Tam İdrar Tahlili Nedir? Nasıl Yapılır?

Tam idrar tahlili genel sağlık kontrollerinde sıkça kullanılan tetkikler arasında yer alıyor. TİT olarak da bilinen tam idrar tahlili  genelde idrar yolu enfeksiyonları (İYE), böbreklerle ilgili sorunlar ya da diyabet varlığını belirlemek için yapılabiliyor. Ayrıca kadınların gebe olup olmadığı da idrar testi ile tespit ediliyor. Görsel, kimyasal ve mikroskobik inceleme yöntemleriyle yapılan tam idrar tahlili, bazı sistemik hastalıkların teşhisinde belirleyici olabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Bülent Altunoluk, tam idrar tahlili ile ilgili bilgi verdi.

Tam idrar tahlili nedir?

Tam idrar tahlili veya idrar analizi, çeşitli kimyasal ve mikroskobik incelemeler sonucunda idrardaki normal veya anormal metabolitleri, bakterileri veya hücresel elemanları tespit etmek için yapılan testlerdir.

Tam idrar tahlili neden yapılır?

Tam idrar tahlili, böbrek, üriner sistem hastalıkları ile bazı sistemik hastalıkların tanı ve tedavisinin takibinde kullanılmamaktadır. Rutin yapılan check up tahlilleri arasında ve gebelik takibinde de belirleyici olmaktadır. Genel olarak bu tahlil idrar yolu enfeksiyonu (İYE), böbrek ve karaciğer sorunları ile diyabeti belirlemek için kullanılmaktadır.

Tam idrar tahlilinde hangi değerlere bakılır?

Tam idrar analizinde, idrar fiziksel ve kimyasal açıdan pek çok farklı parametreye göre değerlendirilir. Fiziksel incelemede idrarın görünümü, kokusu, pH değeri ve dansite gibi parametrelere bakılır. İdrarın kimyasal incelemesinde ise glukoz, protein, bilirubin, ürobilinojen, keton ve nitrit parametrelerine bakılır.

Tam idrar tahlili nasıl yapılır?

• Görsel inceleme. İdrar bulanık, kırmızı veya kırmızımsı kahverengi şeklindeyse, bu idrarda kan veya irin olduğu anlamına gelmektedir. Ayrıca böbrek taşlarının varlığı idrarın durumundan belirlenebilmektedir. İdrardaki bazı kokular da hastalıkların habercisi olabilmektedir.
• Kimyasal inceleme. Laboratuvarda, idrar reaktif şeritler veya yağ çubukları adı verilen özel olarak işlenmiş kağıt şeritlerine konulmaktadır. Bunun sonucunda idrarın ne kadar asidik olduğu, kan, protein veya şeker içerip içermediği hakkında bilgi edinilmektedir.
• Mikroskobik inceleme. İdrardaki katı maddelerin mikroskop altında kontrol edilmesi daha fazla bilgi edinilmesini sağlamaktadır. Örneğin idrarda bakteri, kırmızı veya beyaz kan hücreleri ya da tümör hücreleri görülebilmektedir.

Genellikle laboratuvarda, idrar örneğinin özgül ağırlığı ölçülür. Bu idrarın ne kadar konsantre veya seyreltilmiş olduğu belirlenir.

İdrar yolu enfeksiyonları ve diyabet dahil olmak üzere çeşitli hastalıkların teşhisine yardımcı olmak için idrar örneği üzerinde başka birçok test de yapılabilmektedir. Olağandışı idrar tahlili sonuçlarında ise sorunun kaynağını bulmak için genellikle daha fazla test yapılması gerekebilmektedir.

Tam idrar analizinde strip mikroskopi nedir?

Özel kimyasal maddeler ile kaplanmış bir plastik çubuğun idrar içine daldırılarak idrardaki renk değişimlerinin incelenmesi işlemidir. Bu renk değişimlerine göre idrarda bulunan maddelerin miktarları tespit edilmekte ve normal olup olmadığı araştırılmaktadır.

Tam idrar tahlili kimlere yapılır?

Tam idrar tahlili, böbrek ve üriner sistem hastalıklarının tanısında ve takibinde, ayrıca birçok sistemik hastalıkların tanısında ve tedavi sonrası takibinde istenmektedir. Aynı şekilde kan ve endokrin hastalıkları ile metabolik hastalıkların ve özellikle diyabet hastalığının tanısı ile takibinde tam idrar tahlili önemlidir.

Tam idrar tahlilinin sonucu ne zaman belli olur?

Tam idrar tahlili ortalama 1 saatte sonuçlanmaktadır. Ama idrar kültürü istenmişse, kültür sonuçlarının hazırlanması üreme olup olmaması ile bağlantılı olarak 1-3 gün içinde sonuçların çıkması mümkün olmaktadır.

Tam idrar tahlili nasıl verilmelidir?

İdrar örneği hastanın genital bölgesini temizledikten sonra steril kabın iç kısmına dokunmadan idrarın ilk kısmını dışarı atarak sonraki bir miktar idrarını kaba boşaltması şeklinde olmalıdır. Daha sonra dikkatli bir şekilde idrar kabının kapağı kapatılarak, değerlendirilmek üzere laboratuvara teslim edilir. 

Tam idrar tahlili hakkında sık sorulan sorular

Tam idrar tahlili evde verilir mi?

İdrar tahlili alınması hassasiyet isteyen bir işlem olduğundan ve çok kısa süre içinde laboratuvara teslim edilmesi gerektiğinden mümkünse evde vermemek gerekir. Ancak hastanın durumuna göre tahlil evde verildikten sonra hızlı bir şekilde laboratuvara ulaştırılmalıdır.

Tam idrar tahlili acil servislerde verilir mi?

İdrar yolu enfeksiyonu acil servislerde sık karşılaşılan enfeksiyon hastalıklarından birisidir. Ayrıca sancı ile gelen hastalarda böbrek taşı şüphesinde ayırıcı tanı açısından idrar tahlili önem arz etmektedir. Bu yüzden acil servislerde idrar tahlili yapılmaktadır ve yapılmalıdır.

Gebelikte tam idrar tahlili ne için yapılır?

İdrar tahlili, gebelik süresince en sık yapılacak tahlillerden biridir. Öncelikle, gebelik olup olmadığı; kan testine ek olarak idrarda da anlaşılabilmektedir.

Gebelik öncesi muayenede herhangi bilinmeyen bir rahatsızlığınız olup olmadığını anlamak için kan testleriyle beraber idrar tahlili de istenmektedir. Gebelik takibinde de düzenli olarak idrar tahliline başvurulmaktadır. Tam idrar tahlilinde idrarda kırmızı kan hücreleri izlenmesi idrar yolu taş hastalığı olabileceğini, beyaz kan hücreleri görülmesi idrar yolu enfeksiyonu anlamına gelebileceği, glukoz saptanması şeker hastalığına işaret edebileceği, protein varlığı ise preeklampsi denilen gebelik zehirlenmesi bulgusu olabileceğinden düzenli aralıklarda idrar tahlili ile takip yapılmalıdır.

Tam idrar tahlili için ne kadar idrar yeterlidir?

İdrar kabına 50-60 mililitre kadar idrar yapılması yeterlidir. İdrar kabına başka bir maddenin karışması kesinlikle önlenmelidir.

İdrar tahlilinde aç olmaya gerek var mı?

İdrar örneği verilmeden önce aç olmaya gerek yoktur. Bazı ilaçlar ve bitkisel ya da diyet takviyeleri idrar tahlili sonuçlarını etkileyebilmektedir. Testten önce alınan tüm ilaçlar, vitaminler ve takviyeler hakkında uzman doktor bilgilendirilmelidir.

İdrar tahlili ile idrar kültürü arasındaki fark nedir?

İdrar kültürü, idrar örneğindeki bakterileri belirlemek için yapılmaktadır. Böylece idrar yolu enfeksiyonları ve diğer enfeksiyonlar tespit edilebilmektedir. İdrar kültürleri rutin idrar tahlili testlerinin bir parçası değildir. İdrar tahlili sonucunda idrar yolu enfeksiyonu belirlenmişse uzman hekim idrar kültürü isteyebilmektedir. İdrar kültürü, enfeksiyona neden olan bakterinin tipini belirleyebilmek için yapılması gereken bir testtir.