Teknolojik gelişmeler kalp cerrahisinde de yeni yöntemlerin uygulanmasına olanak sağlıyor. Tıkalı olan koroner kalp damarlarının açılması için yapılan bypass ameliyatı, artık küçük kesi yöntemi olarak da bilinen minimal invaziv cerrahi ile tedavi edilebiliyor. Açık cerrahiye göre hastaya birçok avantaj sağlayan bu yöntem; göğüs kemiği açılmadan 3-4 cm’lik kesiler aracılığı ile yüksek teknolojili ekipman ve görüntüleme yöntemlerinin kullanılmasıyla gerçekleştiriliyor. Açık kalp cerrahisi uygulanabilecek bütün hastalara uygulanabilen minimal invaziv bypass cerrahisi, daha önceden bu yöntemle ameliyat olmuş hastalara, ihtiyaç olması durumunda tekrar uygulanabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Serkan Durdu, minimal invaziv yöntemi ile bypass cerrahisi hakkında bilgi verdi.

Minimal invaziv (küçük kesi/ kapalı ) yöntemi nedir?

Minimal invaziv kalp cerrahisi genel kalp ameliyatı prensiplerine uyularak gerçekleştirilen, ancak hastanın göğüs kemiği açılmadan sol taraf 3. kaburga aralığından 3-4 cm’lik kesiler aracılığıyla yapılan operasyonlardır. Bu operasyonlarda yüksek teknolojili cerrahi ekipman ve görüntüleme yöntemlerinin kullanılması işlemin en önemli kısmını oluşturur. Yapılacak kalp operasyonunun tipine göre ameliyat öncesinde detaylı bir planlama yapılarak operasyon esnasındaki cerrahi teknik gerçekleştirilir.

Minimal invaziv (küçük kesi) yöntemi ile bypass cerrahisi nedir?

Minimal invaziv bypass cerrahisi tıkalı olan koroner kalp damarlarında yeni kan akışını sağlamak amacıyla yapılan cerrahiye denilmektedir. Standart bypass cerrahisinde hastanın göğüs kafesi açılır ve tıkalı olan damaların ötesine bypass işlemi uygulanır. Minimal invaziv cerrahi de ise hastanın sol göğsünde üçüncü kaburga aralığına denk gelen bölgeden 3-4 cm civarında bir kesi yapılarak kalbe ulaşılır ve hastanın ihtiyaç duyulan tüm tıkalı damarlara bypass cerrahi işlemi uygulanır.

Minimal invaziv yöntemi ile bypass cerrahisi hangi hastalıklarda uygulanır?

Minimal invaziv bypass cerrahisi stent ile çözülemeyen koroner arter tıkanıklıklarında, bir başka ifade ile açık kalp cerrahisi ile bypass yapılması gereken hastaların tamamına uygulanabilir.

Minimal invaziv (küçük kesi) yöntemi ile bypass cerrahisinin avantajları nelerdir?

Küçük kesi yöntemi ile yapılan bypass cerrahisinin sağladığı avantajlar, minimal invaziv yönteminin sağladığı avantajlar kapsamında değerlendirilebilir. Bunlar şu şekilde sıralanilir:

- Hastanın göğüs kemiğinin kesilmemesi dolayısıyla kemik kaynama problemi ortadan kalkar.

- Yara yeri enfeksiyonu görülmez.

- Akciğer problemlerinin görülme sıklığı çok düşüktür.

- Küçük bir kesi ile operasyon gerçekleştirildiği için kanama miktarı azalır.

- Hastanın hastanede ve yoğun bakımda kalış süresi kısalır. Bu sayede hastanede uzun yatışa bağlı gelişebilecek komplikasyon oranları azalır.

- Hastalar hızlı bir şekilde günlük ve iş yaşamlarına dönebilir.

- Hastalarda ağrı ve ameliyat sonrası psikososyal bozuklukların görülme oranı daha azdır. 

Minimal invaziv yöntemi ile bypass cerrahisi nasıl uygulanır?

Koroner anjiyografi yapılarak bypass kararı verilmiş olan hasta, ameliyat öncesinde detaylı değerlendirmeye alınır. Bu değerlendirme kapsamında kalbin kasılma fonksiyonları incelenir ve eş zamanlı kapak hastalıklarının var olup olmadığına bakılır. Tomografi yolu ile kalp ve büyük damarların 3 boyutlu incelemesi yapılarak gerçekleştirilecek olan minimal invaziv bypass cerrahisinin simülasyonu operasyon öncesinde planlanır. Hasta ameliyathaneye alındığında özel tekniklerle anestezi işlemi uygulanır. Bu cerrahide uygulanan anestezi yöntemleri klasik anestezi yönteminden önemli farklılıklar içermektedir. Kapalı bir yöntem ile bypbass cerrahisi yapıldığı için hastanın kalp fonksiyonlarını anlık olarak izlemek amacıyla transözofageal ekokardiyografi cihazı bağlanır. Sonrasında hastanın sol tarafından yaklaşık 4 cm ‘lik bir kesi yapılarak göğüs boşluğuna girilir ve kameralar yardımıyla göğüs içerisindeki damarlar bypass için hazırlanır. Bu esnada eş zamanlı olarak bacaktan ya da koldan yine kameralar eşliğinde bypass için kullanılacak damarlar hazırlanır. Kalbin ve akciğerin fonksiyonunu üstlenen kalp akciğer pompası denilen bir cihaza hasta bağlandıktan sonra kalp durdurulur ve tıkalı olan bütün damarlara hazırlanmış olan greftlerle bypass cerrahisi işlemi uygulanır. Bu işlemler esnasında 3 boyutlu kameralar operasyonu gerçekleştiren cerraha, cerrahi sahayı göstermek amacıyla kullanılır. İşlem bittikten sonra kalp yeniden çalıştırılarak operasyona son verilir. 

MİNİMAL İNVAZİV YÖNTEMİ İLE BYPASS CERRAHİSİ KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR

Minimal invaziv yöntemi ile bypass cerrahisi kimler için uygundur? Hasta seçiminde kriterler nelerdir?

Açık kalp cerrahisi ile bypass gereksinimi olan bütün hastalar minimal invaziv yöntemi için uygun hastalardır. Bir başka ifade ile bypass cerrahisi endikasyonu konulmuş bütün hastalar, minimal invaziv bybass cerrahisi olabilir.

Küçük kesi yöntemi ile bypass cerrahisinin dezavantajları var mıdır?

Küçük bir kesiden ihtiyaç duyulan tüm damarlara bypass uygulanması için cerrahi ekibin bu konu ile ilgili iyi bir eğitim almış olması ve teknolojik alt yapının sağlam olması zorunludur. Minimal invaziv bypass cerrahisi hasta için kolay, cerrah için zor bir operasyondur. Genel olarak bakıldığında minimal invaziv kalp cerrahisi işlemleri içerisinde bilgi birikiminin ve cerrahi tekniğin gelişmiş olması anlamında değerlendirildiğin minimal invaziv bypass cerrahisi en üst seviyede yer alır. Çünkü 3-4 cm’lik bir kesi ile kalbin ön, arka, yan duvarlarında yerleşmiş 2-3 milimetrilik damarlara 3-4 milimetrelik yeni damarların eklenmesi işlemi teknik olarak zor bir işlemdir. Bu sebeple işlemi yapacak ekibin ve işlemin gerçekleştirileceği sağlık kurumunun bütün yetkinlikleri sağlaması gerekir.

Küçük kesi (minimal invaziv) yöntemi ile açılan kesinin boyutu ne kadardır?

Minimal invaziv bypass cerrahisinde hastada açılan kesinin boyutu 3-4 cm’dir.

Minimal invaziv cerrahi sonrasında hastanın iyileşme süreci ne kadardır?

Operasyonlardan sona hastalar ortalama 4-5 gün civarında hastanede kalır. Hastalardan bir hafta evde dinlenmeleri istenir. Sonrasında ise günlük ve iş hayatlarına rahatlıkla dönebilirler.

Minimal invaziv yöntemi ile bypass cerrahisi öncesi ve sonrasında nelere dikkat edilmelidir?

Küçük kesi ile bypass cerrahisi olacak hastaların işlem öncesinde dikkat etmesi gereken noktalar, genel anestezi alacak tüm hastalarla aynıdır.  Cerrahi sonrasında da hastaların dikkat etmesi gereken herhangi bir unsur bulunmamaktadır. Hastalara kemik kesisi uygulanmadığı için fiziksel aktivitelerinde, yatma, kalkma, ağırlık kaldırma, gibi aktivitelerinde herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Hastalara sadece beslenmelerinin erken dönemde kaliteli ve protein ağırlık olması önerilir. Bu istek cerrahi geçiren her hasta için geçerlidir. Kalp sağlığı için uygun olan diyetlerin kullanılması operasyon ve sonraki süreçler açısından önem taşır.

Küçük kesi yöntemi (minimal invaziv) cerrahisinden sonra hastalar kontrollerini hangi sıklıkta yapmalıdır?

Hastaların taburculuklarından 1 ay sonra ilk kontrolleri, sonrasında ise 6. ay kontrolleri yapılır. Bunun ardından kontroller yıllık olarak gerçekleştirilir.

Minimal invaziv bypass cerrahi yöntemi güvenli bir yöntem midir?

Bu yöntem ile cerrahi, gelişmiş bir merkezde minimal invaziv yöntemi uygulayabilen bir ekiple güvenle yapılmaktadır. İşlemin sağladığı avantajlar, hasta güvenliği açısından açık cerrahiye göre daha fazla ön plana çıkmaktadır.

Küçük kesi (minimal invaziv) bypass cerrahisi ağrılı bir işlem midir?

Vücuda yapılan kesi ne kadar fazla olursa ameliyat sonrasındaki ağrı da o kadar fazla olur. Özellikle kemik gibi dokuların kesilmiş olması, ameliyat sonrası ağrı ile direkt ilişkilidir. Minimal invaziv bypass cerrahisinde herhangi bir kemik kesisi olmadığı için ameliyat sonrası ağrı son derece tolore edilebilir boyutlarda olur.  

Küçük kesi ile bypass cerrahisi tekrarlanabilir mi?

Genel olarak minimal invaziv cerrahinin uygulanmasındaki kısıtlılıkların en başında kalp ve akciğer etraf dokularında daha önceki geçirilmiş kalp operasyonu nedeniyle yapışıklık oluşması gelmektedir. Kısa bir ifade ile daha önceden kalp operasyonu geçirmiş hastalarda, kalp ve akciğerler etraf dokulara çok yapışık olduğundan minimal invaziv cerrahinin uygulanması teknik olarak biraz daha zorlaşmaktadır. Ancak bu cerrahideki tecrübelerin artması ve cerrahi ekipmanlardaki gelişmeler nedeniyle bugün ikinci, üçüncü ve dördüncü ameliyatlar da minimal invaziv yaklaşımlarla gerçekleştirilebilmektedir. Bu kapsamda daha önceden minimal invaziv bypass yapılan hastalara gelecekte tekrar ihtiyaç olması durumunda küçük kesi yöntemi ile cerrahi işlem uygulanabilir.