ETS ameliyatı nedir? Nasıl uygulanır?

Vücudun doğal bir savunma mekanizması olan terleme her insanda farklı şekilde gerçekleşiyor. İnsanlar efor, korku, heyecan, mutluluk, hava koşulları gibi nedenlerle terleyebiliyor. Ancak bazı bireylerde ortaya çıkabilen aşırı terleme (hiperhidroz) durumu çeşitli sağlık sorunlarına neden olabiliyor.  En çok el, koltuk altı, yüz bölgesi ve ayaklarında aşırı terleme gerçekleşen kişiler hem kişisel hem de sosyal yaşamlarında ciddi sıkıntılarla karşılaşabiliyor. Halk arasında el terleme cerrahisi olarak da bilinen Endoskopik Torasik Sempatikotomi (ETS) cerrahisi, bu hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Üç farklı yöntem ile uygulanabilen aşırı terleme cerrahisi sonrasında hastalarda aşırı terleme ortadan kaldırılarak, sıkıntıları gideriliyor ve toplum içerisinde özgüvenli bir şekilde kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunuyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Sedat Gürkök, Aşırı terleme cerrahisi (ETS) ile ilgili bilgi verdi.

Aşırı terleme cerrahisi nedir? Endoskopik torasik sempatektomi (ETS) nedir?

Halk arasında el terleme cerrahisi olarak bilinen Endoskopik Torasik Sempatikotomi (ETS), ağırlık olarak el ve koltuk altı bölgesinde aşırı terlemesi olan hastaların terleme sorununu tedavi edebilmek için uygulanan cerrahi bir yöntemdir. Aşırı terleme sorunu ETS ile çözülen ve özgüvenleri yükselen hastalar sosyal yaşama daha çok karışabiliyor.

ETS hangi hastalıklarda uygulanır?

El terleme cerrahisi (ETS ) ağırlıklı olarak el ve koltuk altında aşırı terlemesi olan hastalara uygulanır.

ETS cerrahisi nasıl uygulanır?

El ve koltuk altında aşırı terlemesi olan hastalar ile öncelikle görüşülüp genel bilgi verilir ve bu hastalığın alternatif tedavi seçenekleri konuşulur. ETS’nin başarılı tedavi seçeneklerinin başında geldiği açıklanır ve cerrahi sonrası hastaya karşılaşabileceği komplikasyonlar anlatılır. Hasta kabul ettikten sonra ameliyata hazırlanır. Ameliyat genel anestezi altında uygulanır. Hasta ameliyathanede masaya yatırıldıktan sonra genellikle işleme önce sağ taraftan başlanır. Hastanın koltuk altı bölgesinden 1-1,5 cm genişliğinde bir delik açılarak göğüs boşluğuna girilir. Bir kamera sistemi ile içerisi gözlenerek (VATS) terlemeye sebep olan sempatik sinir bulunur. El veya koltuk altı terlemesi durumuna göre blokaj seviyesi görülerek belirlenir. Yapılacak tekniğe göre ameliyat gerçekleştirilir.

Endoskopik torasik sempatikotomi (ETS) ameliyatlarında genellikle 3 farklı teknik uygulanır. Bu yöntemler şu şekildedir: 

1- Seviyesi belirlenen sempatik zincir bulunur.  Sempatik zincir kesilerek yerinde bırakılır. Böylelikle sinirler arası sempatik ileti kesilmiş olur.

2- Seviyesi belirlenen sempatik zincir bulunur.  Sempatik zincir yakılarak yerinde bırakılır. Böylelikle sinirler arası sempatik ileti kesilmiş olur.

3. Seviyesi belirlenen sempatik zincir bulunur.  Sinire klips uygulanarak sinir sıkıştırılır ve blokaj uygulanır. Böylelikle sinirler arası sempatik ileti kesilmiş olur.

Yukarda sayılan yöntemler genellikle tek delikten yapıldığı gibi bazı durumlarda açılan çift deliklerden de yapılabilir. Bu cerrahi genellikle hasta anestezi altındayken yapılır. İşlem sonrası hasta uyandırılıp ya aynı gün akşam ya da ertesi gün kontrol edilerek taburcu edilebilir. Ancak ameliyat sonrası göğüs içinde bulunan havanın tahliye edilmesi gerekir. Böylelikle pnomotoraks veya akciğerin çökmesi gibi durumlar engellenmiş olur.

ETS’nin  (Endoskopik torasik sempatikotomi) avantajları nelerdir?

El terlemesi yaşayan kişiler genellikle toplum içinde el sıkışmaktan veya kağıt gibi evrak tutmaktan kaçınırlar. Koltuk altı aşırı terleyen insanlar da toplum içerisinden kendilerini soyutlarlar. ETS cerrahisi ile hastaların bu sıkıntıları giderilerek, toplum içerisinde özgüvenli bir şekilde kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunur. Bu sorunun giderilmesi öğrencilerin akademik başarılarına da katkı sağlar. Çünkü el terlemesi olan öğrenciler kağıtlara uzun süre dokunmaktan kaçındığı için sınav sürelerini kısa tutmak zorunda hissedebilirler.

AŞIRI TERLEME CERRAHİSİ (ETS) İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR

Hiperhidrozis nedir?

Vücudumuzda bulunan ve sempatik sinirler tarafından uyarılan ter bezlerinin ter salgılanmasına hidrozis denilmektedir. Sempatik sinirin aşırı uyarılması ile oluşan aşırı terlemeye de hiperhidrozis denilmektedir.

İnsan yapısı itibariyle terleyen bir canlıdır. Terlemek vücudun bir savunma mekanizmasıdır ve doğal bir olaydır. Ancak hiperhidroz hastalarında meydana gelen aşırı terleme sağlık sorunlarına neden olabilir. Aşırı terlemeye uygun bölgeler arasında el, koltuk altı, yüz bölgesi ve ayak tabanı bulunmaktadır.

Ellerde terleme neden olur?

Bazı kişilerde sempatik sinirin aşırı uyarısı sonucu ter bezleri daha fazla uyarılır ve özellikle ellerde aşırı terleme meydana gelir.

Aşırı el terlemesi nasıl geçer?

Aşırı el terlemesinin cerrahi ve cerrahi olmayan tedavileri bulunmaktadır. Cerrahi olmayan tedaviler bölgesel olarak uygulanan botoks, iyontoforez gibi tedavilerden oluşurken, ağızdan alınan ilaçlarla da terlemenin azaltılması sağlanabilir. Cerrahi olmayan tedaviler hastaları kısa süreli rahatlatan tedaviler olmakta ve tedavinin sürekli tekrarlanması gerekmektedir. Yüzde 100 olmasa da en yüksek başarı oranına sahip tedavi yöntemini ise ETS oluşturmaktadır. 

Aşırı terleme cerrahisinin (ETS) riskleri nelerdir?

ETS, basit bir işlem olsa da sonuçta bir cerrahi işlemdir. Herhangi bir cerrahi işlemde meydana gelebilecek komplikasyonlar bu cerrahi için de geçerlidir. Cerrahi sırasında veya sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar şu şekildedir:

- Kompansatuar hiperhidroz (refleks hiperhidroz): Ameliyat sonrasında vücudun diğer bölgelerinde terleme artışıdır. Bu cerrahide en sık karşılaşılabilen ve hastayı en çok rahatsız edebilen komplikasyondur. Bunun nedeni net bir şekilde bilinmese de genellikle sempatik zincir seviyesi 2 ve 3 olan durumlarda daha çok karşılaşılır. Bu komplikasyondan kurtulmak için genellikle 3 veya 4. seviyedeki sempatik zincire cerrahi işlem yapılır. Bu sebepten dolayı hastalara cerrahiden önce bu risk mutlaka ayrıntılı bir şekilde anlatılmalıdır.

- Pnömotoraks (toraks içerisinde hava kalması): İşlem sırasında fark etmeden akciğer dokusuna zarar verilebilir. Bu durumda akciğerden içeri hava kaçarak pnömotoraks oluşturabilir veya hastayı uyandırmadan hava tahliyesinin tam yapılmaması içeride hava kalmasına sebep olabilir.

-Kanama: İşlem sırasında kanama gerçekleşmesi oluşabilecek komplikasyonlar arasında bulunur.

- Bradikardi (kalbin yavaş atması): Sempatik sinirler aynı zamanda kalbi de çalıştırır. Cerrahi işlem seviyesi (2-5 arası) kalbi uyaran sempatik sinirlerin çıktığı yeri oluşturur. Bu sebeple bu bölgede yapılan blokaj kalbin yavaşlamasına sebep olabilir. Bazı durumlarda kalp yavaşlaması hastayı ölüme götürecek ciddi komplikasyona sebep olabilir. Bu durumdan kaçınmak için ameliyat öncesi hastanın dakikadaki kalp atım hızı takip edilir. Dakikada 50-60 arasında kalp atışı varsa tek taraflı cerrahi düşünülebilir. Ameliyat sırasında tek tarafta yapılan işlem sonrası kalp tekrar takip edilir. Kalp atım hızının dakikada 50’nin altına inmemesi gerekir. 50’nin altına inen kalp atışı durumunda iki taraflı ameliyat gerçekleştirilmemelidir.

ETS’nin yan etkileri var mıdır?

En sık karşılaşılan yan etkisi kompansatuar hiperhidrozdur. Yani refleks terleme de denilen vücudun farklı bölgelerinde terleme meydana gelmesidir.

ETS kimlere uygulanabilir?

Hiperhidroz genellikle iki türde görülür. Birincisi primer hiperhidroz, ikincisi sekonder hiperhidrozdur.

-Primer hiperhidroz: Belli bir nedene bağlı olmayan aşırı terlemeye primer hiperhidroz denir. Primer hiperhidroz genellikle genç yaş grubunda ve kadınlarda daha çok görülür. genellikle 20 yaş altında başlar ve günün değişik saatlerinde terlemeler gerçekleşebilir.  ETS cerrahisi uygulanan grubu oluşturur.

-Sekonder hiperhidroz: Bu türde altta yatan farklı sebepler bulunur ve buna bağlı aşırı terleme oluşur. Örnek olarak emosyonel (duygusal) durum, çeşitli ilaçlar, besinler ve benzeri nedenlerdir. Sekonder hiperhidroz türünde altta yatan hastalığın tedavi edilmesi gerekir ve ETS cerrahisine uygun değildir. 

ETS ameliyatı ne kadar sürer?

ETS ameliyatı genellikle kısa süren bir cerrahidir. İşlem 10-15 dakikada yapılır, anestezi ile birlikte bu süre 30-60 dakikayı bulur. 

ETS ameliyatının başarı oranı nedir?

ETS ameliyatının başarı oranı terlemenin olduğu bölgeye göre değişmektedir. El ve koltuk altı bölgesinde yüzde 80 üzerinde başarı sağlanırken, yüz bölgesinde bu oran yüzde 60’a düşmektedir. Ayak bölgesine çok fazla etkisi olmasa da hastaların geri bildirimine göre başarı yüzde 10-30 arasında değişmektedir.

ETS ameliyatının sonuçları ne zaman ortaya çıkar?

ETS ameliyatının sonuçları sinir blokajının yapılması ile ortaya çıkar. Hasta uyandığında cerrahinin etkisini net bir şeklide fark edebilir.

Kompansasyon terlemesi nedir?

Kompansatuar terleme olarak da bilinen kompansasyon terlemesi, refleks terleme anlamına gelmektedir. Kompansatuar terleme durumu ameliyat sonrası bazı hastalarda sırt, bel gibi vücudun farklı kısımlarında görülen terlemedir. 

ETS için ideal hasta seçimi kriterleri nelerdir?

Aşırı terleme rahatsızlığı (hiperhidroz) olan hastaların primer grupta yer alması gerekir. Primer grupta yer alan genç hastalar en ideal hasta grubunu oluşturur. Ancak cerrahi uygulanacak olan hastaya kompansatuar hiperhidroz (refleks terleme) ile ilgili ayrıntılı bilgi verilip, onamı alınmalıdır.

Bununla birlikte cerrahi uygulanacak hastalar genelde 15-16 yaşını geçmiş olmalıdır. Çünkü ergenlik döneminde hormonal aktivasyon fazla olduğu için bu hormonal dengenin sağlanması beklenir. Bu da 17-18 yaşa denk gelir. 17 yaş öncesinde çok mecbur kalınmadıkça aşırı terleme cerrahisi önerilmemektedir.

ETS öncesi yapılması gerekenler nelerdir?

ETS öncesi yapılması gereken özel bir durum yoktur. Genel anestezi alacak hastalara yapılacak bütün hazırlıklar bu hastalar için de geçerlidir.

ETS ameliyatını hangi bölüm yapar?

ETS (Endoskopik torasik sempatİkotomi) ameliyatını göğüs cerrahisi bölümünde,  Göğüs Cerrahisi  uzmanları tarafından gerçekleştirilir. 

Ameliyattan sonra terlemek normal midir?

Ameliyattan sonra az da olsa terleme olması normaldir. Aksi durumda ciltte kuruluk oluşabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.