Radyoaktif İyot Tedavisi (Atom Tedavisi) Nedir?

Tiroid kanseri toplumda en sık görülen endokrin yani hormonal sistem kanserlerden biridir ve tedavisi cerrahi yöntemle kişiye özel olarak planlanıyor. Radyoaktif iyot tedavisi ise ameliyat sonrası geride kalabilecek gözle görülemeyen kanser hücrelerini yok etmek için kullanılıyor. Tiroid kanserinde radyoaktif iyot tedavisi, tiroid kanseri tanısı konulmuş ve ameliyatı gerçekleşmiş olan hastalara tedaviyi desteklemek amaçlı uygulanıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Nükleer Tıp bölümünden Prof. Dr. Akın Yıldız ve Uz. Dr. Mehmet Bozkurt, Radyoaktif İyot Tedavisi hakkında bilgi verdi.

Radyoaktif İyot Tedavisi(Atom Tedavisi) Nedir?

Halk arasında “Atom Tedavisi” olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi, tiroid ameliyatından sonra boyun bölgesinde kalan veya gözle görülmeyen olası kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. RAI, radyoaktif özellik kazandırılmış İyot (I-131) molekülünün ağız yoluyla (ilaçlı sıvı veya kapsül) alınması şeklinde uygulanmaktadır. Tedavi, canlı tiroid hücresi bulunması ihtimaline karşı radyo aktif iyotun; vücuda verilmesi, hücrelere doğru yönelerek hücreyi içerisine alması ve ışınlayarak (beta ışını) bu hücreleri tahrip etmesini kapsamaktadır. Böylece, kanserli tiroid hücrelerinin büyümesi ve çoğalması durdurulmaktadır. Radyoaktif iyot sadece tiroid kanseri tedavisinde değil, aynı zamanda tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi ile karakterize tirotoksikoz – hipertiroidi (halk arasında zehirli guatr olarak adlandırılan) durumlarının tedavisinde de sıklıkla kullanılabilmektedir.

Radyoaktif İyot Tedavisinin Aşamaları

Radyoaktif iyot tedavisi süreci, genellikle aşağıdaki adımları içerir:

Hazırlık: Tedaviye başlamadan önce, doktorlar hastanın öyküsünü değerlendirir ve gerekli testleri yapar. Bu süreçte, hastanın kan tahlilleri istenir ve ultrasonografi gibi gerekli görülen görüntüleme türleri incelenir.

İlaç kesme: Bazı durumlarda, hastanın kullanmakta olduğu tiroid ilaçları, tedaviden önce geçici olarak durdurulabilir. Bu, iyotun tiroid dokusunda daha etkili bir şekilde birikmesine yardımcı olur.

Radyoaktif iyot uygulaması: Hasta, I-131 maddesini kapsül veya sıvıyı oral yolla alır. Bu uygulama genellikle hastanede gerçekleştirilir ve tedavi dozu hastanın durumuna göre hekim tarafından belirlenir.

İzolasyon dönemi: Radyoaktif iyot alındıktan sonra hastanın kısa süreliğine izole olması gerekir. Çünkü vücut radyoaktif atıkları atana kadar hasta çevresine radyasyon yayabilir. İzole süresi, tedavi dozuna ve hastanın durumuna bağlı olarak değişir.

Takip ve değerlendirme: Tedavi sonrası doktorlar, hastanın iyileşme sürecini takip eder ve gerektiğinde ek testler veya tedaviler uygulayabilir. Bu aşamada tiroid hormon düzeyleri, radyoaktif iyot taramaları ve diğer gerekli görülen tetkikler yapılabilir.

Uzun vadeli takip: Radyoaktif iyot tedavisi sonrası hastaların düzenli kontrolleri ve takipleri yapılır. Bu süreç yine her hastanın durumuna ve tedavinin başarısına bağlı olarak değişebilmekle beraber uzun yıllar devam edebilir.

Radyoaktif iyot Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Radyoaktif iyot tedavisi (RAI), tiroid kanseri ve bazı tiroid hastalıkları için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Her tedavi gibi RAI'nin de bazı yan etkileri vardır. Bunlar şunları içerir:

• Geçici tiroid hormonu dengesizliği: Tedavi sonrası düşük ya da yüksek tiroid hormon seviyeleri yaşanabilir.
• Radyasyon yan etkileri: Mide bulantısı, kusma ve tat alma duyusunda değişiklikler gibi hafif semptomlar görülebilir.
• Tükrük bezlerinde şişme ve ağrı: RAI, tükrük bezlerini etkileyebilir ve şişmeye neden olabilir.
• Kuru ağız ve gözler: Tükürük ve gözyaşı üretiminde azalma yaşanabilir.
• Yorgunluk ve halsizlik: Tedavi sonrası geçici yorgunluk ve halsizlik hissedilebilir.
• Baş ağrısı: RAI tedavisinden sonra baş ağrısı yaşanabilir.
• Fertilite ve hamilelikte etkiler: RAI tedavisi üreme ve gebelik üzerinde etkili olabilir. Hamilelik sırasında RAI tedavisi uygulanmamalıdır.
• Radyasyona maruz kalma riski: Tedavi sırasında ve sonrasında yakın çevrenizdeki kişilere radyasyona maruz kalma riski vardır. Bu nedenle, belirli bir süre için diğer insanlarla temas kısıtlamaları gerekmektedir.

Her hasta için yan etkiler farklı olabilir ve bazı durumlarda daha ciddi yan etkiler de görülebilir. Bu nedenle süreç, tedavi öncesi ve sonrasında doktor ile birlikte takip edilmelidir.

Bu gönderiyi Instagram'da gör

Memorial Hospitals Group (@memorialhospitalsgroup)'in paylaştığı bir gönderi

Tedavi Sonrası İzlem ve Bakım Nasıl Olmalıdır?

Radyoaktif iyot tedavisi sonrası izlem ve bakım şu şekilde olmalıdır:

• Doktor tavsiyesi: Tedavi sürecinde ve sonrasında doktorun önerdiği kontroller ve talimatlar takip edilmelidir.
• İzolasyon: Radyoaktif iyot tedavisi sonrasında kısa bir süreliğine başkalarından uzak durarak radyasyonun yayılmasını önlemelisiniz. Doktorunuz sizin için uygun olan süreyi belirleyecektir.
• Hijyen: Radyoaktif iyot atılımını hızlandırmak için sık sık idrara çıkılmalı ve bol su içilmelidir. Eller sıkça yıkanmalı ve kişisel eşyalar düzenli olarak temizlenmelidir.
• Diyet: Doktor tarafından önerilmesi halinde düşük iyotlu bir diyet uygulanabilir.
• İlaçlar: Doktorun reçete ettiği ilaçlar düzenli olarak kullanılmalı ve herhangi bir yan etki yaşanması halinde tekrar doktora başvurulmalıdır.
• Düzenli kontroller: Radyoaktif iyot tedavisi sonrasında doktorunuz düzenli tiroit fonksiyon testleri, kan testleri ve görüntüleme çalışmaları isteyebilir.
• Semptomları izleyin: Herhangi bir anormal belirti veya semptom yaşanması halinde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Stresi azaltmak, uyku düzeninizi korumak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek iyileşme sürecine katkıda bulunabilir.

Her hastanın durumu farklı olduğu için tedavi sonrası bakım ve izlem süreci de kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle doktorun önerilerine ve kişiye özel olarak uygulanacak tedavi protokollerine dikkat edilmelidir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Avantajları Nelerdir?

Radyoaktif iyot tedavisi, tiroid kanseri ve hipertiroidizm gibi tiroid hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi ile tiroid kanseri ameliyatının ardından boyun bölgesinde kalabilecek gözle görülemeyen olası kanser hücrelerini etkili şekilde yok etmesi amaçlanmaktadır. O nedenle tedavi başarısı yüksektir ve direk hedefe yönelik bir tedavidir. Diğer tedavi yöntemlerine göre yan etkisi oldukça azdır. RAI, ABD’de ve Avrupa’da yapılan birçok araştırmaya göre öncelikli tedaviler arasında yer almaktadır.

Radyoaktif İyot Tedavisi ve Diğer Tedavi Yöntemlerinin Karşılaştırması

Tiroid kanserinde yapılan ameliyatın ardından uygulanacak radyoaktif iyot tedavisinin yanı sıra; ilaç tedavisi, ameliyat ve harici radyasyon terapisi de bulunmaktadır.

İşte bu yöntemlerin karşılaştırılması:

Radyoaktif iyot tedavisi:

   - Avantajlar: Girişimsel bir işlem olmamasının yanı sıra çevre dokulara daha az zarar verebilir.

   - Dezavantajlar: Geçici yan etkileri bulunmaktadır. Radyasyon yayılımı sebebiyle izolasyon gereksinimi mevcuttur. Her hasta için uygun değildir. Hamilelik veya emzirme dönemlerinde tercih edilmemelidir.

İlaç tedavisi (Antitiroid ilaçlar):

   - Avantajlar: İnvaziv bir yöntem değildir. Hızlı ve etkilidir. Doz ayarlaması ile de etkinlik kontrolü sağlamaktadır.

   - Dezavantajlar: Uzun süreli kullanımda yan etkiler görülebilir. Tedavi süresinin uzunluğu ve bazı durumlarda kalıcı çözüm sağlamaması gibi durumlar yaşanabilir.

Ameliyat (Tiroid lobektomi, Total tiroidektomi):

   - Avantajlar: Kalıcı çözümdür. Kanserli dokunun tamamen çıkarılması ile hızlı iyileşme sağlanır.

   - Dezavantajlar: Cerrahi bir işlemdir. Boyun bölgesinde ince bir çizgi şeklinde iz kalabilir. Ameliyatın anestezi riski ve cerrahi komplikasyonları oluşabilir.

Harici radyasyon terapisi (Radyoterapi):

   - Avantajlar: Girişimsel bir tedavi yöntemi değildir. Kanserli hücreleri tahrip eder ve lokal olarak hedef alır.

   - Dezavantajlar: Uzun süreli tedavi gerekebilir, yan etkiler görülebilir. Sağlıklı dokulara zarar verebilir ve kanserli hücrelerin tamamen yok edilmesine yardımcı olamayabilir.

Hangi tedavi yönteminin uygulanacağına, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, tiroid hastalığının tipi-evresi ve potansiyel riskler göz önünde bulundurularak karar verilir. Tedavi seçenekleri ve riskleri doktor ile ayrıntılı olarak görüşülmeli, en uygun olan tedavi yöntemine birlikte karar verilmelidir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Radyoaktif iyot tedavisi (RAI) hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları şunlardır:

Radyoaktif iyot tedavisi nedir ve ne için kullanılır?

Radyoaktif iyot tedavisi, tiroid bezinin aşırı çalışmasını kontrol etmek (hipertiroidizm) veya tiroid kanseri tedavisinde hedefe yönelik bir radyasyon terapisi olarak kullanılabilir.

Radyoaktif iyot tedavisi nasıl uygulanır?

Radyoaktif iyot, ağızdan alınan kapsül veya sıvı olarak verilir. İyot, tiroid bezine doğrudan taşınır ve aşırı aktif veya kanserli hücreleri tahrip eder.

Radyoaktif iyot tedavisinin yan etkileri nelerdir?

Yan etkiler arasında; geçici tükürük bezi iltihabı, mide bulantısı, tat alma bozukluğu, kuru ağız ve halsizlik bulunur. Uzun vadede ise hipotiroidizm (az çalışan tiroid) riski artabilir.

Radyoaktif iyot tedavisi sonrası ne tür önlemler alınmalıdır?

Kısa süreli izolasyon, hijyen kurallarına dikkat etme, bol su içme, düşük iyotlu diyet ve doktorun önerdiği ilaçları kullanma gibi önlemler alınmalıdır.

Radyoaktif iyot tedavisi ne kadar sürede etkisini gösterir?

Tedavinin etkisi kişiye göre değişebilir. Hipertiroidizmde, iyileşme birkaç hafta ila birkaç ay arasında sürebilir. Tiroid kanseri tedavisi ise birkaç ay içinde etkisini gösterebilir ve takip testleri ile değerlendirilir.

Radyoaktif iyot tedavisi her tiroid hastası için uygun mudur?

RAI her tiroid hastası için uygun değildir. Örneğin, hamilelik ve emzirme döneminde olan hastalara ve bazı tiroid kanseri tiplerine RAI önerilmemektedir. Doktor sizin için en uygun tedavi yöntemini belirleyecektir.

Radyoaktif iyot tedavisi ne kadar güvenlidir?

RAI, genellikle güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak her tedavi gibi bazı riskler ve yan etkiler içerebilir. Tedavi öncesi ve sonrası alınan önlemlerle bu riskler minimize edilebilir.

Bu cevaplar, genel bilgi sağlamak için olup, her hastanın durumuna göre farklılık gösterebilmektedir.