Kalp kapağı değişimi hangi hastalıklarda uygulanır?

Kalp kapağına bağlı gelişen hastalıklar tedavi edilmediği zaman hayati tehlikeler oluşturabiliyor. Kalp kapak hastalıkları nedeniyle kalbin yükü artıyor ve fonksiyonları bozuluyor. Bu nedenle kalp kapak değişimi gerekebiliyor. Memorial Sağlık Grubu Kalp Damar Cerrahisi Bölümü Uzmanları kalp kapak değişimi tedavisi hakkında bilgi verdi.

Kalp kapağı değişimi nedir?

Özellikle Türkiye ve yakın coğrafyada yaygın olarak görülen kalp kapağı hastalıkları, değişen yaşam koşullarıyla birlikte, her geçen gün daha fazla kişinin yaşam kalitesini tehdit etmektedir. Kalp kapağına bağlı gelişen hastalıklar, koruyucu önlemler alınmadığında hayati tehlike oluşturabildiği gibi; erken dönemde doğru tanı ve uygun tedavi ile başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir. Kalp kapağına bağlı hastalıklarla, kalp kapaklarının onarılmasına ya da tümüyle değiştirilmesine kalp kapağı değişimi ameliyatı denmektedir. Kalp kapakları hastalıkları ile kalbin yükü artar, kalp adelesi zorlanır, kalbin fonksiyonları bozulur. Bu nedenle de kalp kapağı değişimi ya da tamiri yönüne gidilir.

Kalp kapağı değişimi ameliyatı hangi hastalıklarda uygulanır?

Kalp kapaklarının biri veya birkaçında saptanan darlık veya yetmezlikler: Kapak tamir edilerek (plasti) veya değiştirilerek (replasman) tedavi edilmektedir. Kalp kuvvetli adelelerden meydana gelen güçlü bir pompadır ve vücutta mevcut olan 5-7 litre kanı sürekli olarak vücutta dolaştırır. Bu günde ortalama 7 bin 500 litre kanın pompalanması demektir. Kalp kapakları bu sistem içinde akımın tek yönde olmasını sağlayan oluşumlardır. Kalp odacıkları arasında yer alan dört kapak mevcuttur: Aort, mitral, triküspid, pulmoner. Kalp kapaklarında meydana gelen bir darlıktan kanın geçişi zorlaşır, kalp kapakçığı yetmezliği sorununda ise geri kaçan kan kalbin yükünü arttırır. Her iki durumda da kalp adalesi zorlanır ve kalbin odacıkları genişleyerek kalp büyümesine neden olur. Müdahale edilmez ise kalbin normal fonksiyonları bozulur ve kalp yetmezliği meydana gelir. En çok mitral ve aort kapaklarda hastalık görülür.

Kapaklarda genel olarak iki türlü hastalıktan dolayı cerrahi müdahale gerekebilmektedir:

• Stenoz: Kapağın daralması
• Yetersizlik: Kapağın tam kapanmaması

Kalp kapak ameliyatı, kalp damar cerrahisi doktoru tarafından yapılmaktadır. Cerrah, kalp kapağı ameliyatı ile hastalıklı kapağa ulaşmak için kalbi açık içine girmek zorundadır. Bu durumda hastayı mutlaka bir kalp - akciğer makinesine bağlayarak kalbi durdurmak gerekir. Bu ameliyatlarda cerrah, hastalıklı kapağı, yapay bir kapak ile değiştirebileceği gibi- ki buna replasman denir- özellikle mitral ve triküspid kapaklarda öncelikle tamir yani plasti yapmayı arzu eder. Yaşlı kişilerde kapak hastalıklarının en sık nedeni halk dilinde kalp kapağı kalınlaşması yani kalp yaprakçıklarının kalınlaşması ve kireçlenmesi sebebiyle kalp kapaklarının yeterli düzeyde açılamamaları sonunda oluşan darlıklardır.

Kalp kapak değişimi ya da onarımı nasıl yapılır?

Kalbin pompa görevini normal olarak yürütebilmesi için kapakların tam olarak açılıyor ve kanın ileri yönlü akışına müsaade ediyor olması, sonra tam kapanarak geri kaçırmaması gerekir. Bu kapaklar geri kaçırır veya kanın rahat geçişine izin vermezler ise kalpte yüklenmeye sebep olacaklardır. Her biri birer tabiat harikası olan kalp kapakları kimi zaman bazı hastalıklar nedeniyle mekanik görevlerini yapamaz. Bu durumda kalp kapaklarındaki sorun, cerrahi tedavi ile çözülür. En sık tamire ihtiyaç duyulan ve yüz güldürücü sonuçlar alınan kapaklar, kulakçık ve karıncıklar arasında yer alanlardır. Sağ kulakçık ve karıncık arasındaki kapağa “Triküspid Kapak“, sol taraftakine ise “Mitral Kapak” adı verilir. Kalp kapak hastalıkları en sık kalp kapağı değişimi ameliyatı ile tedavi edilmektedir. Ameliyatta hasta olan kapak çıkarılır tamir edilir yerine mekanik ya da biyolojik kapak konulmaktadır.

Ancak her tür kalp kapakçığı tamir edilememektedir. Romatizmal hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan kapak hastalıklarında kapak dokusunda gelişen bağ dokusu artışı nedeni ile kalınlaşma ve kalsifikasyon nedeniyle tamir imkânı kısıtlıdır. Bunun yanında bazı hastalarda kapak halkasının genişlemesi ya da kapağın bir bölümünde sarkma, kalp kapakçığı gevşemesi yani prolapsus, uzama gibi sebeplerden ortaya çıkan kapak yetersizliklerinde ise çok başarılı sonuçlar alınmaktadır. Ayrıca mitral kapak yetmezliği kalp krizinin sonucunda da ortaya çıkabilmektedir. Kalp krizi veya endokardit yani kalp enfeksiyonu sonrası mitral kapağı tutan kordalardan birisinin kopması veya tutunduğu kalp duvarının incelmesi yani anevrizma nedeniyle kapak fonksiyonları bozulmaktadır. Bu hastalarda koroner bypass operasyonuna ek olarak kapak tamiri de gerekmektedir.

Kapak tamirlerinde hedeflenen dayanıklılık süresi 10 yıl ve ötesidir. Ameliyat sırasında ve sonrasında yemek borusu içerisine yerleştirilen “Transözefajial Ekokardiografi” cihazı ile kalp kapaklarının yapı ve fonksiyonları detaylıca değerlendirilebilmektedir. Bu esnada ameliyatı yapan cerrah ve ekibi kadar, ekokardiyografik incelemeyi yapan anestezi uzmanı ve kardiyolog doktorların tecrübesi de büyük rol oynar. Bu sayede ameliyatın başarısını, hasta daha ameliyattan çıkmadan doğrulamak mümkün olabilmektedir.

Kalp kapak protezlerinin kalbin kendi kapaklarına göre bir takım zayıf noktaları vardır. Metal kapak olarak da bilinen mekanik kapak protezleri, kanın pıhtılaşma özelliğini azaltan ilaçların kullanılmasını gerektirmektedir. Bu ilaçlar kullanılmadığı takdirde kapak üzerinde pıhtı oluşumu ve bu pıhtının koparak bazı organların dolaşımını bozması söz konusu olabilir. Örneğin beyin dolaşımının bozulması bir inmeye sebep olabilir. Doku kapakları olarak da bilinen biyoprotez kapaklarda ise çok kısa süreli (3 – 6 ay) ilaç kullanımına ihtiyaç vardır. Ancak bu tür kapakların zayıf noktası ise 10 yıl kadar bir süre içinde kireçlenme ve dejenerasyona maruz kalabilmesidir.

Mitral ya da triküspid kapağın bir protez kapakla değişiminin bir başka olumsuz yanı da, bu kapakların kalp tabanına tutunmasını sağlayan kas ve liflerinin kesilmesidir. Kalp kapağının açılış ve kapanışını kolaylaştıran, aynı zamanda da kalbin kasılmasında rolü olan bu kasların kesilmesi, kalbin performansını etkilemektedir. Bu nedenle kalp kapağının tamiri mümkün ise ve fizyolojik koşulları uzun süreli olarak sağlayabileceği düşünülüyor ise, kapağın değişmesinden çok daha iyidir.

Kapak tamir sonrası müdahale edilen kalp içi bölgedeki dikiş uçları ve birçok zaman tamiri desteklemesi için yerleştirilen “Ring” adı verilen halka şeklindeki protezin üzerinin doku ile kaplanması için belli bir süreye ihtiyaç vardır. Bu süre 3 ile 6 ay arasında değişmektedir. Bu dönemde protezin ve dikiş uçlarının bir pıhtı oluşumuna sebep olmaması için pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar kullanılır. Bu ilacın etkisini değerlendirmek için kardiyolog doktorun belirleyeceği sıklıklarla ve en az ayda bir defa kan tahlilleri yapılmalıdır. Son yıllarda kullanılmaya başlayan ev cihazları ile INR tetkiki yapılabilmesi bu kaprisli ilacın düzenlenmesini çok kolaylaştırmıştır. Bu dönem atlatıldıktan sonra senede bir defa kardiyolog doktorun muayenesi ve ekokardiyografi kontrolü yeterli olacaktır.

Sık sorulan sorular 

Kalp kapakçığı nedir?

Kalbimizin günde 100 bin kez kasılarak pompaladığı kan, bu odacıklar içinde, açılan ve kapanan kapılardan; yani (kapaklardan) geçerek dolaşmaktadır. Kalbimizde bulunan 4 odadan iki tanesi küçük, iki tanesi de büyüktür. “Kalp kapakçığı kaç tane?” sorularına yanıt olarak şunlar söylenebilir. Kalpteki küçük odalara kulakçık(atrıum), büyük odalara ise “karıncık” (ventrıkül) adı verilmektedir. Sol taraftaki odalar temiz kanın, sağ taraftakiler ise akciğerlere gidecek kirli kanın geçtiği odalardır. Kalbimizin sol tarafındaki küçük oda ile büyük oda arasındaki kapıya “mitral kapak”, büyük odadan çıkan kanın bütün vücuda atıldığı kapıya ise “aort kapak” adı verilir. Sağ taraftaki küçük oda ile büyük oda arasındaki kapı “triküspıd kapak”, sağ taraftaki büyük odadan kanın temizlenmek üzere akciğerler geçtiği kapı ise “pulmoner kapak” olarak tanımlanır.

Kalp kapak hastalıkları belirtileri nelerdir?

Halk içinde kalp kapakçığı çürümesi, kalp kapakçığında kalınlaşma, kalp kapağı kireçlenmesi, kalp kapağının çökmesi, kalp kapak kaçağı, kalp kapakçığında kaçak, kalp kapağı kalınlaşması, kalp kapağı gevşekliği, kalp kapağında daralma, kalp kapakçığı kireçlenmesi, kalp kaçağı belirtileri olarak bilinen kalp kapak hastalıkları önceleri egzersizler sırasında ortaya çıkan çabuk yorulma ve nefes darlığı ile kendisini belli eder. İleri safhalarda istirahat halinde de bu yakınmalar olabilir. Bazı hastalarda hiçbir belirti yok iken rutin bir doktor muayenesinde kalpte üfürüm duyulması ile ortaya çıkabilir. Kalp kapakçığı hastalıkları için kesin tanı ekokardiografi ve kateter yani anjiyo tetkikleri ile konulur.

Kalp kapak hastalıklarının nedenleri nelerdir?

Bazı kişilerin kalp kapaklarında doğuştan anomali olabilmektedir. Bu kişilerde zaman içinde kalp kapak sorunları nedeniyle aort darlığı veya yetmezliği olabilmektedir. Bu kişiler kapak enfeksiyonu riski taşırlar. Bunun yanında romatizmal ateş, mitral kapak prolapsusu, kalp kapakçığı kireçlenmesi ve kapak enfeksiyonları nedeniyle kalp kapakçıklarında hastalık görülebilmektedir.

Kalp kapak ameliyatı olanlar hastalığın tekrarlamaması ya da farklı sorunlar oluşmaması için ne yapmalı?

Kalp kapak ameliyatı sonrası korunma aşamasında hastaların enfeksiyonlardan kaçınmaları bunun için gerekirse grip aşısı, zatürre aşısı gibi koruyucu önlemleri almaları, herhangi bir enfeksiyon durumunda doktoruyla görüşerek koruyucu antibiyotik tedavi almaları gerekmektedir. Hastaların ameliyat öncesinde en çok endişe duydukları “ameliyat sonunda eski durumumu arar mıyım” konusudur. Ameliyat sonrası çok daha kaliteli bir yaşama devam edileceği için bu tür endişelere gerek yoktur.

Kalp kapak ameliyatı sonrası komplikasyonlar nelerdir? Kalp kapak ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmeli?

Kalp kapak hastalıkları, kapak tamiri ya da kalp kapakçığı değişimi ameliyatı ile tedavi edilebiliyor. Vakaların önemli bir bölümünde değişim yapılıyor ancak bu hastaların ömür boyu ilaç kullanmaları gerekiyor. Başarılı bir şekilde uygulanan kalp kapak değişim ameliyatları sonrası hastalar, hayatları boyunca bazı kurallara uymak zorunda. Kan sulandırıcı ilaçların düzenli olarak kullanımının yanı sıra, bu hastaların diyetlerine dikkat etmeleri de çok önemli. Kan sulandırıcı ilaçların günlük dozu sabit olmayıp kişiden kişiye farklılık gösterir. Günde çeyrek tablet kullanan hastalar olduğu gibi 1-2 tablete ihtiyaç duyan hastalar da vardır. Doktorun, kandaki INR ölçümlerine göre belirlediği dozda ilaç kullanımı önemlidir.

Kan sulandırıcı kullanırken neye dikkat etmeli?

Kalp kapak ameliyatı sonrası kullanılan kan sulandırıcı ilaçlarda hastaya doğru dozu belirlemek yeterli değildir. Çünkü kan sulandırıcı ilaçlar yiyecek ve içeceklerden etkilenebilmektedir. Yani besinler, ilacın etkinliği düşürebilir ya da yükseltebilir. Bu nedenle hasta kan sulandırıcı ilaç kullanmaya başlarken, kendisi için uygun bir de diyet programı oluşturmalıdır. Doktorunun önerisi ile beslenme ve diyet uzmanının kontrolünde uygulayacağı diyet kurallarına ömür boyu uymak zorundadır.

Mitral kapak ameliyatı ölüm riski içerir mi?

En iyi mitral kapak ameliyatı veya en iyi yapay kapak diye bir kavram yoktur. Her ameliyatın ve yapay kapağın avantajları ve dezavantajları vardır. Önemli olan hasta için en uygun ameliyatı ve kapağı seçmektir. Tedaviyi kişiye göre özelleştirmek ve şekillendirmek gerekmektedir. Her hastanın genel durumu, mitral kapak problemi, kalp ritim problemleri, kalp damarlarının durumu ve diğer ek hastalıklar gibi noktalar göz önünde bulundurulmalı ve en uygun tedavi seçilmelidir. Buna göre ameliyatın riskleri belirlenebilir.

Kalp kapağı kalınlaşması nedir?

Kalp kapağı kalınlaşması olarak bilinen sorun aslında kalp kası kalınlaşmasıdır. Kalp kası kitlesi artarsa ya da kalp kası içinde farklı dokuların birikimine bağlı olarak kalp kası kalınlaşır. Bunun da en büyük nedeni hipertansiyondur. Kalp kası kalınlaşmasında ritim bozukluğu, çarpıntı, ilerleyen dönemde ayaklarda şişme, çabuk yorulma gibi belirtiler meydana gelir. Hipertansiyon hastaları ve kalp kapağında sorun olanlar bu hastalıkta en riskli kişiler arasında yer almaktadır.

Kalp kapakçığı çökmesi nedir?

Kalp kapakçığı çökmesi yani prolapsus doğuştan olan bir sorundur. Kalp kapakları çalışırken açılıp kapanır. Yani mitral kapağın bir ya da iki kapakçığının kalbin kasılması esnasında sol kulakçıpa doğru bombeleşmesi, kubbeleşmesi ya da çökmesine denmektedir.

Kalp kapakları nasıl çalışır?

Birbirinden kaslarla ayrılan dört odacıktan oluşan kalp içinde kan vücutta yaptığı gibi hep ileri doğru hareket etmeli, geriye kaçmamalıdır. İşte bu ileri hareket sağlayan yapılar kalp kapaklarıdır.

Kalp kapağı kaçağı / kalp kapakçığı kaçağı nedir, nasıl olur?

Kalp kapak hastalığında kaşımıza çıkan bozukluklar kısaca şöyledir: Birinci tipte kapakların açılımı kısıtlanmıştır. Kapak açılamadığından darlık oluşmuş, normalde geçmesi gereken kan miktarından az bir kısım ileri doğru geçebilmektedir. Bu nefes darlığı, ayaklarda ödem, şişme gibi tablolara yol açar. Kapak darlıklarında bulgular oluşum mekanizmasına da bağlı olarak erken dönemde ortaya çıkar. İkinci tipteki kalp kapak hastalıkları kapakların açılımında değil ama kapanmalarındaki bozukluk ile oluşur. Kapakların asli görevleri kanın hep ileri doğru akışını sağlamalarıdır demiştik. İşte bu görevdeki aksama kapakların tam kapanamaması sonucu oluşur ve kapak kapakçığında kaçak meydana gelir.

Kalp kapağı kaçağı kalp yetmezliği apar mı?

Tıbbi anlamda kalp kapağında hafif kaçak diye bir tabir yoktur. Eğer kaçak fazla ise dokular yine yeterli miktarda kana kavuşamayacaklar, kan basıncı düşmeye meyledecektir. Öte yandan ileri doğru gidemeyen kan kalp boşlukları içinde birikecek, bu sefer basınç, tazyik artışı ile değil; ama hacim artışı ile kalp kaslarını gererek büyütecek ve zaman içinde kalbin pompalayabilme, yani kasılıp gevşeme özelliğine zarar verecektir. Bu kalp kapak hastalıkları zemininde gelişen kalp yetmezliklerinin oluşum şeklidir.

Kalp kapak kaçaklarının belirtisi nedir?

Kalp kapak kaçakları özellikle yavaş seyirli ise uzun süre belirgin şikayet oluşturmazlar. Belirgin yakınmalar oluştuğunda kalp çalışmasındaki bozukluk artık iyileşmez raddeye gelmiş olabilir. Bu yüzden kalp kapak kaçakları kapak darlıklarına göre daha tolere edilebilen ancak sinsi ilerleyen rahatsızlıklardır.

Kalp kapağı ameliyatı riski nedir?

Her cerrahi işlem gibi kalp kapak ameliyatlarında da bazı riskler bulunabilmektedir. Ameliyatı yapacak olan kalp damar cerrahisi doktoru olası kalp kapakçığı değişimi ameliyatı riskleri hakkında mutlaka bilgilendirme yapacaktır. Ancak ülkemizde bu ameliyatlar yüzde 1 risklerle yapılmaktadır.

Kalp kapakçığı iltihabı nedir?

Kalp kapakçığı iltihabının tıbbi adı endokardittir. Sağlıklı bir vücuda mikrop girdiği zaman, bağışıklık sistemi bu mikrobu imha edebilir ama kalp kapak hastalığı olanlarda vücuda giren mikrop kalp kapağına yerleşir. Tıbbi adı “Enfektif endokardit” olan kalp kapağı enfeksiyonu meydana gelir, ki bu da ciddi bir sorundur. Bu enfeksiyon antibiyotiklere çok dirençlidir. Bu hastalarda sebebi belli olmayan ateş, kanda enfeksiyon gibi bulgulara sahip olur. Hastalar genellikle çok farklı şikayetlerle hastaneye bulundukları için endokardite tanı konulamayabilinmektedir.

Kalp kapakçığı büyümesi nedir?

İçi boş dört odacıktan oluşan kalpteki bu odacıkların tek başına ya da beraber genişlemesi, kalp kasının büyümesi, kalp zarları arasında sıvı toplanması olarak da anlatılabilir. Kalp bu şekilde daha da büyür ve kalp büyümesine neden olur.

Kalp kapakçığının sarkması mümkün mü?

Evet mümkündür. Ancak bunun bilinen ismi mitral kapak prolapsusudur. Aslında çoğu kez insan hayatını tehdit etmese de yarattığı yakınmalarla yaşam kalitesini kısıtlayan mitral kapak prolapsusu (kalp kapakçığı sarkması ya da çökmesi olarak bilinir) toplumun %2-5’ini etkiliyor. Göğüs ağrıları, çarpıntı ve nefes darlığı gibi şikayetlerin dışında eşlik eden panik bozuklukla kişide kalp krizi korkusu hatta fobisi oluşturabilmektedir.

"Kalp kapakçığı kan kaçırması" nedir?

Kalp kapaklarındaki bazı bozukluklar, kalp kapağı tam kapandıktan sonra içinden geçen kanın bir kısmının geri kaçmasına neden olabilmektedir. Bu toplum arasında kalp kapağının kan kaçırması olarak tabir edilse de kapağın kanı kaçırması kalp yetmezliği olarak tanımlanmaktadır.

Kapalı kalp kapakçığı ameliyatı var mıdır?

Ameliyatsız biçimde mitral kapak yetmezliği tamiri yapılabilmektedir. Bu yönteme mitraclip denilmektedir. Mitraclip mitral kapağın kaçağında uygulanan minimal invaziv bir tedavi metodudur. Klasik olarak kaçak olan mitral kapaklar açık kalp cerrahisiyle tedavi edilmektedir.

Robotik kalp kapakçığı ameliyatı yapılır mı?

Robotla da bu tedavinin yapılması mümkündür ama robotla da açık kalp cerrahisi söz konusudur. Yani robotla da göğüste bir takım kesiler yapılmaktadır. Mitraclip metodu ise tümüyle anjiyo yöntemiyle uygulanmaktadır. Göğüste hiçbir kesinin olmadığı, kasıktan yapılan bir işlemdir. Standart tedavi metodu mitral kapağın tamiridir. Bu da kalp cerrahisiyle yapılmaktadır. Mitraclip şu aşamada biraz deneysel bir metoddur. Mitraclip cihazın ismidir. Bu küçük mandala benzeyen bir cihazdır. Mitral kapak ön ve arka yapraktan oluşmaktadır. Anjiyo metoduyla kateterle kasık toplardamarından girilip, karın içindeki büyük toplardamara geçilerek kalbe ulaşılmaktadır.

Kalp kapakçığı ameliyatı TAVI ile yapılır mı?

Ayrıca son yıllarda aort kapaklarına yönelik TAVI uygulanabilmektedir. Özellikle yaşı ilerlemiş, kalp hastalığının yanında kronik sağlık sorunları bulunan, genel anestezi alması sakıncalı bulunan ve genel sağlık durumu ameliyata uygun olmayan aort kapak hastaları girişimsel bir yöntem olan TAVI (Transcatheter Aortic Valve Implantation) ile tedavi edilebilmektedir. Bu yöntem kapalı yöntemdir.

MİTRACLİP (Ameliyatsız Mitral Kapak Yetmezliği Tamiri) için kimler aday olabilir?

Açık kalp cerrahisini kaldıramayacak hastalarda daha düşük riskli olduğu için, yani ameliyat kadar büyük prosedür olmadığı için yüksek riskli, eşlik eden başka hastalıkları olan, yaşı ilerlemiş hastalarda mitraclip zaman zaman uygulanmaktadır. Ancak halen standart tedavi metodu kapağın görülerek tamir edilmesidir. Bunu kalp damar cerrahları yapar, mitraclip işlemi ise girişimsel kardiyoloji uzmanları tarafından yapılmaktadır.

Kalp kapak ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmeli?

Korunma aşamasında hastaların enfeksiyonlardan kaçınmaları bunun için gerekirse grip aşısı, zatürre aşısı gibi koruyucu önlemleri almaları, herhangi bir enfeksiyon durumunda doktoruyla görüşerek koruyucu antibiyotik tedavi almaları gerekmektedir. Hastaların ameliyat öncesinde en çok endişe duydukları “ameliyat sonunda eski durumumu arar mıyım” konusudur. Ameliyat sonrası çok daha kaliteli bir yaşama devam edileceği için bu tür endişelere gerek yoktur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.