Kortizon Nedir? Kortizon Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Kortizon, vücudun strese verdiği tepkiyi düzenleyen kortizolün sentetik hali olup, bağışıklık sisteminin doğal savunma tepkisini etkileyerek şişlik ve inflamasyonu azaltan steroid hormondur. Genellikle enjeksiyon ile verilen kortizonun hap, pomad veya krem gibi pek çok formu bulunur. Kortizon eklemlerde ya da tendonlardaki iltihap yanı sıra, alerjik reaksiyonlar, astım, romatoid artrit gibi hastalıkların tedavisinde de kullanılır. Fazla kullanılması halinde vücutta gelişim bozukluğu, tansiyon yüksekliği, kilo alma, kas zayıflığı ve psikolojik problemler gibi komplikasyonlar ortaya çıkarabilen kortizon, bu nedenle hem ilaç hem de iğne formunun alanında uzman doktor kontrolünde kullanılması büyük önem taşımaktadır.

Kortizon Nedir?

Kortizon, bağışıklık sisteminin vücutta neden olduğu iltihaplanmayı azaltması için kullanılan, doğal olarak üretilen kortizol hormonunun insan yapımı bir versiyonu ve dışarıdan alınan sentetik formudur. Kortizon iğneleri ve kortizon ilaçları kortizolün etkisini taklit eder. Hem kortizol hem de kortizon, her ikisi de glukokortikoidler adı verilen bir hormon sınıfına ait olan steroid hormonudur. Vücuttaki iltihaplanmalar, cilt problemleri, alerjiler, artrit, lupus, solunum bozuklukları, sedef hastalığı, ülseratif kolit ve birtakım sağlık problemini tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır.

İlaç formunun yanı sıra bir diğer kortizon formu kortizon iğnesidir. Kortizon iğnesi yoluyla vücuttaki iltihap ve ödemler azaltılır, ağrı şikayetleri dindirilir.

Kullanma süresi kişiden kişiye ve mevcut hastalığın durumuna göre değişkenlik gösteren kortizon ilaçları ve kortizon iğnesi, fazla kullanıldığında bazı yan etkiler ve zararlar gösterebilir. Bu yan etkilerin başında kilo alma problemi, tansiyon yüksekliği, çocuklarda gelişim bozukluğu, kas zayıflığı ve psikolojik problemler gelir. 

Kortizon Nasıl Kullanılır?

Kortizon ilaçlarının kullanım şekli hastalığın türüne göre doktor tarafından belirlenmektedir. Kortizon, ilaç, iğne, hap, pomad veya krem gibi pek çok formda kullanılır.

Kortizon ne kadar süre kullanılır?

Kortizon kullanma süresi hastalığın başlangıcına ve kişiden kişiye değişebilmektedir. Özellikle 1-3 aylık zamanda, hastalığın artış gördüğü dönemlerde kullanılmaktadır. Doktorunuz hastalığın derecesine göre kullanım süresini belirler.

Kortizon Ne İşe Yarar?

Kortizon, vücutta meydana gelen ağrıyı, kaşıntıyı ve iltihaplanmanın neden olduğu şişliği azaltmak için vücudun bağışıklık tepkisini sakinleştirmeye çalışır. Ayrıca kortizon, doğal stres hormonu olan kortizolden yeterince yararlanamayan kişilerde hormon replasmanı olarak da kullanılabilir.

İltihap kurutucu bir etki yaratan kortizon, vücutta az olduğunda iltihap görülme riski artar. Vücut yeterli miktarda kortizon üretmediğinde dışarıdan ilaç yoluyla yüklemesi yapılabilir. Eklemlerde ya da tendonlarda bir iltihapla gerçekleştiğinde kortizon enjeksiyonları, iltihaplanmayı tedavi etmeye yarar. Bunların yanında alerjik reaksiyonlar, astım, romatoid artrit gibi hastalıkların tedavisinde de kortizondan faydalanılır.

Kortizon vücudumuzu nasıl etkiler?

Kortizonun en önemli görevlerinden birisi vücudun stres tepkisine yardımcı olmak ve oluşan iltihaplanmayı azaltmaktır. 

Kortizonunun sağladığı faydalar ve rolleri şunlardır:

• Vücudun stres tepkisine yardımcı olmak
• Kan şekerini artırmak
• İltihabı / inflamasyonu azaltmak
• Bağışıklık sistemini baskılamak
• Besin metabolizmasına yardımcı olmak

Kortizon Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Vücutta doğal yollarla üretilen kortizol hormonun sentetik şekli olarak keşfedilerek tıbbın hizmetine sunulan kortizon, geçtiğimiz yüzyılın en büyük keşiflerinden biridir. Kortizonun keşfedilerek tıbbın hizmetine sunulmasıyla birçok romatizmal hastalık ve kanserin tedavisi ile organ naklinde organ reddi gibi bir problemlerin çözümünde önemli mesafe alınmasını sağlamıştır.

Kortizon ilacının kullanıldığı hastalıkları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Hipofiz veya böbrek üstü bezinin az çalışması
• Romatizmal hastalıklar
• Bağ dokusu hastalıkları
• Sinir sistemi hastalıkları
• Kan hastalıkları
• Kanser tedavileri
• Alerjik hastalıklar
• Hormonal hastalıklar
• Göz hastalıkları
• Cilt hastalıkları
• Zehirlenmeler ve şoklar

Kortizon İğnesi Nedir?

Kortizon iğnesi, vücuttaki iltihabı azaltıcı etki gösteren, etki süresi hastalığa göre değişen iğnedir. Bu iğnenin uygulanmasıyla birlikte ödem, ağrı gibi şikayetler azalır. Kortizon iğnesi ile birlikte egzersiz ve dinlenme desteklenirse tam tedavi uygulanmış olur.

Kortizon iğnesi nasıl yapılır?

Kortizon iğnesi doğrudan ağrılı ekleme enjekte edilir . Buna eklem içi enjeksiyon denir. Öncelikle enjeksiyon yapılacak bölge temizlenir ve daha sonra işlem uygulanır. En sık kortizon iğnesi yapılan eklemler omuz, dirsek, diz, el, bilek veya kalçadır.

Kortizon iğnesi ne zaman etkisini gösterir?

Kortizon iğnesi uygulanırken etkili bir ağrı kesici olan lokal anestezik ile beraber uygulanmaktadır. Böylelikle iğne yapıldıktan 1-2 dakika sonra ağrı kesici etkisi oluşur fakat iltihabın azalması birkaç günü bulabilir.

Kortizonun Yan Etkileri Nelerdir?

Kortizon, ilaç veya iğne formuyla alındığında birçok fayda sağladığı gibi dozunun aşılması durumunda olası yan etkiler de ortaya çıkarabilir. Kortizonun önde gelen yan etkileri arasında baş ağrısı, yüksek tansiyon, alerjik reaksoyin, kas zayıflığı, çocuklarda gelişim bozukluğu ve psikolojik problemler yer alır.

Kortizon ilacının gereğinden fazla kullanılması ile ortaya çıkabilecek yan etkiler şu şekildedir:

• Çocuklarda gelişim bozukluğu
• Alerjik reaksiyonlar 
• Enfeksiyona yatkınlık
• Terleme
• Yüksek tansiyon
• Kan şekerinde yükselme
• Kas zayıflığı
• Ödem
• Sindirim sistemi problemleri
• Run halinde değişim
• Kilo alma
• Baş ağrısı
• Tüylenmede artış
• Adet düzensizliği
• Kemik erimesi
• Katarakt gelişimi
• Uyku problemi

Kortizonun yan etkilerinden korunmak için neler yapılmalıdır?

Kortizonun potansiyel yan etkilerinden kurtulmak için uygulanması gerekenler şunlardır:

• Düzenli egzersiz ve hareketli bir yaşam tarzı sürdürmek
• Tuz tüketimini azaltmak
• Şeker, meyve suyu, asitli içecekler ve tatlılardan uzak durmak
• Unlu mamul tüketimini azaltmak
• Sebze ve protein tüketimini artırmak
• Günde 3 litre civarında su tüketmek
• Yüksek kalsiyum içeren gıdalar tüketmek

Kortizon Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Kortizol nedir?

Kortizol, vücutta adrenal (böbrek üstü) bezlerde doğal olarak üretilen hormonlardan biridir. Stres tepkisindeki rolü nedeniyle genellikle stres hormonu olarak adlandırılmaktadır. Birincil görevi fiziksel ve psikolojik stresi kontrol etmektir. Stres karşısında vücudun tepkisi kortizol seviyesini yükseltmektir. Kortizol hormonu kan basıncını ve kan şekerini artırarak bağışıklık sistemini baskılamaktadır.

Kortizon ile kortizol arısındaki fark nedir?

Kortizonun vücutta yaratacağı tepki kortizolün etkisi ile aynıdır. Aralarındaki tek fark ise birisinin doğal, diğerinin ise sentetik olarak dışarıdan alınmasıdır. Kortizol vücutta adrenal (böbrek üstü) bezlerde doğal olarak üretilen bir hormondur. Kortizon ise vücuttaki doğal kortizolün etkilerini taklit etmesi için dışarıdan sentetik olarak alınan bir hormondur.

Kortizon faydalı mı zararlı mı?

Kortizol hormonun sentetik şekli olan kortizonun tıbbın hizmetine sunulması geçtiğimiz yüzyılın en büyük keşiflerinden birisidir. Kortizon sayesinde birçok romatizmal hastalıkla, kanserle mücadele edilmiş, organ naklinde organ reddi gibi bir problemin çözümünde önemli mesafeler alınmıştır. Yani kortizon kullanmak zannedildiği gibi her zaman yanlış bir seçim değildir. Hatta bazen kortizon ile hayat kurtarılabilmektedir. Kortizon kullanımı suistimal edilmezse, kullanım koşullarına dikkat edilirse kortizon da diğer ilaçlar gibi önemli bir tedavi aracıdır.

Kortizon ilacının zararı var mı?

Doğru kullanılan kortizon diğer ilaçlar gibi bir tedavi aracıdır. Ancak kortizonun yanlış, bilinçsiz ve lüzumsuz kullanılmasından hastaya zararlı etkileri olmaktadır. 

Kortizon tüylenme yapar mı?

Kortizon alanında uzman doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Kortizon kullanımının suistimal edilmesi, kullanım koşullarına uyulmaması, yanlış, bilinçsiz, gereğinden fazla miktarda ve süre kullanılması bazı hastalarda fazla kilo, şişkinlikler ve tüylenme gibi olumsuz sonuçlara neden olabilir.

Kortizon Covid -19 enfeksiyonunda kullanılır mı?

Kortizon, sitokin fırtınası olarak adlandırılan, Covid-19’a bağlı ileri zatürre evrensinde kullanılmaktadır.

Kortizon kilo aldırır mı?

Uzun süreli kortizon kullanımı sonucunda gerekli yaşam tarzı düzenlemelerinin de yapılmaması ile kilo alımı söz konusu olabilmektedir. Kilo alımı aslında kortizonun kan şekerine etkisi nedeni ile olmaktadır. Vücutta yağ depolanması ve tuz tutulumu olabilmektedir. Bu süreçte kilo almamak için doktorun önerilerine harfiyen uyulmalıdır.

Kortizonlu krem kilo aldırır mı?

Birkaç kez kortizon iğnesi kullanmak ve ya kısa süreli ilaç kullanımı kilo alımına yol açmayacağı gibi kortizonlu kremler de kilo aldırmamaktadır.

Kortizon kremleri cilde zarar verir mi?

Kortizonlu tüm ilaçlar gibi kortizonlu kremler de doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Uzman dermatolog tarafından kortizonlu krem önerilen hasta, kremi önerilen şekilde kullanmalıdır. Kortizonlu kremin önerilerin dışında kullanılması hastanın cildinde yanma, kaşınma, kuruluk, morluk ve kıllanmaya neden olabilir.

Kortizon kullanırken tuz alınır mı?

Kortizon ilaçları kullanılırken bazı gıda ürünlerinin alınmasına dikkat edilmelidir. Kortizon kullanan hasta doktorunun tavsiyesi beslenme şekillerini yeniden düzenlemelidir. Tuz kullanımının sınırlandırılması ya da tamamen kesilmesi gerekir.

Kortizon ne zaman bırakılmalı?

Kortizon ilacının ne zaman bırakılacağına hastanın doktoruyla birlikte karar vermesi gerekir.

Kortizon cinsel güç azalmasına neden olur mu?

Kortizon ilacının aşırı miktarda  kullanılması kadın hastalarda adet bozukluklarına, erkek hastalarda ise cinsel güç azalmasına neden olabilir

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.