Lobektomi Nedir? Hangi Durumlarda Yapılır?

Akciğer, sağ tarafta üç ayrı ve sol tarafta iki ayrı lobdan oluşuyor. Akciğeri oluşturan loblardan herhangi birinde enfeksiyon, kanser veya farklı sebeplerle harabiyet oluşabiliyor. Kişinin solunum fonksiyonunu olumsuz etkileyen bu gibi durumlarda sorunlu olan lobun, lobektomi adı verilen cerrahi ile çıkarılması gerekebiliyor. Açık cerrahinin yanı sıra VATS ve robotik cerrahi gibi kapalı yöntemlerle de yapılabilen lobektomi cerrahisi alanında deneyim sahibi ekipler tarafından yapıldığında güvenli bir işlem olarak tanımlanıyor. Lobektomi ameliyatı için öncelikle hastanın solunum kapasitesinin uygun olup olmadığına bakılması ve varsa eğer diğer hastalıklarının kontrol altına alınması gerekiyor. Özellikle kapalı yöntemlerle yapılan cerrahilerde ise hastalar daha kısa sürede, daha konforlu bir şekilde iyileşerek, erken dönemde günlük rutinlerine dönebiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Sedat Gürkök, lobektomi ile ilgili bilgi verdi.

Lobektomi nedir?

Lobektomi, akciğer dokusunu oluşturan loblardan herhangi birinin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Akciğerin sadece bir bölümünde bir sorun bulunduğunda lobektomi yapılabilir. Etkilenen lob çıkarılır ve kalan sağlıklı akciğer dokusu normal şekilde çalışabilir. Ameliyatın ardından vücut, alınan lobun yokluğunu telafi etmek için uyum sağlar. Kalan sağlıklı akciğer dokusu boşluğu doldurmak için genişler ve diğer akciğer bölümleri, çıkarılan lobun fonksiyonunu üstlenir.

Lobektomi hangi durumlarda yapılır? Lobektomi neden yapılır?

Akciğeri oluşturan loblardan herhangi birinde enfeksiyona veya başka sebeplere bağlı harabiyet oluştuğunda veya akciğer kanseri hastalığı sebebiyle bir lobda tutulum ortaya çıktığında, lobektomi işlemi yapılır. Ayrıca büyük hava keseleri olduğu durumda işe yaramayan ve sağlam akciğer dokusunun çalışmasını engelleyen durumlarda da lobektomi yapılabilir. Lobektomi ile tedavisi sağlanabilecek göğüs ve akciğer hastalıkları şu şekilde sıralanabilir:

Tüberküloz (verem): genellikle akciğerleri etkileyen devam eden (kronik) bir bakteriyel enfeksiyondur.

Akciğer apsesi: akciğerde oluşabilen bir irin alanıdır. Apse antibiyotikli ilaçla geçmezse alınması gerekebilir.

Amfizem: akciğerlerdeki elastik liflerin parçalanması ve sonuçta işe yaramaz hava keseleri oluşmasından kaynaklanan kronik bir hastalıktır. Bu, işe yaramayan hava keseleri nefes alırken diğer sağlam akciğerlerin hareket etmesini zorlaştırır.

İyi huylu tümör: Bu kanser olmayan bir büyümedir. Büyük kan damarlarına baskı yapabilir ve diğer organların işlevini etkileyebilir.

Akciğer kanseri: Akciğerlere giden ana hava yollarından (bronşlar) köken alabilen kötü huylu tümördür. Bunun yanında akciğer ve plevrayı oluşturan her türlü hücreden köken alabilen kötü huylu tümördür. Tedavi edilmezse vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Mantar enfeksiyonu: Mantarlar akciğerde vücut direncinin bozulduğu durumlarda enfeksiyona sebep olabilirler. Akciğer dokusunda kaviter lezyonlar oluştururlar.

Lobektomi nasıl yapılır?

Lobektomi, lobların kendine özgü hava yolunun (bronş), arterinin ve veninin bağlanarak kesilmesi, lobun akciğerden ayrılarak dışarı alınmasıdır. Lobektomi operasyonları, açık ve kapalı yöntemlerle yapılabilmektedir.

Açık lobektomi: Göğsün yan tarafından yapılan kesi ile gerçekleştirilir. Bu kesiden akciğer lobu çıkarılır. Açık lobektomi torakotomi olarak da adlandırılmaktadır. Açık cerrahi tümörün yerine, büyüklüğüne, diğer organlara yayılıp yayılmadığına ve cerrahın tercihine göre açılacak olan 7-20 cm arası kesiden yapılır. Kesilerin büyük çoğunluğu sırtta kürek kemiğinin altı ile koltuk atına kadar uzanabilmektedir. Göğüs cerrahı kesiden işlemi yaptıktan sonra göğüs boşluğunda kalan sıvı ve havanın boşaltılması için ameliyat yerine bir drenaj tüpü yerleştirir. Bu tüpler ameliyatın genellikle ikinci günü çıkarılmakla beraber, tüpte hava kabarcığı kalmayana dek tutulur. Torakotomi yani açık cerrahi ortalama 1,5 saat ile 4 saat arasında devam edebilirken, hastaların hastane de yatış süresi de 2-7 gün arasında olmaktadır.

Kapalı lobektomi: Kapalı lobektomi VATS (Video Yardımlı Torakoskopik Cerrahi) ve RATS (Robot Yardımlı Torakoskopik Cerrahi) olmak üzere iki farklı teknik ile yapılabilmektedir.

VATS (video yardımlı torakoskopik cerrahi) lobektomi: Minimal invaziv cerrahi yöntemi içinde yer alan VATS işlemi, göğse açılan küçük kesiler yoluyla gerçekleştirilir. Kaburgalar kesilmeden uygulanan bu yöntemde göğüs duvarında açılan üç santimlik  2-4 adet kesiden ince, sert bir tüp, özel bir kamera ve diğer küçük aletler yerleştirilerek yapılır. Özel kamera yardımıyla göğüs içini görüntüleyen cerrah, sorunlu akciğer lobunu bu şekilde dışarı çıkarır. Yine bu yöntemde de göğüs boşluğunda hava ve sıvı kalmaması için bir drenaj tüpü yerleştirilir.  Sadece küçük kesikler gerektiğinden, daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi (tipik olarak 2 ila 4 gün) ve daha hızlı iyileşme olabilir.  

RATS (robot yardımlı torakoskopik cerrahi) lobektomi: VATS ile benzer özellikler gösteren robotik cerrahi diğer bir minimal invaziv yöntemini oluşturmaktadır. Bu cerrahide işlem da vinci robotik cerrahi ile gerçekleştirilir. Robotik yardımlı torakoskopik cerrahi, hastanın kaburgalar arasından açılan dört –beş küçük, bir santimlik kesiler aracılıyla yapılmaktadır. Yine bu ameliyatta da kaburgaların kesilmesine ihtiyaç duyulmaz. Çözünürlüğü yüksek olan bir kamera açılan kesilerden birine yerleştirilerek, göğsün içinin büyük ve ayrıntılı bir  şekilde görüntülenmesi sağlanır. Konsol başında oturan ve joystick adı verilen kontrol kolu yardımıyla robot kollarını yönlendiren cerrah, ameliyatı yapar. Bu cerrahi yöntemi ulaşılması zor tümörlerin çıkarılmasına yardımcı olabilmektedir.

Lobektominin avantajları nelerdir?

Lobektomi, enfeksiyon ve akciğer kanseri gibi durumlarda hastalıktan kurtulmak ve kür elde etmek için yapılır. İleri derece hava kisti bulunan durumlarda geriye kalan sağlam akciğer dokusunun genişlemesi ve daha rahat çalışabilmesi amacıyla da gerçekleştirilir. Lobektomi ile bu kazanımlar elde edilir.

Lobektomi ameliyatı, erken evre akciğer kanseri olan kişiler için en iyi tedavi şansını sunmaktadır. Özellikle VATS ve RATS yöntemi ile yapılan cerrahilerin sağladığı avantajlar da şu şekilde sıralanabilir:

• Kaburgalar kesilmediği için kemik kaynaması, doku ve sinir hasarı görülmez
• Kanama, ağrı ve enfeksiyon riski daha az olur
• Hastanın hastanede kalış süresi kısalır
• İyileşme daha kısa sürede tamamlanacağı için hastalar günlük rutinlerine daha çabuk dönebilir
• Minimal invaziv yöntem kullanıldığı için hastanın vücudunda estetik olarak kabul edilebilir küçük bir iz kalır
• Hastanın yoğun bakımda kalış süresi kısalır
• Robotik cerrahide kullanılan cihazların hareket kabiliyeti de oldukça yüksektir. Cerrahi işlemler ileri boyutta, rahat ve hızla gerçekleştirilmektedir.
• Robotik cerrahi, üç boyutlu görüntüleme özelliği ve cerraha, konsol başında ameliyatı yönetebilme olanağı verdiği için cerrahi yönden konfor ve kolaylık sağlar.

Lobektomi İle İlgili Sık Sorulan Sorular

Lob nedir?

Akciğer, göğüs kafesinin her iki tarafında bulunan ve solunum işini gerçekleştiren temel organdır. Lob akciğerin kendine özgü hava yolu arteri ve venöz drenajı olan bir bölümüdür. Akciğer, sağ tarafta üç ayrı lob ve sol tarafta iki ayrı lobdan oluşur.

Lobektomi riskleri nelerdir?

Lobektomi işlemi hasta seçimine ve endikasyona uygun şekilde yapıldığında, genellikle bir risk taşımamaktadır. Ancak genel olarak lobektomi ameliyatının olası risk ve yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kapalı ameliyatlar gerektiğinde açık cerrahiye döndürülebilir, bu durumda kanamadan dolayı kan nakli gerekebilir
• Akciğerlerde 7 günden uzun süren kalıcı bir hava kaçağı oluşabilir
• Bacaklarda kan pıhtısı oluşabilir
• Kalp ritim bozukluğu oluşabilir
• Diyaframı veya ses tellerini etkileyebilecek sinir yaralanmaları görülebilir
• Enfeksiyon meydana gelebilir
• Akciğer ile iç göğüs duvarı arasındaki boşlukta sıvı birikebilir (plevral efüzyon)

Bu riskler hastanın genel sağlığına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.

Lobektomi güvenli bir yöntem midir?

Lobektomi ameliyatı alanında tecrübeli ve deneyim sahibi ekipler tarafından yapıldığında güvenli bir yöntemdir.

Lobektomi için hasta seçimi nasıl yapılır?

Lobektomi ameliyatı için öncelikle hastanın solunum kapasitesinin uygun olup olmadığına bakılmalıdır. Ayrıca hastada bulunabilecek diğer hastalıkların (böbrek yetmezliği, diyabet, KOAH v.b) kontrol altına alınması gerekmektedir. 

Lobektomi öncesi neler yapılması gerekir?

Lobektomi öncesi sigara kullanan hastaların ameliyattan 15 gün önce sigara kullanmaması, hatta mümkünse tamamen bırakması ve kan sulandırıcı ilaçların ameliyattan en az 3-5 gün önce kesilmesi önerilir.  Bununla birlikte hamilelik varlığında durumun, var olan alerjilerin, kullanılan ilaçların, kan kanama bozukluğu geçmişinin uzman ekibe bildirilmesi gerekir.

Lobektomi sonrası neler yapılması gerekir?

Lobektomi ameliyatı sonrası erken dönemde solunum egzersizleri yapılması gerekmektedir. Ayrıca ameliyattan sonraki dönemlerde de düzgün spor, her gün yürüyüş ve bol su içilmesi önerilmektedir. Bununla birlikte tozlu veya hava kirliliği olan yerlerde uzaklaşılması veya maske takılması öneriler arasında yer almaktadır.

Lobektomi ameliyatı ne kadar sürer?

Lobektomi ameliyatı uygulanan tekniğe göre değişkenlik göstermekle birlikte, bu süre 1-3 saat arası değişebilmektedir.

Lobektomi işlemi kimlere uygulanmaz?

Lobektomi cerrahisi solunum kapasitesi yetersiz olan hastalara ve kontrol altına alınamayan ekstra hastalığı olan kişilere uygulanmaz.

Lobektomi ağrılı bir işlem midir?

Lobektomi cerrahi bir işlem olduğu için, operasyon sonrası ağrı olması beklenmektedir. Ancak bu ağrı düzeyi kullanılan tekniğe göre farklılık gösterebilmektedir.

Lobektomi sonrası normal yaşama dönüş ne kadar sürer?

Lobektomi operasyonu sonrası hastaların normal hayatlarına dönüş süresi 1 -3 hafta arasında değişebilmektedir.

Ameliyat sonrasında hastayı neler bekler?

Ameliyat sonrasında uygulanan anestezinin ve yapılan cerrahi işlemin hasta üzerine etki ve sıkıntıları yaşanabilir. Ancak bu sıkıntılar geçici olmaktadır.

Pnömonektomi nedir?

Pnömonektomi bir akciğerin tüm lobları ile birlikte cerrahi olarak çıkarılması işlemidir.

Segmentektomi nedir?

Segment, akciğeri oluşturan küçük yapılardır. Aynı lob gibi kendine özgü hava yolları (bronş), arteri ve veni bulunan yapılardır. Segmentler birleşerek lobu oluşturur. Loblarda birleşerek akciğeri meydana getirir. Bu küçük akciğer dokusunun cerrahi olarak çıkarılmasına segmentektomi denilmektedir.

Sol alt lobektomi nedir?

Sol akciğer  sol alt ve üst lob olmak üzere iki ayrı lobdan oluşur. Sol alt lobektomi, sol altta bulunan lobun cerrahi olarak çıkarılması işlemine verilen isimdir.

Akciğerin yarısı alınırsa ne olur?

Bazı durumlarda hastanın tek akciğeri komple alınabilmektedir bu işleme pnömonektomi denmektedir.  Bu durumda kişinin solunum işlemi geride kalan akciğer tarafından gerçekleştirilir. Ancak bunun tek şartı hastaya kalan akciğer dokusunun solunum kapasitesinin yeterli olmasıdır.

Lobektomi nefes darlığına neden olur mu?

Lobektomi, hastada bronşit veya amfizem gibi hastalıklar varlığında nefes darlığına sebep olabilir. Ancak başka akciğer problemi olmadığı durumlarda lobektomi işleminden sonra kısa sürede az da olsa nefes darlığı oluşabilir, ancak bu nefes darlığı geçicidir.

Lobektomi sonrası iyileşme süresi ne kadardır?

Minimal invaziv yöntemler arasında bulunan VATS veya RATS teknikleri ile yapılan lobektomi sonrası hastanede kalış süresi genellikle iki ila dört gün olmaktadır. Açık cerrahi (torakotomi) ile karşılaştırıldığında VATS veya RATS yönteminde ağrının azalması ve genel olarak iyileşmenin daha hızlı olduğu bilinmektedir. Bu durum hastanın, işe ve düzenli faaliyetlere daha hızlı dönüş yapması anlamına gelmektedir. Açık göğüs ameliyatından sonra lobektomi iyileşmesi ise tipik olarak hastanede iki​ ila yedi gün gerektirir.