Oküloplasti nedir? Oküloplastik cerrahi nasıl yapılır?

Oküloplasti veya oküloplastik cerrahi göz kapaklarıyla birlikte pek çok göz sorununu ilgilendiriyor. Tıbbi ve kozmetik olarak uygulanan oküloplastik cerrahi, göz ve çevresindeki tüm bölgelerin ihtiyaca yönelik olarak tedavi edilmesini amaçlıyor. Memorial Şişli Hastanesi Göz Merkezi’nden Gamze Öztürk Karabulut, oküloplasti hakkında bilgi verdi.

Oküloplasti nedir?

Oküloplasti veya oküloplastik cerrahi, göz kapaklarını, kaşları, göz küresini, gözyaşı kanallarını ve yüzü içeren çeşitli prosedürleri belirtmek için kullanılan bir terimdir.  Asıl adı Oftalmik plastik ve  rekonstrüktif cerrahi olan branş tıbbi olarak gerekli girişimlerin yanında kozmetik girişimleri de kapsar ve bazen ikisi de olabilir. Oküloplasti, gerçek anlamda, göz kapaklarının sarkmasını düzeltmekten gözyaşı kanal tıkanıklığına, gözün çalınması ve protez yapılmasına kadar çok çeşitli prosedürleri ifade eder. Bu prosedürler, gözü ve ilgili yapıları gençleştirmek veya yeniden yapılandırmak için kullanılabilir. En yaygın oküloplastik prosedürlerden biri, göz kapağı estetiği olarak da bilinen blefaroplastidir. Bu prosedür, göz kapağındaki fazla deriyi alarak yaşla birlikte gelen sarkık görünümü azaltır. Kaş kaldırma da bu cerrahiye eklenebilir. Oküloplastik prosedürlerin çoğu ayakta tedavi bazında yapılır ve her yaştan insan üzerinde gerçekleştirilir. Göz ve gözün çevresinde olan tümör oluşumları da oküloplastinin uygulama alanına girmektedir.

Oküloplastik girişimler hangi hastalıklarda uygulanır?

Oküloplastik prosedürlerin çoğu ayakta tedavi bazında yapılır ve her yaştan insan üzerinde gerçekleştirilir. Oküloplasti, şunları içermektedir:

Pitozis: Göz kapağı düşüklüğü anlamına gelir. Üst göz kapağı düşüklüğü görme alanını daraltarak görüşü de etkileyebilir. Aynı zamanda kozmetik olarak da olumsuz etkileri olmaktadır. Pitozis düzeltmesi çeşitli cerrahi işlemlerle gerçekleştirilir. Hasta için en iyi seçeneğe, Oküloplastik cerrahiuzmanı ile görüştükten sonra karar verilmelidir.

Blefaroplasti: Göz kapağı cildinin sarkması ve torbalanma yüze yorgun ve yaşlı bir görünüm verir. Blefaroplasti prosedürü yüzü gençleştirir ve gençliği geri kazandırır. Hem üst hem de alt göz kapağında uygulanır.  Bu tabir üst göz kapağında sarkan ve gevşeyen cildin alınmasını ifade ederken alt göz kapağında göz altı torbalarının düzeltilmesi ve göz çevresindeki fazla derinin alınmasını ifade eder. 

Entropion: Göze doğru içe doğru katlanmış göz kapaklarını ifade eder. Entropion, bir göz kapağının içe doğru dönmesi, göze sürtünmesi, gözün kızarması, korneanın tahriş olması, ışığa ve rüzgâra duyarlı hale gelmesi durumudur. Bu durum göz kapaklarının ameliyatı ile optimal olarak düzeltilebilir.

Ektropion: Gözden dışa doğru dönen göz kapaklarının durumudur. Bu durum gözün korneasının açıkta kalmasına ve kuruluğa neden olabilir.  

Tiroid göz hastalığı: Bu hastalıkta, vücut tiroid dokusunu yabancı olarak görüp saldırırken göz dokularını da hedefler. Hastalıkta aktif olan ve olmayan dönemler mevcuttur.  Gözlerde arkadaki kas ve yağların şişkinleşmesi sonucu öne çıkma, kızarıklık, kapaklarda ödem görülebilir. Çift görme ve kapaklarda açılma ve hatta görme kaybı yaşanabilir. Uygun testlerden sonra, aktif dönemde damardan kortizon tedavisi başlatılabilir. Aktif olmayan ve görmeyi tehdit eden durumlarda cerrahi gerekir.

Göz kapağı retraksiyonu: Üst veya alt göz kapağını etkileyebilir. Göz kapağı retraksiyonu, üst göz kapağında göz kapağı göz küresinden çok yukarı, alt göz kapağında ise çok aşağı çekildiğinde meydana gelir. Göz kapağı retraksiyonunun yaygın nedenleri arasında tiroid göz hastalığı, travma veya göz kapaklarında önceki ameliyatlar yer alır.

Kanser ve diğer büyümeler: Gözdeki veya çevresindeki tümörler veya lezyonlar oküloplastik yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Bu noktada erken teşhis ve tedavi hayat ve görme kurtarıcı olabilir. 

Tıkanmış gözyaşı kanalları: Genellikle bebeklerde bulunur, ancak yetişkinlerde enfeksiyon, travma veya tümörlerden de oluşabilir. Çocuklarda sondalama ve/veya tüp takılması ile sorun çoğunlukla çözülürken erişkinlerde tüp takılması ve/veya kanal açma cerrahisi gerekmektedir.

Yaralanmalar: Fiziksel veya kimyasal yaralanmaları, zamanında tedavi edilmezse görme için ciddi bir tehdit oluşturabilir.

Bazı yaygın durumlar şunlardır:

• Gözün kornea/konjonktival hasarı

• Göz kapağı yırtılması

• Gözde yabancı cisim

• Kimyasal yanık

• Subkonjonktival kanamalar

• Göz çevresindeki kemiklerde kırıklar

Yaralanmanın nedenine ve doğasına bağlı olarak uygun tedavi yapılır.

Orbitotomi: Bu işlem, orbital tümörlerin çıkarılması, orbital doku biyopisi ve orbital yabancı cisimlerin çıkarılması için yapılır. Daha iyi kozmetik sonuçlar için gizli veya küçük insizyonlar yoluyla orbitomiler yapılabilmektedir.

Orbital Dekompresyon: Gözlerinöne çıktığı ve kasların göz sinirine bastığı tiroid oftalmopati durumlarında yapılır. Kemik ve yağ dekompresyonu yapılır ve her işlem hastanın klinik durumuna göre özelleştirilir.

Protez göz uygulamaları: Görmeyen ağrılı göz varlığında, estetik olarak yapısı bozulmuş göz varlığında, cerrahi veya travmaya bağlı göz küresinin küçülmesi ve içe çökme durumunda ve hasarlı olan gözün diğer gözde de hasar oluşturması durumunda göz alınabilir. Alınan göz yerine implant yerleştirilirken yara iyileşince protez göz yerleştirilmesi de oküloplastinin uygulama alanları arasındadır.

Kirpik sorunları: Kirpikler bazen yanlış yöne doğru uzayabilir bu da kirpiklerin göz küresine temas etmesi anlamına gelir. Bu duruma trikiasis denir. Bir de normal kirpik düzeninden farklı biçimde ikinci sıra kirpik çıkması durumu vardır. Bu da gözde batma hissine neden olabilmektedir ve distikiasis olarak adlandırılır.

Yüz felci: Yüz felcinin kalıcı olduğu hastalarda gözlerini kapatmada zorluk, alt gözkapağında sarkma ve kaşlarda düşme oluşabilir. Okuloplastik cerrahi yöntemleri ile hastanın gözünü kapatmasına ve gözün korunmasına yönelik tüm cerrahi girişimler yapılır.

Oküloplastik cerrahi nasıl yapılır?

Oküloplasti spesifik bir operasyona bağlı kalmadan bir dizi farklı teknikler içerir. Botoks enjeksiyonları, yağ alımı, blefaroplasti gibi kozmetik yöntemler yanında orbita cerrahisi, kanal tıkanıklığı gibi farklı yöntemlerle uygulanmaktadır. Hastadan hastaya ve probleme göre değişen teknikler kullanılmaktadır.

Oküloplasti hakkında sıkça sorulan sorular 

Oküloplastik cerrahi ve plastik cerrahi arasındaki fark nedir?

Oküloplastik cerrahlar tarafından verilen hizmetlerin birçoğu plastik cerrahlar tarafından da yapılırken, bu iki uzmanlıkla ilgili eğitimlerde önemli farklılıklar vardır. Sonuç olarak bu tedavileri araştırırken bir oküloplastik cerrah ile çalışmak çok faydalı olabilir. Oküloplastik cerrahlar göz hastalıkları ihtisasını tamamlamalıdır. Bu eğitim, göz kapakları, göz ve çevredeki yüz bölgesinin yapıları hakkında oldukça detaylı, sağlam bir arka plan sağlar. Bu eğitimin önemli bir kısmı, oküloplastik cerrahların insan gözünü oluşturan hassas yapılar hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmasını sağlayan göz cerrahisine odaklanmaktadır. Bu ihtisastan sonra, oküloplastik cerrahlar, göz kapağı ve göz plastik cerrahisinin kozmetik yönlerine odaklanan, gözyaşı kanal tıkanıklık ve orbita cerrahisini kapsayan bir eğitimi tamamlamalıdır. Göz içi ve göz dışı tüm ameliyatları ve göz çevresinde yapılan ameliyatlarının komplikasyonlarının tedavisinde daha yetkin kılar.

Plastik cerrahlar, uzmanlık eğitimlerine, vücudun hemen her alanını kapsayan geniş bir cerrahi arka plan sağlayan ihtisas ile başlarlar. Bunu daha sonra cerrahi sürecin kozmetik yönlerine odaklanan bir plastik cerrahi ihtisası izler. Bu arka planlardaki birincil fark, gözle ilgili uzmanlık düzeyini içerir.

Oküloplastik cerrahlar tarafından hangi estetik işlemler yapılır?

Oküloplastik cerrahlar tarafından en sık yapılan kozmetik işlem göz kapağı ameliyatıdır (blefaroplasti). Bu prosedür, daha genç bir görünüm elde etmek için gözleri etkileyen yaşlanma belirtilerini giderir. Göz kapağı ameliyatı şunları ele alabilir:

• Göz kapağı derisinde sarkma veya kırışma
• Alt göz kapağında yağ fıtıklaşmaları
• Gözlerin altındaki çukurluklar
• Göz kapağında düşüklük ve asimetri
• Göz kapağında görme alanınızı engelleyen fazla deri

Göz kapağı ameliyatına ek olarak, oküloplastik cerrahlar aşağıdaki estetik işlemleri sunmaktadır:

• Kaş kaldırma
• Göz ve yüz çevresindeki lezyonların eksizyonu
• Kaz ayakları ve alın kırışıklıklarını gidermek için botoks tedavisi
• Dolgu tedavisi
• Kimyasal peeling

Oküloplastik cerrahlar tarafından hangi tıbbi işlemler yapılır?

Yüz gençleştirme hizmetlerine ek olarak, oküloplastik cerrahlar gözü etkileyen çok çeşitli tıbbi sorunları da ele almaktadır. Bunlar şunları içerir:

• Göz kapağı ve çevresindeki tümörlerin alınması ve biyopsisi
• Gözyaşı drenaj sistemi cerrahisi
• Göz çevresinde rekonstrüktif cerrahi
• Göz bölgesindeki kemik kırıkları
• Tiroid ile ilişkili orbitopatinin tedavisi
• Göz kapağının gözün içine veya dışına dönmesine neden olan göz kapağı entropiyonu ve ektropionunun onarımı

Oküloplastik cerrahlar göz çevresi için neden önemlidir?

Oküloplastik cerrahlar, göz kapağı ameliyatının gözün rahatlığını ve görme netliğini nasıl etkileyebileceğini anlayan eğitimli oftalmoloji uzmanlarıdır. Göz ve yüz çevresinde gerçekleştirilecek işlemler için deneyim önemlidir.

Oküloplastik cerrahinin riskleri nelerdir?
Her ameliyatta olduğu gibi göz çevresi ameliyatlarında da riskler vardır. Ancak iyi bir oftalmoloji uzmanı tarafından doğru merkezlerde yapılan ameliyatlarda riskler azdır. Yine de riskler şu şekilde sıralanabilir:

Kanama: Ameliyat bölgesindeki kan damarlarında hasar oluşursa çeşitli kanamalar meydana gelebilir. Bu kanamalar göz arkasında geliştiğinde görme kaybı gelişebilir.

Ağrı: Ameliyat bölgesinde belirli bir süre ağrı hissedilebilir.

Enfeksiyon: Ameliyat yapılan alan steril olmazsa cerrahi bölge enfekte olabilir.

Gözü Kapatamama: Bu durum göz yapılarında hasara neden olacağından gözün kaybına kadar gidebilir.

Orbita nedir?

Orbita içinde göz ve eklerinin bulunduğu yüz kemiklerinin oluşturduğu çukurdur. Orbitada tümörler meydana gelebilir. Orbitada tiroide bağlı göz sorunları, iltihaplanmalar olabilir. Tüm bu sorunlar oküloplastik cerrahinin ilgi alanına girer.

Pitozis nedir?

Travma, yaş ya da çeşitli tıbbi hastalıklara bağlı olarak çıkabilen pitozis göz kapağı düşüklüğü olarak tanımlanabilir. Çocuklarda da görülür. Bunun nedeni levator isimli kasın düzgün gelişmemesidir. Pitozise bağlı olarak görme engellenirse çocuklarda göz tembelliği de gelişebilir. Yaş, uzun süreli lens kullanımı, travmalar, üst göz kapağındaki kitleler, doğumsal anomaliler pitozis nedenleri arasında yer alabilir. Pitozisi olanlar genelde rahat görmek için başlarını geriye yatırabilir ya da kaşlarını kaldırırlar.

Pitozis nasıl tedavi edilir?

Pitozis hastalığın durumuna göre ve şiddetine göre tedavi sistemlerini içeren bir sorundur. Doktor pitozis ameliyatı önerebilir. Pitozis ameliyatları kapağı kaldıran kasın fonksiyonuna bağlı olarak çok çeşitlidir.

Gözyaşı kanal tıkanıklığı nedir?

Gözyaşı, gözyaşı kanalları ve kesesi sayesinde burun boşluğuna ulaşır. Ancak bazen bu kanallar tıkanabilir. Bu durum doğuştan da olabilir veya travmaya, enfeksiyona ya da burun ameliyatlarına bağlı gelişebilir. Gözyaşı tıkanıklığı olan kişilerde gözyaşı sürekli dışarı akar bu nedenle gözde iltihaplı akıntı ve göz iç kısmında kızarıklık ve şişlik oluşabilir. Bebeklerde sık görülen bir sorundur. En klasik yöntem ameliyattır. Gözyaşı kanalı tıkanıklığı operasyonları da oküloplasti alanına girmektedir.

Entropion nedir?

Göz kapağında içe dönme durumuna entropion denilmektedir. Bu durum göz kapağındaki kirpiklerin göze sürtünmesi nedeniyle korneaya zarar verebilir. Tedavi edilmezse de ciddi sorunlara neden olur. Bu sorun doğumsal olabileceği gibi göz kapağından geçirilen ameliyatlar, protez göz nedeniyle göz yuvasında küçülme sebebiyle de meydana gelmektedir. Ve bu hastalıkta da oküloplastik cerrahi önerilmektedir.

Göz protezi neden takılır?

Bazen göz küresi farklı sebeplerden dolayı alınabilir. Bazen de bebeklerin anne karnındayken gözü tam oluşmaz. Bu durumda göz çukuru boş kalır. Bu nedenle de göz protezi takılır. Kişiye göre göz protezi uygulanır. Genelde hastanın göz yuvasının yapısına göre yapılır ve takılır. Bu işlem de oküloplastik cerrahinin alanına girmektedir.

Göz protezi görmeyi sağlar mı?

Göz protezleri görme fonksiyonlarını sağlamaz sadece estetik görüntüyü düzeltir.

Göz kanseri var mı?

Göz kanseri gözde gelişebilen ciddi bir sorundur. Göz küresinin içini ve göz kapağını da etkileyen nadir görülen bir tümördür. Erken evrede saptanması gereken bir sorundur. Glokom, görme kaybı, gözde şişkinlik, ışık çakmaları, iris renginde değişiklik gibi belirtileri bulunmaktadır. Burada da oküloplastik cerrahi yöntemleri devreye girmektedir. Göz koruyucu cerrahiler, iridektomi, iridotrabekülektomi, göz rekonstrüktif cerrahisi, enükleasyon, orbital ekzenterasyon bu cerrahi yöntemlerden bazılarıdır.

Göz yaralanmalarında oküloplastinin yeri nedir?

Küçük göz kapağı yırtıkları lokal olarak tedavi edilebilir. Ancak daha büyük yaralanmalar acil dikiş ve rekonstrüksiyon gerektirir. Göz kapağı kenarlarının uygun şekilde yerleştirilmesi ve göz kapağının kat kat dikilmesi gerekebilir. Burada oküloplastik cerrahi devreye girer. Büyük göz yaralanmalarında alt ve üst göz kapağının iskeletini oluşturan yapıların restore edilmesi, normal göz kapağı yapısını ve fonksiyonunu eski haline getirmek için son derece önemlidir. Göz kapaklarının iç kısmındaki yaralanmalarda göz yaşı kanalında hasarlanma ve kesilmeler eşlik edebilir. Bu durumda tüp takılarak ucuca dikilmesi gerekmektedir. Orbita yaralanmaları, orbital hematomlardan orbital kemik kırıklarına kadar değişebilir. Orbita kırıklarının tedavisi kırığın tipine göre değişir. Onarımın zamanlaması çok önemlidir.  Kas sıkışması olan kırıklar acil düzeltme gerektirir. Kırıkların onarımı çeşitli malzemelerle yapılır.

Oküloplastik cerrahi sadece estetik operasyon mudur?

Hayır, oküloplastik cerrahi yalnızca estetik operasyon ibaret değildir. Gözü etkileyen, göz küresinin dışında olan tüm dokuların yani orbitanın ve içindeki kas ve yağ dokularının, göz yaşı bezi ve kanallarının, göz kapaklarının her türlü fonksiyonel problem oküloplastik cerrahinin müdahale alanları içerisindedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.