Transferrin Satürasyonu Nedir? Transferrin Satürasyonu Düşüklüğü ve Yüksekliği

Transferrin satürasyonu, vücudun demir taşıma kapasitesini gösteren bir kan testidir. Bu test, transferrin proteininin ne kadarının demir ile doyurulduğunu yansıtarak demir eksikliği veya aşırı demir birikimi durumlarının belirlenmesinde kullanılır. Transferrin satürasyonu yüksekliği genellikle vücutta demir birikmesine işaret eder ve hemokromatoz gibi durumların tanısında önemlidir. Yüksek transferrin satürasyonu, aşırı demir alımı, bazı genetik bozukluklar veya karaciğer hastalıkları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Transferrin Satürasyonu Nedir?

Transferrin satürasyonu, vücutta demir metabolizmasıyla ilgili olan ve kan sayımında sayısal ölçeğe sahip bir değerdir. Kan hücrelerinde aktif görev yapan demir minareli, kan hücrelerini üretir ve oksijen taşınmasında rol oynar. Bu nedenle, demirin vücutta belli bir aralıkta olması hayati fonksiyonlar için gereklidir.

Bu kapsamda, transferrin bir glikoprotein olarak vücutta demirin taşınmasından sorumludur. Diğer bir yandan, transferrin saturasyonu vücutta demir seviyesi ile vücudun demiri taşıma kapasitesi arasında ilişkiyi de anlatır. Bununla birlikte, transferrin satürasyonu sayısal olarak serumda transferin proteininin toplam demir bağlama kapasitesine (TDBK) oranını ifade eder. Literatür ve kan tahlil sonuçlarında % satürasyon olarak da bilinen değerler referans aralığına göre değerlendirilir. Sonuç olarak, bu değerin yüksekliği ya da düşüklüğü bazı hastalıklar hakkında klinik olarak ipucu verebilir.

Transferrin Testi Nedir?

Transferrin testi, transferin proteininin ne seviyede demir taşıdığı ve demir doygunluk düzeyinin ne kadar olduğunu gösteren testtir. Genellikle kol damarlarından alınan az miktarda serum örneği ile değerleri ölçülür. Bunun yanında, laboratuvar test listesinde ismi kısaca TF ya da siderofilin olarak geçebilir. Laboratuvar testi olarak dikkat çeken ölçüm genellikle demir eksikliği şüphesi ile doktor kontrolünde talep edilebilir. Doktor muayenesinden sonra demir metabolizması ile diğer semptomlar şüphe uyandırıyorsa kesin teşhis için bu test oldukça önemlidir.

Transferrin Testi Hangi Durumlarda İstenir?

Uzman doktor, hastayı fiziksel ve klinik olarak değerlendirdiğinde demir metabolizması ile ilgili negatif bir etki gözlemliyorsa hemogram (kan sayımı), depo demir seviyesi (ferritin), toplam demir bağlama kapasitesi ve transferin satürasyon testini talep edebilir. Bununla birlikte, hastanın devam eden bir tedavisi mevcutsa kontrol etmek adına test istenebilir. Genel olarak, anemi, hemokromatozis, kardiyovasküler mortalite riskinin belirlenmesi test sonucuyla ilişkilendirilebilir.

Transferrin Satürasyonu Normal Değeri Nedir?

Sağlıklı bir kişide ilgili glikoproteinin (TS) referans yüzdesi %30-55 arasındadır ve bu değer altına TS değeri düşürse demir eksikliğini ifade eder. Aynı zamanda TS yüzdesi %55 üstüne çıkarsa vücutta gereğinden fazla bir demir biriktiğini gösterir. Bu referans değerlerinin belirlenmesinde cinsiyet ve yaş aralığı oldukça önemlidir, kişide bu parametreler değiştiğinde referans değerlerinde küçük değişikler yaşanabilir. Bu doğrultuda, yetişkin erkeklerde %20-50; kadınlarda %15-50, çocuklarda ise %16'dan yüksek olması kabul edilebilir düzeydedir. Mevcut referans değerleri 0-1 yaş aralığında bebeklerde ciddi aralıklarda değişebilir. 0-6 ay bebeklerde referans aralığın 130 ile 275 mg/dl olarak belirtirken 6 ay ve sonrası 200 ile 360 mg/dl aralığında olduğu gözlemlenir.

Transferrin Satürasyonu Nasıl Hesaplanır?

Transferrin satürasyonu hesaplama yöntemi laboratuvar ölçekli olarak genel bir formül üzerinden belirlenir. Hesaplama şekli ise aşağıdaki gibi basamaklar halinde yapılır: 

• Öncelikle ayrı ayrı kanda demir seviyesi belirlenir.
• Devamında total demir bağlama seviyesi belirlenir.
• Sonrasında demir seviyesi/total demir bağlama seviyesine bölünür.
• Bölünme sonrasında çıkan sayı 100 ile çarpılır ve sonuç bulunur.

Kanda Transferrin Satürasyonu Düşüklüğü Neden Olur?

Transferrin satürasyonun düşmesi, ilgili glikoproteinin demir minareline yeterli düzeyde doymadığını ifade eder. Böylece kan düzeyinde demirin gerekli miktarda taşınamamasıyla birlikte hücrelere demirin yeterince ulaştırılamadığı anlamı çıkarılır. Bu duruma neden olan bazı durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Dengesiz beslenme
• Demir eksiliğine bağlı gelişen anemi
• Hamilelik süreci
• Kanser
• Nefrotik sendrom ve üremi
• Şiddetli kanamalı geçen regl dönemi
• Akut iltihaplanmaya neden olan hastalıklar
• Bazı östrojen içerikli ilaçların kullanımı
• Demir emilimini kısıtlayan kahve ve çay gibi içecek ve yiyeceklerin fazla tüketimi gibi etmenler transferrin satürasyonuna zemin hazırlar.

Transferrin Satürasyonu Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Transferin satürasyon belirtileri demir eksikliğiyle paralel gözlemlenmesinin yanında kişiden kişiye farklı durumlarda ve şiddette ortaya çıkabilir. Bu doğrultuda, ilgili glikoproteinin düşüklüğüne bağlı semptomlar aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Cilt renginin soluk görünmesiyle birlikte sarı-beyaz cilt tonunun gözlemlenmesi
• Yeterli düzeyde uyku alınsa da gün boyu halsizlik ve yorgunluk hissinin devam etmesi
• Saç dökülmesiyle beraber saç renginde beyazlama görülmesi
• Vücut ısısından ani değişikliklere bağlı sürekli bir üşüme hali
• Konsantrasyon bozukluğu ve dikkat eksikliği yaşama
• Kan akışında kalbe en uzak bölge olan ayaklarda aşırı bir soğukluk hissinin yaşanması
• Gergin ruh hali ve depresyon belirtileri gösterme
• Pika sendromu (Demir içeriği yüksek ancak besin olmayan toprak ve buz gibi maddeleri yeme duygusu)
• Kalpte ritim bozukluğu ve çarpıntı hissi durumu

 gibi belirtiler erken aşamada fark edilirse uygun tedavi yöntemiyle düzenlenebilir.

Transferrin Satürasyonu Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Demir eksiliği ile karakterize olan durumda sorunun kaynağının ne olduğu teşhis edilir, devamında ise uygun bir tedavi programı çıkarılır. Değerin düşüklüğü patolojik bir durumla ilgiliyse neden olan hastalığın tedavisi yapılır. Eğer, tipik olarak sadece demir eksikliği varsa demir içerikli ilaç tedavisine başvurulur. Ayrıca, serumda ciddi bir demir eksikliği varsa kan transfüzyonu (kan nakli) ile müdahale edilebilir.

Transferrin Satürasyonu Neden Yükselir? 

Transferrin satürasyonu kan tahlillerinde yüksek çıkarsa patolojik bazı durumlar ön plana çıkabilir. Bu bağlamda, ilgili glikoproteinin yüksekliğine sebep olabilecek etmenler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Multipl Myelom
• Sindirim sisteminde görülen kanser türler
• Kronik iltihaplı hastalıklar (Otoimmun hastalıklar vb.)
• Kemik iliği kanseri
• Sideroblastik anemi
• Atransferrinemi
• Gereğinden fazla vücuda demir alımı
• Hemokramotozis

Transferrin Satürasyonu Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Rahatsız olarak ortaya çıkan değerin yükselmesi tüm vücudu olumsuz etkileyebilir. Transferrin satürasyonu yüksekliği gözlemlenen belirtiler arasında kalp çarpıntısı, cilt renginde koyulaşma, vücut kıllarının dökülmesi, libido düşüklüğü, göğüs ağrısı, zayıflık, vücudu güçsüz hissetme, eklem ağrısı ve karın ağrısı bulunur.

Transferrin Satürasyonu Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Bu süreçte, demir birikimine neden olan durumlar araştırılarak klinik olarak hastalığın teşhisine öncelik verilir. Kanda gereğinden fazla bulunan demir düzeyi herhangi bir hastalıktan kaynaklı değilse kan bağışı ile vücuttan uzaklaştırılması önerilir. Gıda takviyesi olarak demir alınıyorsa kesilmesi tavsiye edilerek durumun ciddileşmemesi için kesin tedaviye başvurulması gereklidir.

Transferrin Satürasyonu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kandaki demir oranı yüksek olursa ne olur?

Transferrin satürasyon değeri de yüksek çıkar, ayrıca demir birikimine neden olan hastalık var mı diye araştırılması yapılır.

Transferrin satürasyonuna neden bakılır?

Vücutta kan hücrelerinin demire doygunluk düzeyini gösteren değer, demir eksikliği ya da fazlalığı konusunda bilgi verir.

Transferrin saturasyon düşüklüğü tehlikeli midir? 

Demir minarelinin yeterli alınmadığını ifade eder, ayrıca başka hastalıkların da habercisi olabileceğinden tehlike oluşturabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.