrısını ve öksürüğü yatıştırmaya yardımcı olur.
Vücudun bağışıklık sistemi için önemli bir destekçi olan probiyotikler, öksürük tedavisinde tercih edilir. Probiyotik içeren besinler tüketerek bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir, öksürük şikayetlerinizi giderebilirsiniz. Probiyotik içeren gıdalar arasında yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi besinler bulunur.
Dinlenmek vücudun enfeksiyonlarla savaşmasını sağlamanın yollarından biridir. Öksürüğün sebebi soğuk algınlığı veya enfeksiyon ise dinlenerek vücudun kendini toparlamasını sağlayabilirsiniz.
Boğaz ve akciğerlerdeki iltihabı önleyici etkisi bulunan ekinezya çayını herhangi bir sağlık sorununuz yoksa günde 2 fincana kadar içebilirsiniz. Ekinezya çayının yanında ıhlamur, papatya çayı, ayva çayı da üst solunum yolu enfeksiyonlarına iyi gelerek boğazdaki tahrişi azaltır ve öksürüğe karşı mücadele eder.
Hamilelik döneminde meydana gelen öksürük için öncelikle anne adayının dinlenmesi gerekir. Ayrıca ılık bir duş almak, boğazı nemlendirmek için bol su içmek, tuzlu su ile gargara yapmak ve buhar solumak hamilelik öksürüğüne iyi gelen ve evde uygulanabilecek doğal yöntemler arasındadır.
Hamilelik sırasında, annenin bağışıklık sistemi zayıflar. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına en çok hamilelik sırasında vücuttaki hormonal dengesizlik neden olur. Bu durum hamileleri soğuk algınlığına, öksürüğe ve gribe karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Hamilelikte öksürüğe iyi gelebilecek ve şiddetini azaltacak yöntemler şunlardır:
Alerjik öksürüğe karşı önlemler alarak, öksürük krizlerinin hafiflemesine yardımcı olabilirsiniz:
Şiddetli öksürüğünüz varsa ve bu durum sizi rahatsız ediyorsa boğazdaki mukusun incelmesi için bol su içmek, bir çay kaşığı bala limon eklemek, boğaz pastili emmek, havayı nemlendirmek işe yarayabilir.
Uygulandığında şiddetli öksürüğün yatışmasına yardımcı olacak yöntemler şu şekildedir.
Sıklıkla kış aylarında görülen şikâyetlerden biri olan çocuklarda ve bebeklerde öksürük, 3-4 gün sürebildiği gibi 3-4 haftadan uzun da sürebilir. Çocuklarda kronik öksürük mutlaka ileri tetkikler ile değerlendirilmesi gerekir.
Çocuklarda öksürük gerçekte vücudun bir savunma mekanizmasıdır ve solunum yollarının en üstünden (burun içi bir sorundan) en altına kadar herhangi bir noktadan kaynaklanabilir. Çocuk ya da bebekler öksürerek üst veya alt solunum yollarındaki enfeksiyon etkeni ve alerjik madde gibi yabancı cisimleri vücudundan atmaya çalışır. Bu refleks mekanizmanın baskılanması çocuklarda tehlikeli sonuçlar doğurabileceği için öksürük kesici ilaçlar çocuk yaş grubunda kullanılmamalıdır.
Çocuklarda tedavi uygularken amaç öksürüğü kesmek değil, öksürüğe neden olan sorunu oradan kaldırmak olmalıdır.
Öksürüğe;
Çocuklarda ve bebeklerde öksürüğe eşlik eden bulgular arasında yüksek ateş (39 ve üzeri) zor ve sık nefes alma, morarma gibi sorunlar varsa acil doktora başvurmak gerekir. Özellikle yemek esnasında ani başlayan öksürük zor ve sık nefes alma eşlik ediyorsa yabancı cisim yutulması düşünülür, çok acil tanı konup tedavi edilmesi hayati önem taşır. Çok yüksek ateş (39 ve üzeri) ile birlikte görülen öksürüklerde alt solunum yolu enfeksiyonu (zatüre) riski olduğundan, acil tanı ve tedavi şarttır.
3 haftadan kısa süren akut öksürük nedenleri arasında kış aylarında başta üst solunum yolu enfeksiyonları gelir. (Farenjit, tonsilit, otit, sinüzit, krup-larenjit vs…) 3 haftadan uzun süren kronik öksürüklerde ise enfeksiyonlarla birlikte alerjik hastalıklar (alerjik bronşit, astım) ön planda düşünülür. Ülkemizdeki sıklığı göz önüne alındığında kronik öksürüklerde tüberküloz-verem hastalığı da unutulmamalıdır.
Pasif sigara dumanına maruz kalma, özellikle hem anne hem babanın sigara içiyor olması çocuklarda başka hiçbir sorun olmaksızın öksürüğe neden olabilir. Çocukların yanında içilmiyor olması bile çocukları bu zararlı etkilerden korumak için yeterli değildir. Evdeki eşyalara (perdelere, halıya, döşemelere…) sinen duman bile pasif içiciliğe neden olur. İdeal olan çocukların yaşadığı bir evde, evin kapalı hiçbir odasında sigara içmemektir (çocuklar o anda odada olmasa bile).
Yapılan tıbbi çalışmalarda pasif sigara dumanına maruz kalan çocuklarda kış aylarında daha sık üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları görüldüğü kanıtlanmıştır. Ayrıca bu çocuklarda astım gibi alerjik hastalıklarda diğerlerinden daha sık görülür.
Boğmaca ve menenjit aşıları “karma aşı” adı altında 2 – 4 – 6 ve 18 aylık her bebeğe uygulanır. Zatürree aşısı (pnömokok aşısı) son 2 yıldır ülkemizde rutin olarak uygulanmakta olduğu için, daha büyük yaştaki çocuklarda bu aşının unutulmaması önemlidir. 2 yaşından büyük çocuklarda tek doz olarak uygulanan pnömokok (zatürree) aşısının 10 yıl koruyucu etkisi devam etmektedir. 10 yaşın altındaki her çocuğun aşı karnesi dikkatle incelenmeli eğer zatürree aşısı eksikse kış sezonu başlamadan bu aşı uygulanmalıdır. Bebeklerde öksürük sorunu ve diğer sorunların yaşanmaması için aşı takvimi düzenli olarak takip edilmelidir.
Öksürüğü önlemek için bu önerilere kulak verilmelidir. Uzun süre geçmeyen öksürük şikayetleri varsa online hastane randevusu alarak alanında uzman doktorlara muayene olunmalıdır.
Öksürüğe iyi gelen yöntemler olan zencefil, nane-limon ya da ıhlamur çayı gibi sıcak sıvılar içmek, doğal bir öksürük kesici olan bal ile limon ve karabiberi karıştırarak yemek ve tuzlu su gargarası yapmak öksürüğü geçirmeye yardımcıdır. Ayrıca burun ya da ağız yolu ile sıcak su buharu solumak ve mentollü boğaz pastilleri emmek de boğazı rahatlatarak öksürüğü durdurmaya yardım eder.
1-2 çay kaşığı bal yemek, zencefil, zerdeçal, ıhlamur, et suyu gibi sıcak sıvılar tüketmek ve bol bol su içmek başta olmak üzere sıvı tüketimini artırmak, tuzlu su ile boğaz gargarası yapmak ve boğaz pastilleri emmek boğazı nemli tutar, tahrişi azaltır ve öksürük dürtüsünü ortadan kaldırarak öksürüğe iyi gelir.
Yatış pozisyonunda mukus boğazın arkasında birikerek öksürüğe neden olabildiğinden baş yüksekte uyumak, özellikle geceleri artan geniz akıntısı ve Gastroözofageal reflü hastalığı kaynaklı öksürüğü durdurmaya yardım edecektir.
Öksürük kişide boğucu bir etki yaratabilir. Boğulacak gibi öksürüğün yaşandığı durumlarda kişi hızlı bir şekilde ılık su içebilir veya tuzlu su ile gargara yapabilir. Bu yöntemler boğazı yumuşatma konusunda fayda sağlayacaktır. Ayrıca ballı limonlu ve zencefilli bitki çayı içmek de boğucu öksürüğün hafiflemesinde size yardımcı olabilir. Boğulacak gibi öksürüğün nefes alışverişini etkilediği durumlarda ise vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
Kanlı öksürük genelde ciddi hastalıkların habercisi sayılır ve tıbbi tedavi gerektirebilir. Ancak öksürüğünüzden kan geldiyse paniğe kapalmadan su içmeye çalışın. Bunun dışında doktorunuzun reçete ettiği antibiyotik bazlı bir ilaç varsa onu için. Kanlı öksürük geçmiyorsa mutlaka doktora başvurun.
Uyumak için yatağa yattığınızda öksürük başlıyorsa bunu önlemenin temel yollarından biri yatmadan önce boğaz pastili emmektir. Pastiller boğazı yumuşatıp tahrişi azaltarak öksürüğün etkisini azaltır.
Hırıltılı bir öksürüğünüz varsa bol su ve sıcak bitki çayları veya çorbalar etkili olabilir. Ayrıca bulunduğunuz havayı nemlendirmek, sigara dumanından uzak durmak varsa reçeteli ilaçları kullanmak hırıltılı öksürüğe iyi gelir. Hırıltılı öksürük hala devam ediyorsa altta yatan olası nedenler, uzman bir doktorun alanına girer.
Solunum yollarını nemli tutmak için su, meyve suyu ve süt gibi içecekler ile sıvı alımını artırmak, tavuk çorbası gibi ılık sıvılar içirmek, bulunulan ortam kuru ise hava nemlendirici kullanmak bebeklerde öksürüğü gidermeye yardımcı olabilir.
Bal kıvamlı dokusu ile boğazı kaplayarak tahrişi azaltır ve boğazda ki öksürüğe neden olan o kaşıntıyı hafifletir, bu da öksürük isteğinin azalmasını sağlar. 1 çay kaşığı balı sade bir şekildede yiyebilir ya da çayın içine karıştırarak tüketebilirsiniz.
Limon öksürüğün nedenlerinden olan boğazdaki mukusu parçalamayı sağlar ve bu şekilde daha kolay dışarı atılabilir. Mukusun temizlenmesi boğazdaki ağrıyı ve öksürüğü alacaktır. Ayrıca doğal bir anestezik olan limon boğazdaki ağrıyı uyuşturmaya da yardım edebilir.
Soğuk algınlığı ve grip ile ilişkili çoğu öksürük, akciğerlerinizdeki ve solunum yollarınızdaki tıkanıklığı temizlemek için faydalıdır. Ancak gece uykusu da iyileşmek için önemlidir.
Neden geceleri öksürük daha da kötüleşir Bu durumun birkaç nedeni mevcut:
Yerçekimi: Geceleri öksürüğünüzü kötüleştiren bir numaralı faktör yer çekimidir. Yatıldığında mukus otomatik olarak toplanmaya başlar. Yer çekimine karşı koymanın en iyi yolu başınızı yukarıda tutmaktır. Yani başınızı yastıklarla yüksekte tutmanız önerilir. Zira bu durum mukusun boğazın arkasında toplanmasını da önlemeye yardımcı olur.
Kuru, kapalı bir ortam: Kuru hava, zaten tahriş olmuş bir burnu ve boğazı kötüleştirebilir ve gece öksürüğünüzü daha da kötüleştirebilir.
Viral enfeksiyonların neden olduğu öksürük önlenemez. (Covid-19- Soğuk algınlığı veya grip) neden olduğu bir öksürüğü önleyemezsiniz. Diğer yandan öksürüğe astım neden oluyorsa, uygun şekilde astım tedavisi olmak öksürüğü önleyebilir.
Pek çok sorun gece öksürüğünü tetiklese de gece öksürüğünün en yaygın iki belirtisi asit reflü ve burun akıntısıdır. Şöyle ki uyuyan kişi gündüz ayaktayken sahip olduğu yerçekimi avantajını kaybeder. Asit reflüsü olanlarda asit özofagusa geri döner, boğazı yakıp tahriş eder ve gece öksürüğüne neden olur. Bununla birlikte burun akıntısı şikayeti yaşayanlarda mukus üst solunum yoluna akarak öksürük refleksini harekete geçirilebilir.
Sigara içen kişilerde zaman içinde sigara sayısının artmasına bağlı olarak bronşlar balgam üretmeye başlar. Bu durum sürekli devam ederse, öksürüğün artmasına ve kronik hale gelmesine neden olabilir. Bu hastalar öksürüklerinin yalnızca sigaraya bağlı oluştuğunu düşünerek, ciddiye almazlar. Ancak, balgamlarında kan gördüklerinde öksürüğün başka bir neden bağlı olduğundan şüphelenerek doktora başvururlar. Bu durum da öksürüğün altında yatan ciddi bir hastalığın teşhisini geciktirebilir.
Klasik reflü belirtileri arasında; göğüste yanma, ağza asit gelmesi ve ağızda acı tat sayılabilir. Bu belirtilere eşlik edebileceği gibi, bazen öksürük reflünün tek habercisi olabilir. Reflüye bağlı öksürük çoğunlukla; çikolata, kahve, alkol, baharatlı ya da yağlı yiyecekler ile şiddetlenir. Özellikle yatınca ve geceleri öksürük artar. Reflü öksürüğe neden olabildiği gibi, öksürük de reflüyü arttırabilir. Ayrıca reflünün astımı tetikleyebilmesinin yanı sıra astımlı hastalarda da reflü daha sık görülmektedir.
Geniz akıntısı, sürekli boğazı temizleme isteğine neden olarak kişinin rahatsız olmasına yol açar. Geniz akıntısının içindeki bazı iltihabi maddeler boğazı tahriş ederek gece öksürüğüne neden olabilir. Uzun süreli öksürüklerin en sık nedenlerinden biri geniz akıntısıdır. Aşırı geniz akıntısı, ayrıca ses kısıklığı ve boğaz ağrısına da neden olabilir. Bunun yanı sıra akıntı genizde östaki borusuna yakın bir yerde birikip orta kulak enfeksiyonlarına ve sinüs kanallarını tıkarsa sinüs enfeksiyonlarına da yol açabilir.
Öksürük basit bir üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olabileceği gibi, akciğer kanseri nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu nedenle uzun süreli öksürük şikayeti olan kişilerin mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına başvurması önerilmektedir.
3 haftadan daha uzun süre devam eden kronik öksürük, alt solunum yolları ile ilgili KOAH veya astım gibi ciddi ve kronik seyirli olabilecek hastalıkları akla getirmektedir. Bunun dışında kalan öksürük nedenleri arasında özellikle öksürüğe eşlik eden ateş, terleme, kilo kaybı gibi yakınmaların verem hastalığına işaret etme olasılığı yüksektir.
Tiroit bezi iltihabı çok sık rastlanmasa da öksürüğe neden olabilir. Bu hastalıkta öksürük hırıltı bir seyir gösterir. Astım atağındaki kuru öksürük gibi de olabilir ve tedavi sonrası geriler.
Psikojenik öksürük, “alışkanlık öksürüğü” veya “tik öksürüğü” olarak da isimlendirilir. Genellikle çocuk yaş grubunda veya ergenlik döneminde görülür. Kendiliğinden ortaya çıkabilir ve isteyerek yapılabilir. Keyif alınan bir aktivite sırasında ve gece veya gündüz uykularında öksürüğün kaybolduğu gözlenmiştir.
Kimi tansiyon ilaçları, öksürüğü tetikleyebilir. Bu ilaçları kullanan hastaların yaklaşık %10 ile 20’sinde inatçı öksürük görülmektedir. Öksürük, ilaca başladıktan sonra haftalar içinde olabileceği gibi, 1 yıl sonra bile öksürük başlayabilir.
Süregelen öksürük atakları, özellikle gece uykudan uyandırabilen ve sabaha karşı yoğunlaşan öksürükler, zaman zaman göğüsten duyulan hışıltı, hızlı soluk alıp verme, sıkışma hissi, küçük havayollarındaki duyarlılığın bir belirtisi, yaklaşmakta olan olası bir alevlenmenin habercisi olabilir. Alerjen duyarlılığı olan bireylerde üst solunum yolu enfeksiyonlarının akut alevlenmeleri tetiklediği birçok bilimsel çalışmada da gösterilmiştir.
Gece yattığınız öksürüğünüz kötüleşiyorsa, başınızı ve boynunuzu dik tutmanız gerekir. Başınızı vücudunuzun geri kalanından yukarıda tutan bir pozisyonda yatarken kendinizi rahat ettirmek için bir yastık ya da birden fazla yatak yastığı kullanabilirsiniz.
Sirkeli su, öksürük ve boğaz ağrıları için iyi gelerek sorun yaşadığınızda bir bardak ılık su ile bir kaşık elma sirkesi ve balı karıştırarak tüketebilirsiniz.
Zeytinyağı, öksürüğü kesmez fakat boğazın tahrişini önleyebilir.
Öksürüğe iyi gelen yöntemlerin başında bal, zencefil ve bitki çayları gibi sıcak sıvı ve bol su tüketimi yer almaktadır. Ilık tuzlu su ile gargara, ılık limonlu suya 1-2 çay kaşığı bal ekleyip içmek ya da bal yemek ve boğaz pastili emmek boğazı yatıştırmaya ve öksürüğü durdurmaya yardım eder.
Öksürük veya soğuk algınlığınız olduğunda bol miktarda sıvı tüketilmelidir. Su, meyve suyu, et suyu veya ballı ılık limon suyuyla vücuttaki sıvı oranını koruyun. Bu dönemlerde vücuttaki su oranını azaltabilecek olan kafein ve alkol kullanımını da bırakın.
Çay ya da limonlu su gibi sıcak içecekler öksürüğe neden olan mukusun gevşemesine yardımcı olarak öksürükten kurtulmayı kolaylaştırır. Sıcak içeceğin içine bal da ilave edilirse doğal bir öksürük kesici olacaktır.
Şiddetli öksürük, yakın zamanda geçirilen soğuk algınlığı ve gribin sonucunda meydana gelir. Şiddetli ve güçlü öksürüğe neden olan olası faktörler arasında astım, KOAH, bronşit, alerji, geniz akıntısı, asit reflü, sigara içmek ve içinde bulunulan ortamın havasızlığı yer alır.
Şiddetli öksürüğe yol açan faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Geçmeyen öksürük, astım, koah, bronşit, zatürre ve asit reflü, sinüzit, geniz akıntısı, sigara, alerji, solunum yollarında enfeksiyon ve tahriş gibi akciğerler ve kulak burun boğaz yollarının etkilendiği çok çeşitli nedenlerle yaşanabilen bir durumdur. Özellikle akciğer rahatsızlıklarının bir sonucu olarak yaşanabileceği dikkate alınmalıdır.
Geçmeyen öksürüğe neden olan durumlar şu şekildedir:
Ciğerden gelen ve özellikle hırıltılı bir ses çıkaran öksürük, altta yatan ciddi bir sorunun habercisi olabilir. Genellikle solunum sistemindeki bir probleme işaret eden ciğerden gelen öksürüğün başlıca nedenleri astım, bronşit, zatürre, KOAH, kistik fibrozis ve soğuk algınlığıdır. Ciğerden gelen öksürüğün tam olarak belirlenmesi için doktora başvurmanız gerekir.
Ciğerden gelen öksürük, şu nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar
Kişiyi boğulma raddesine kadar getiren öksürük çeşidi genellikle altta yatan bir hastalığa bağlıdır. Bu hastalıkların başında astım, bronşik, zatürre ve KOAH gelir. Boğulacak gibi öksürük türünde kişi solunum yollarının tahriş olması ve aşırı mukus birikmesine bağlı olarak aynı zamanda balgamlı bir şekilde öksürür. Bu öksürük tedavi edilmediği sürece daha da şiddetlenir ve kişinin hayatını zorlaştırır.
Bebeklerde ortaya çıkan öksürük genellikle bebeğin hava yolunun tahriş olması sonucunda meydana gelir. Bebeklerde öksürüğü tetikleyen faktörler arasında ise viral enfeksiyonlar, polen veya duman gibi çevresel tahriş edici maddelerin neden olduğu aşırı mukus birikmesi ve havanın kuruluğu yer alır. Ayrıca bebeklerde meydana gelen öksürüğün bebeğin katı gıdaya geçiş yapmasıyla ilgili olduğu da değerlendirilir.
Bağışıklık sisteminin belirli maddelere gösterdiği reaksiyonlar alerjik öksürüğe neden olur. Özellikle saman nezlezi, toz, polen, hayvan tüyü, küf veya diğer alerjen maddelere karşı vücut bir tepki yaratır ve alerjik öksürük meydana gelir. Vücudun gösterdiği bu tepki aynı zamanda bir savunma mekanizmasıdır ve amaç ilgili alerjenleri vücuttan uzaklaştırmaktır.
Öksürüldüğünde gelen hırıltı sesi genellikle soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonların hava yolunu tıkaması sonucu meydana gelir. Hırıltı sesi ve öksürük kuvvetliyse bu duruma astım, bronşit ve alerjik reaksiyonlar da neden olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Aralık 2024
Yayınlanma Tarihi: 23 Ekim 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
