Trigliserid Nedir? Trigliserid Yüksekliği ve Düşüklüğü

Trigliseritler, kanınızda dolaşan, lipit adı verilen bir tür yağdır ve vücuttaki en yaygın yağ türüdür. Trigliseritler sindirildikten sonra hücreler tarafından enerji olarak kullanılmak üzere kan dolaşımına salınır, sindirilemeyen kısmı da öğünler arasında vücuda enerji sağlamak için vücut yağı olarak depolanır. Kanda trigliserid seviyesinin yüksek olması karaciğer yağlanmasına, pankreas iltihabı olarak bilinen pankreatite, felç, kalp krizi ve kalp hastalığı riskini yükselten atardamarların sertleşmesine neden olur. Yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri ve obezite gibi sorunları içeren metabolik sendromlar, tip 2 diyabet veya prediyabet ve tiroid sorunların bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.

Trigliserid Nedir?

Trigliserid, kanda bulunan ve vücuda enerji veren mumsu yağlardır (lipid). İnsan vücudu yemek yendiğinde hemen kullanılması gerekmeyen kalorileri trigliseritlere dönüştürür. Vücuttaki yağın çoğunun trigliserid olarak depolanmasından ötürü vücuttaki en yaygın yağ türüdür. Genellikle, öğün aralarında, spor yaparken, uzun süreli açlık durumlarında veya hormon üretiminde trigliserid kullanılmaktadır.

Trigliseridin Faydaları Nelerdir?

Trigliserid vücut ısısını dengede tutarken, organları dış etkenlere karşı korur. Vücudun temel ihtiyaçlarını karşılayan trigliserid, bağışıklık sistemini güçlendirir, hücrelerin ve vücudun beslenmesini sağlar. Trigliserid vücutta enerjiye dönüşür ve bu enerji kaslarda kullanılır. Trigliseridlerin karbonhidrat ve proteine oranla iki kat fazla enerji taşıma özelliği bulunmaktadır. Lipaz enzimleri ve safranın etkisiyle trigliseridler ince bağırsakta ayrışarak kana geçer. Kanda da yeni baştan oluşarak lipoprotein olurlar. Lipoproteinler de yağ hücreleriyle diğer hücreler arasında yağ asitlerini taşırlar. Yağ hücreleri trigliseridleri sentezler ve depolar. Böylece, enerjiye ihtiyaç duyulduğunda lipaz enzimi trigliseridleri yağ asitlerine parçalayarak enerjiyi oluşturur.

Trigliserid Kaç Olmalı?

Trigliserid, kanda desilitre başına miligram şeklinde ölçülür. Tahlillerde bunun kısaltılmışı mg/dl’dir. Trigliserid normal değeri yetişkinler için 150 mg/dl altı seviyedir. 151-200 mg/dl sınırda yüksek seviyededir, 201-499 mg/dl yüksek seviyededir. 500 mg/dl ve üzeri ise çok yüksek seviye anlamına gelmektedir.

Trigliserid Yüksekliği Nedir?

Trigliserid yüksekliği, kanda bulunan trigliserid değerinin 150 mg/dL üzerinde olması durumudur. Trigliseridin yüksek olması karaciğer yağlanması, dalak büyümesi, damar sertliği, felç ve kalp krizi gibi kalp hastakları yanı sıra pankreas iltihabı riski bulunduğu anlamına gelir. Bu seviyenin yüksekliği kolesterol veya düşük HDL kolesterol gibi diğer lipid bozukluklarıyla birlikte metabolik sendromun bir yansımasıdır. 

Trigliserid Yüksekliği Neye Sebep Olur?

Trigliserid yüksekliği, kalp krizi gibi kalp sağlığı riskini artıran, damarların sertleşmesine veya atardamar duvarlarının kalınlaşmasına yani damar sertliğine neden olur. Ayrıca pankreasta akut inflamasyon olarak bilinen pankreatite, karaciğer ve dalakta yağlanmaya da sebebiyet verir.

Genel kalp sağlığı için riskler tespit edilirken kolesterol, tansiyon gibi değerlerle birlikte trigliserid (serum/plazma) değerlerinin takip edilmesi de çok önemlidir. Yüksek trigliserid seviyesi, kalp hastalığı riskini arttırıp, damar sertleşmesine, damar duvarlarının kalınlaşmasına yol açar ve bu da kalp krizi ve inmeye sebebiyet veren kalp ve damar hastalıklarının riskini yükseltir. Ayrıca pankreas iltihabı, şeker hastalığı, hipertansiyona da sebebiyet verebilir.

Yaşam tarzında iyileştirme yapmakla birlikte düzenli olarak doktor kontrolünden geçilmesi, rutin tetkiklerin yapılması önlem açısından çok önemli olmaktadır.

Trigliserid Yüksekliği Neden Olur?

Trigliserid seviyesinin artmasının nedenleri, harcanan enerjiden daha çok enerji alınmasına nedne olan karbonhidrat içeren, aşırı şekerli, işlenmiş ve yağ içeren beslenme alışkanlığıdır. Dengesiz ve sağlıksız beslenme, aşırı kilo, kullanılan bazı ilaçlar, ailede yüksek trigliserid öyküsünün bulunması, genetik bazı hastalıklar, sigara ve alkol kullanımı, akut ya da kronik karaciğer ve böbrek hastalıkları ve tiroide bağlı sorunlar trigliserid değerlerini yükselten nedenler arasındadır.

Trigliserid yüksekse ne yapılmalı?

Trigliserid yüksekliği çözülmesi gereken bir sorundur. Bunun için de yaşam tarz değişikliklerinin yapılması gerekmektedir. Trigliserid yüksekliğinin çözümü sağlıklı yaşamaktan geçmektedir.

Sağlıksız karbonhidrat alımını azaltmak, düzenli egzersiz yapmak, trans yağlardan uzak durup doymamış yağları tüketmek, kilo vermek ve kilo kontrolünü sağlamak önem taşımaktadır. Her hasta için olabilecek tek bir çözüm yolu yoktur. Hangi hastaya hangi egzersizin, hangi beslenme biçiminin, hangi ilacın verileceği doktor tarafından belirlenir. Porsiyon kontrolü sağlanmalıdır. Alınan yüksek ve ekstra kaloriler trigliseride döner ve yağ olarak depolanır. Düzenli öğünlerle besin alımı trigliserid değerlerini düşürebilir. Düzenli egzersiz mutlaka yapılmalıdır. Şekerden, hamurlu gıdalardan uzak durulmalıdır. Bitkisel yağlar uygun olan yağlardır, zeytinyağı gibi yağlara yönelinmelidir. Kızarmış, fast-food yemeklerden kaçınılmalıdır. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllardan oluşan lifli gıdalar tüketilmelidir. Bu değişiklikler yeterli olmuyorsa, uzman doktor farklı yöntemlerle tedavi önerecektir.

Trigliserid Düşüklüğü Nedir?

Trigliseridin 50 ml/dl altında olması trigliserid düşüklüğü olarak ifade edilebilir. 150 mg/ dl değerinin altındaki trigliserid ideal seviye olarak kabul edilir,  50 ml/dl altına inmediğinde trigliserid düşüklüğü  değeri genelde bir probleme işaret etmez. Bu seviyelerin altındaki trigliserid düşüklüğü gıda yetmezliklerinden, hipertiroididen veya sindirim sistemi rahatsızlıklarından kaynaklanıyor olabilir. 

Trigliserid Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Trigliserid değerinin düşük olduğu durumlarda vücut bazı semptomlar gösterir. Bunlar arasında, uyuşukluk, üşüme, cilt kuruluğu, cilt incelmesi, saçların kırılması, kas kütlesi kaybı bulunur. Bunun yanında bağışıklık sisteminin de zayıflamasına da sebep olabilir.

Gıda yetmezliği, aşırı sigara ve alkol, kontrolsüz diyetler, tiroidle ilgili problemler de trigliserid düşüklüğünün sebepleri olarak öne çıkabilir.

Trigliseridi Düşüren Besinler Nelerdir?

Yulaf, arpa, mısır, pirinç, buğday, mercimek, kepekli makarna gibi tam tahıllı besinler, Somon, ton balığı, sardalya, uskumru, ringa ve alabalığı gibi omega-3 yönünden oldukça zengin balıklar; zeytinyağı, kanola yağı, fındık yağı ve avokado yağı gibi doymamış bitkisel yağ grubu; badem, ceviz, fındık gibi kuruyemişler trigliserid düşürmede faydalı besinler olarak bilinir. Bunun yanında lif bakımından zengin sebze ve meyveler de etkilidir. Bunlara örnek olarak, fasulye, keçi boynuzu, lahana, semizotu, brokoli, marul benzeri yeşil yapraklı sebze grubu gösterilebilir. Ayrıca adaçayı, ayçiçeği, kekik, nane gibi baharat ve çayların da faydalı olduğu bilinir.

Trigliserid ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Trigliserid ve kolesterol arasındaki fark nedir?

İkisi de kanda dolaşan farklı lipid türleridir. Trigliserid kullanılmayan kaloriyi depolar ve vücuda enerji sağlar. Aslında trigliseridler yağlı yiyeceklerden ve kullanılmayan kalorilere bağlı kanda toplanan kanınızdaki bir yağ türüdü ve vücut enerji için bu yağı kullanır. Kolesterol ise vücutta karaciğer tarafından birçok hücre ve hücre içi yapının bileşiminde yer alan, hormonlarda ve diğer vücut fonksiyonlarında önemli rol oynayan yapı taşıdır.

Trigliserid testi nedir?

Trigliseride özel bir test yoktur. Trigliserid kan tahlili olarak LDL, HDL, total kolesterol ve trigliserid değerleri ölçülebilir. Kişinin risk faktörlerine, kişisel ve aile geçmişine göre lipid paneli rutin kan testiyle bu değere bakılır. Test için 8-12 saatlik açlık gerekir.

Trigliserid ne zaman ölçülmelidir?

Genellikle 20 yaş üzerinde olan herkesin trigliserid değerleriyle birlikte kolestertol, HDL, LDL değerlerinin en az 5 senede bir ölçülmesi gerekmektedir. 30 yaş itibariyle rutin kontrollerin her yıl yapılması önemli olmaktadır. Ancak bu seviyeler ölçülürken mutlaka 8- 12 saatlik açlık gerekir.

Trigliserid nasıl düşer?

Düzenli egzersiz yapmak (yürüyüş, bisiklet sürme), trans yağlar yerine sağlıklı yağları tercih etmek, sebze ve lifli besinler yemek, şeker ve rafine karbonhidrat alımı sınırlandırmak, alkol tüketimi azaltmak ve kilo vermek trigliseridi düşürmeye yardım eder.

Vücut yağ oranı nasıl düşürülür?

Sağlıklı beslenerek ve egzersiz yaparak vücut yağ oranı düşürülür. Ancak yağdan yoksun bir diyet uygulanmaması gerekir. Çünkü belirli bir miktar yağ tüketmek sağlık için önemlidir. Bazı vitaminlerin vücutta emilebilmesi için yağa ihtiyaç vardır. Vücut yağ oranını düşürmek için öncelikle uzman bir doktordan, akabinde bir beslenme ve diyet uzmanından yardım alınmalıdır. Bunun yanında düzenli egzersiz, düzenli uyku ile birlikte stresten kaçınmak da vücut yağını düşürecek yöntemlerdendir.

Trigilserid ilacı var mı?

Sağlıklı yaşam önerileri, bazı değişiklikler trigliseridi istenilen düzeye getiremiyorsa uzman doktor tarafından bazı ilaçlar tavsiye edilebilir. Bunların arasında statinler, balık yağı, niasin olabilir. Eğer uzman doktor ilaç yazarsa düzenli kullanılması ve bunu yaşam tarzı değişiklikleriyle uygulanması önemlidir.

Trigliserid ile birlikte nelere dikkat edilmelidir?

Eğer trigliserid seviyesinde bir yükseklik söz konusuysa hastalar tokluk kan şekeri, açlık ve tokluk insülini, kolesterol, LDL, HDL ürik asit seviyelerini de kontrol ettirmelidir. Özellikle açlık ve tokluk insülini yüksek, LDL yüksek ve HDL düşükse kişiler çok dikkatli olmalıdır. Çünkü bu ek tahlillerin sonuçları kişinin ileride kalp damar hastalığı, hipertansiyon hastalığı ve diyabet hastalığı olabileceğinin sinyallerini verebilir. Bu değerler ideal seviyeye gelmezse inme riski de yükselir. 

Trigliserid için Omega-3 faydalı mı?

Omega-3 vücut için çok faydalıdır. Omega- 3’ün trigliserid değerlerini düşürdüğüne dair pek çok bilgi mevcuttur. En iyi Omega-3 kaynakları somon, ringa balığı, sardalya gibi besinlerdir. Bunlar gibi Omega-3 içeren balıkların haftada iki kez tüketilmesi önerilmektedir. Günde alınan 4 gram Omega-3'ün trigliseridi yüzde 25 düşürdüğüne dair bilgiler vardır. Bunun yanında Omega-3 HDL'yi yani iyi kolesterol oranını yükseltir. Tabii sadece bununla değil yaşam tarzını, beslenme alışkanlıklarını gözden geçirmek önemlidir.

Hipertrigliseridemi nedir?

Trigliseridin ideal olanın çok üzerinde olması durumudur. Yani parenkimal hücrelerde aşırı trigliserid birikmesidir. Bu durum pek çok soruna neden olur. Sürekli alkol alımı, proteinsiz beslenme, diyabet, obezite, kandaki oksijen azlığı bu duruma sebep olabilir. Kontrol altına alınması gereken bir durum olan Hipertrigliseridemi, kalp ve damar hastalıklarında bir numaralı risk faktörüdür.

Diyet programı uygulayarak trigliserid seviyesi düşürülür mü?

Evet, doğru hazırlanmış bir diyet programı trigliserit düzeylerini düşürebilir, kolesterolü iyileştirebilir ve kalp hastalığı riskinizi azaltabilir. Sadece beslenme alışkanlığını değiştirerek değil, diyet ile birlikte egzersiz yapmakta bu tablonun değişmesi için önem arz etmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.