Yükleniyor
Kusma, genellikle gastrointestinal sistemi tahriş eden bir şeye karşı tepki olarak midenin istemsizce boşalmasıdır. Kusmanın arkasındaki en yaygın nedenler bakteri veya virüs kaynaklı mide gribi, gıda zehirlenmesi, stres, beyin sarsıntısı, migren, hareket hastalığı, hamilelik, enfeksiyon ve aşırı alkol tüketimidir.
Kusma, karnın etrafındaki kasların kasılması sonucu midenin boşalması ile yaşanan bir durumdur. Kusma genellikle viral enfeksiyonlar, mide gribi, bağırsak enfeksiyonları, gıda zehirlenmesi, gıda alerjisi, gebelik, migren, safra hastalıkları, apandisit, aşırı alkol ve ilaç yan etkisi nedeniyle meydana gelir.
Genellikle mide bulantısı sonrası yaşanan kusmanın altında çeşitli hastalıklar da yatıyor olabilir Çoğu durumda ise uygulanacak doğal yöntemlerle geçmesi mümkündür.
Genel olarak kusmaya neden olan sebepler şunlardır:
Kusma veya istifra, vücudun çeşitli içsel veya dışsal etkenlere karşı verdiği bir tepkidir ve farklı sağlık durumlarının belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Kusmaya neden olan faktörlerden bazıları ise şu şekilde açıklanabilir:
Gıda zehirlenmesi, kusmanın en birincil nedenlerinden biri olarak sayılır. Bozulmuş veya kontamine gıdaların tüketilmesi, mide ve bağırsak sisteminde tahrişe yol açarak kusmaya neden olabilir. Bu durum genellikle ani başlayan mide bulantısı, karın ağrısı ve ishal ile birlikte seyreder.
Hamileliğin özellikle ilk trimesterinde hormonal değişiklikler nedeniyle mide bulantısı ve kusma durumu yaygın olarak görülür. Bazı kadınlarda bu durum, "hiperemezis gravidarum" olarak bilinen ve ciddi sıvı kaybına yol açabilen bir tabloya dönüşebilir.
Safra kesesi taşları veya iltihaplanması, sindirim sürecini etkileyerek mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Bu durum genellikle yemeklerden sonra karnın sağ üst kısmında ağrı ile birlikte ortaya çıkar.
Hazımsızlık sorunu da kusmanın önde gelen nedenlerinden biridir. Aşırı yemek yeme, hızlı yemek yeme veya yağlı yiyeceklerin tüketimi sonucunda mide asidinin artması, hazımsızlığa ve dolayısıyla kusmaya yol açabilir. Bu durum genellikle mide ekşimesi ve şişkinlik ile birlikte görülür.
Çeşitli viral enfeksiyonlar
Norovirüs veya rotavirüs gibi virüsler, mide ve bağırsak sistemini etkileyerek gastroenterite neden olabilir. Bu enfeksiyonlar, ani başlayan kusma, ishal ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterir.
Kusma, altta yatan nedenin belirlenmesiyle uygun şekilde tedavi edilebilir. Eğer kusma şiddetliyse, uzun süre devam ediyorsa veya başka ciddi belirtilerle birlikte görülüyorsa, vakit kaybetmeden doktora başvurulması önemlidir.
Kusmanın bu nedenler sonucu ortaya çıkabileceği gibi çoğu durumda da zararsız bir olması söz konusudur. Tehlike arz etmeyen kusma vakalarını geçirmek evde uygulanacak doğal yöntemlerle mümkün olacaktır. Zaten zararsız olan kusma vakaları tekrarlamaz ve kısa süre içinde geçer.
Kusma sonrası bol su, az tuzlu tuzlu kraker, ekmek, beyaz pirinç, elma ve patates püresi gibi hafif yiyecekler, zencefil, rezene ve nane çayı gibi mide kaslarını gevşetmeye yardım eden bitki çayları tüketmek mideyi sakinleştirerek kusmanın etkilerine iyi gelir.
Kusma durumunda aha iyi hissetmeyi sağlayan yöntemler şunlardır:
Kusma hissini durdurmak için uygulayabileceğiniz yöntemler şunları içerir:
Çok fazla kusmak vücutta sıvı kaybına neden olur. Bu sıvı kaybını telafi etmek için bol su içmeniz gerekir.
Derin nefes almak, diyaframın etkisiyle sinir sistemini harekete geçirdiği için nefes aldıkça karın genişler. Derin nefes almanın kusmayla olumlu bağlantısı olduğu saptanmıştır.
Az tuzlu krakerler mide asitlerini emme konusunda faydalı özellikleri sebebiyle kusmaya iyi gelen besinlerdendir.
Zencefilin yapısında bulunan gingerol adlı madde mide bulantısı ve kusma sorunlarının önüne geçer niteliktedir. Bununla birlikte zencefil çayı da kusmaya iyi gelen bitkisel çözümlerden biridir.
Uçucu yağların mide bulantısı ve kusma üzerinde olumlu etkileri olduğu yönünde çalışmalar yapılmıştır. Kusmayı engellemek için karanfil, zencefil, limon ve lavanta gibi kokular koklayabilirsiniz.
Aküpresür işlemi duygusal olarak kusma hissini engelleme konusunda faydalıdır. Geleneksel Çin tıbbında vücudun belirli bölgelerini uyarmak için basınç yapılır.
Bu işlemi nasıl uygulayabilirsiniz?
Yemeklerin ardından egzersiz yapmak, henüz sindirilmemiş besinler düşünüldüğünde bulantı ve kusmaya sebebiyet verebilir.
Sindirilmesi güç besinler midede tahriş ve hazımsızlığa neden olurken kusmayı tetikleyebilir.
Kızartma ve yağlı yiyecekler mideyi tahriş edeceği için kusmaya neden olabilir.
Doğal yöntemlerin yanı sıra kusmaya iyi gelen reçeteli ilaçlar da mevcuttur. Uzman bir hekim kontrolünde kullanılacak ilaçlar arasında antihistaminik olan phenergan ve kusmaya iyi gelen bir diğer ilaç olan zofran vardır. Tüm bu doğal yöntemler ve kullanılan ilaçlar kusma probleminin çözümünde yardımcı olmadıysa doktora danışmanız tavsiye edilir. Yapılacak kan tahlilleri ve karın röntgeni (batın ultrason) kusmanın altında yatan tıbbi nedeni belirleme konusunda yardımcı olacaktır.
Yetişkinlerde sıklıkla görülen kusma problemi çocuklarda da ortaya çıkabilir. Çocuklarda kusmaya genellikle viral enfeksiyon ve bakteriler neden olur. Çok şiddetli olmadığı sürece tıbbi bir tedavi gerektirmez ancak kusma geçmiyor ve devam ediyorsa bu doğrultuda çocuklarda kusmaya neden olan sebepleri irdelemek ve kusma sorununun önüne geçmek için uygulanacak tedaviler önemlidir.
Çocuğunuz aşağıdaki belirtileri yaşıyorsa doktora başvurmanız gerekebilir:
Bunlarla birlikte nadiren de olsa apandisit ve ülser de kusma nedenleri olarak sayılabilir.
Kusma problemi yaşayan çocuklarda en kritik noktalardan biri, özellikle de ishal durumu varsa dehidrasyon riskidir. Bunun en büyük nedeni, çocuklar yetişkinlere göre su tasarrufu konusunda yeterli güç ve verimliliğe sahip değildir. Ayrıca kusma sırasında kusmukların hava yollarına kaçmasının önüne geçilmelidir.
Yetişkin insanlarda olduğu gibi çocuklarda da kusmaya iyi gelen yöntemler benzerlik gösterir. Yalnızca emziren bebeklere sıvı kaybını telafi etmek için anne sütü verilir.
Bu yöntemlerin yanı sıra çocuklarda kusma problemini tedavi etmek için aşağıdaki yollar izlenebilir:
Doğal yöntemlerin dışında çocuk doktorunun onayı olmadan ilaç kullanımına başlamayın.
Kusma tedavisi için öncelikle altında yatan nedenlerin belirlenmesi önemlidir. Bu nedenler hakkında fikir sunabilecek belirtiler ve kusmanın şiddeti belirleyici olabilir. Yemekten kısa bir süre sonra ortaya çıkan mide bulantısı ve kusma çeşitli hastalıkların habercisi olabilir ancak teşhis için tek başına yeterli değildir.
Gıda zehirlenmesi ve ülser gibi hastalıklar kusmanın nedenleri arasında sayılabilir fakat aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız doktora danışmanız önerilir.
Bu ve bunun gibi belirtiler yaşıyorsanız uzman bir doktora vakit kaybetmeden gitmeniz tavsiye edilir.
Türk Dil Kurumu'na göre istifra, "kusma" anlamına gelir. Arapça kökenli ve günümüzde daha çok tıbbi bağlamlarda kullanılan eski bir kelime olarak öne çıkar. İstifra tıbbı olarak ise, mide içeriğinin ağız yoluyla dışarı atılması eylemini ifade eder ve genellikle mide bulantısı, gıda zehirlenmesi, enfeksiyonlar, hamilelik, ilaç yan etkileri veya taşıt tutması gibi durumlarda ortaya çıkar . Ayrıca, "istifra etmek" ifadesi, kusma eylemini gerçekleştirmek anlamında da kullanılır.
Muz, pirinç, elma püresi, kuru ekmek, az tuzlu kraker gibi hafif yiyecekler sindirimi kolaylaştırırken, zencefil, rezene veya karanfil gibi bazı bitkisel çaylar kusma ile kasılan mide kaslarını rahatlatarak mideyi sakinleştirir.
Kusma yaşadıktan sonra derin nefes almak, temiz hava solumak ve bir yere uzanmak biraz da olsa rahatlama sağlar.
Kusmaya karşı evde uygulanabilecek en doğal yöntemler arasında kraker, patates püresi, ekmek ve bitki çayları yer alır.
Kustuktan hemen sonra su içmek çok faydalı bir yol değildir. Çünkü mideniniz boş olduğunu düşündüğümüzde hemen su içmek sağlıklı bir tercih olmayacaktır.
Hamilelikte kusma, genellikle gebeliğin 6. haftasında başlar ve 9. haftada en şiddetli evresini yaşar. Bu durum, halk arasında "sabah bulantısı" olarak bilinse de, günün herhangi bir saatinde de meydana gelebilir. Çoğu kadında bu belirtiler, ikinci trimesterin başlarında, yani 14 ila 16. haftalar arasında azalır veya tamamen kaybolur. Ancak, bazı kadınlarda bulantı ve kusma ikinci trimester boyunca devam edebilir ve nadiren doğuma kadar sürebilir. Şiddetli bulantı ve kusma vakaları, dehidrasyon ve kilo kaybına yol açabilir ve bu durumda tıbbi müdahale gerekebilir.
Bebeklerde kusma, çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir ve genellikle altta yatan duruma göre değerlendirilmelidir. Yaygın sebepler arasında gastroözofageal reflü (GER), aşırı beslenme, viral enfeksiyonlar, pylor stenozu ve besin alerjileri bulunur. Bunların altında yatan en temel faktör ise bebeklerin sindirim sisteminin henüz tam olarak gelişmemesidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Nisan 2025
Yayınlanma Tarihi: 11 Nisan 2025
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
