Bel fıtığında ameliyatsız tedavi yöntemleri nelerdir?

Bel ağrıları en çok görülen ortopedik rahatsızlıklar arasında yer almaktadır. Beldeki ağrıların kaynağı, omurgadaki sorunlar ya da başka hastalıklar olabilir. Bel fıtığı belde ağrıya neden önemli hastalıklardan birisidir. Kişiyi gündelik hayatından alıkoyacak ağrılara neden olabilen bel fıtığı, ilaç tedavileriyle birlikte fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıyla başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Bel fıtığının fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavisi kapsamında enjeksiyon ve lazer tedavileri gibi çeşitli yöntemler de kullanılmaktadır. Bel fıtıklarının %1- 3’ünde cerrahi tedavi gerekebilmektedir. Memorial Şişli Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü Başkanı Prof. Dr. Engin Çakar, bel fıtığının ameliyatsız tedavileri hakkında bilgi verdi.

Bel fıtığı nedir?

Omurgada bulunan küçük omur kemiklerinin ön taraftaki gövde kısımları arasında disk denen yuvarlak ve esnek yapılar bulunmaktadır. Bu disklerin iç kısımlarında jelsi bir yapı ve bu yapının etrafında iç içe geçmiş halkalar şeklinde kuvvetli bağ dokusu lifleri yer alır. Diskler omurga hareket ettikçe çeşitli kuvvetlere maruz kalırlar. Dönme ile eğilmeyi aynı anda içeren hareketler diskleri daha fazla zorlar. Diskin kenar kısmındaki lifler tekrarlayan gerilme ve sıkışmalar sonucu düzensizleşebilir ve yırtılabilir. Aniden oluşan şiddetli bir travma da disk hasarı yapabilir. Disklerin olması gereken yerden dışarı taşmaları sonucu bel fıtığı oluşmaktadır. Bel fıtığı belde ve bacağa yayılan ağrı yaparken boyun fıtığı boyun ve kola yayılan ağrıya neden olur.

Siniri sıkıştıran bel fıtığında belirtiler;

• Ayak veya bacakta keskin, zonklayıcı ağrı,
• Yanma,
• Uyuşma, karıncalanma
• His azalması ya da kaybı
• Ayak veya bacak kaslarında güçsüzlük olarak sıralanabilmektedir.

Bel fıtığının nedenleri nelerdir?

İş, eğitim ya da hobi amaçlı tüm gün aralıksız bilgisayar, tablet ya da cep telefonu kullanmak ergonomik ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmadan oturur vaziyette uzun süreli çalışmak, hareketsiz bir yaşam, fazla kilolar sırt ve bel ağrılarının görülme sıklığının artırmakta, omurganın fizyolojik eğriliklerinin korunmasına engel olmaktadır. Yanlış duruş, zaman içerisinde sırt-bel bölgesindeki kasların esnekliğini kaybetmesine, güçsüzleşmesine, omurganın fizyolojik eğriliklerinin kaybına ve omurlar arasında bulunan disklere yüklenen basıncın artmasına yol açmaktadır. Yaşlanma, kireçlenme (spondiloz) gibi nedenlerle diskin su oranı ve esnekliği azalabilir. Sigara içmek, şeker hastalığı gibi faktörler diskin beslenmesini bozarak yıpranmasına zemin hazırlayabilir.

Bel fıtığının tedavisi nasıldır?

Bel fıtığı tedavisi için ilaç ve enjeksiyon tedavileri, fizik tedavi ve rehabilitasyon gibi seçenekler bulunmaktadır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon kapsamında;  sıcak/ soğuk uygulamalar, elektrik akımı içeren terapiler (TENS, elektrik stimülasyonu vb), ultrason terapisi, lazer uygulaması, traksiyon ve masaj kullanılmaktadır. Bel kaslarını esnetecek hareketler, bel ve karın kaslarını güçlendirme, postürü düzeltmek yararlıdır. Bütün bu tedaviler fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri yönetiminde; fizyoterapistler ve fizik tedavi teknikerleri tarafından tam donanımlı hastaneler ile sağlık merkezlerinde uygulanmalıdır. Bel fıtığı için uygulanan fizik tedavi uygulamaları neredeyse %90 oranında başarı sağlamaktadır. Bel fıtıkların büyük bir bölümü fizik tedavi ile veya zaman içinde kendiliğinden küçülebilir veya yok olabilir. İyi bir fizik tedavi uygulaması iyileşme oranlarını belirgin artırmaktadır. Bel fıtıklarının %1 ila 3’ünde cerrahi tedavi gerekebilir. Bacağa yayılan ve geçmeyen bel ağrıları, sinir kökü sıkışmasına bağlı olarak bacak ve ayakta gittikçe ilerleyen kuvvet kaybı gibi durumlar ameliyat ile düzelebilmektedir.

Ameliyatsız bel fıtığı tedavileri nelerdir?

Bel fıtıklarının büyük bir çoğunluğu ameliyatsız fizik tedavi yöntemleriyle ortadan kalkabilmektedir.  Kas spazmını çözmek, ödemi ve ağrıyı azaltmak için çeşitli kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar tedavide uygulanabilmektedir. Sıcak-soğuk uygulamaları, elektrik akımları, vakum interferans, ultrason, lazer, manyetik alan uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemlerindendir.

Bel fıtığında ağrıyı artıran en önemli nedenlerden biri de kas spazmıdır. Kuru iğne tedavisi kas spazmına bağlı ağrıda kullanılan önemli ve etkili bir tedavi yöntemidir. Kuru iğne uygulaması yumuşak doku ve kaslara, akupunktur ya da özel steril iğnelerle yapılan kasların sertliğini dağıtmak ve normal haline getirmek için yapılan bir tedavi türüdür. İntramuskuler stimülasyon (İMS) olarak da bilinmektedir. İğnelerin içinde herhangi bir ilaç yoktur. Kasların boyutuna göre iğne uzunlukları değişebilmektedir. Kasların içine yerleştirilen iğneler ileri geri sağa sola hareket ettirilerek sertleşen kasları yumuşatır. Genellikle acısız bir uygulama olan kuru iğne yöntemiyle herhangi bir ilaca gerek kalmadan ağrı giderilebilmektedir.

Kayropraktik tedavi, en eski tedavi yöntemlerinden biridir. Kayropraktik tedavide omurga ya da eklemlerde, çeşitli nedenlerle oluşmuş blokajlara elle manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri uygulanarak omurgaya ve eklemlere hareket kabiliyetleri geri kazandırılmaktadır. En fazla omurga yani bel, sırt ve boyun ağrılarında manuel terapi kullanılmaktadır.

Proloterapi, eklem, kıkırdak, bağ ve kaslara dokuları onaracak ve güçlendirecek sıvı karışımlarının enjekte edilerek tedavi edilmesini amaçlayan bir yöntemdir. Bu karışım vücuttaki hasarlı ve ağrı yapan bölgelere eklem ve bağlara enjekte edilir. İyi yönde inflamasyon uyandırıcı etki yaratarak bu dokuların kendini tamir etmesini ve iyileşmeyi sağlamaktadır.                     

PRP, PRP ile proloterapi (proloPRP), nöralterapi gibi enjeksiyon yöntemleri de gibi uygulanan bölgenin kan akışını artırarak bölgenin kendini onarmasını sağlar. PRP; (Platelet rich plasma)  kişinin vücudundan küçük bir miktar kan alındıktan sonra kanın özel bir işlem ile plazmasının ayrıştırılarak, vücuda enjeksiyon yoluyla geri verilmesi işlemidir. Bu yöntemler vücudun doğal iyileşme sürecini aktive eder. Enjeksiyonlar genellikle rahatsızlığın durumuna ve eşlik eden spazmın şiddetine göre birkaç hafta aralarla yapılır.

Omurgadan iğne tedavisi( spinal enjeksiyonlar) bel ve boyun fıtığı, dar omurilik kanalı gibi durumlarda ağrıyı azaltmak ve fıtığı iyileştirmek için uygulanmaktadır. İlaç karışımı omurlar arasından uygulanarak fıtığın küçülmesi ameliyatsız olarak sağlanabilmektedir. Girişim sonrasında 1-3 saat istirahat gerekebilir, hastanede yatırılmaya gerek yoktur.

Bel fıtığı ağrısına ne iyi gelir?

İlaç tedavilerinin yanında fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları bel fıtığı ağrısına iyi gelmektedir. Bel fıtığında dinlenme de ağrıların hafiflemesinde etkili olmaktadır. Gerekli tedaviler alındıktan ve hasta kendini daha iyi hissettiğinde ise mutlaka omurga ve kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapmalıdır. Pilates, yoga, yüzme omurgayı güçlendiren egzersizler arasında yer almaktadır.

Patlayan fıtık iyileşir mi?

Omurlar arasında yer alan disklerin çeşitli etkiler yüzünden olması gereken yerden taşması ya da yırtılması sonucu bel fıtığı oluşmaktadır. Zarar gören diskler zaman içinde düzelebilmektedir. Fıtıktan kaynaklanan ağrılar da birkaç hafta içine geçebilir. Bu zaman zarfında dinlenmek, sıcak ya da soğuk ısı uygulamaları yapmak, ilaçlarla birlikte fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavileri de iyileşmeye katkı sağlar.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.