Sistoskopi nedir? Hangi hastalıklarda uygulanır?

Sistoskopi, idrar yolu, mesane, üretra, üretral sfinkter ve prostatın doğrudan görüntülenmesini sağlar.  Bu işlem üretranın üroloji uzmanı tarafından gerçekleştirilen en yaygın ve en önemli tanı araçlarından biridir. Sistoskopi çoğunlukla bir tanı prosedürüdür, ancak bazı durumlarda tedavi edici olarak da uygulanır. Kısa süreli bir işlem olan sistoskopi ile idrar yolu, prostat ve mesanenin taş, tümör, darlık ve enfeksiyon gibi hastalıkları saptanır, idrar kaçırma, idrar yapma zorluğu ve travma gibi durumlar değerlendirilir. Lokal anestezi altında basit bir ayaktan işlem olarak veya ameliyathanede genel anestezi altında yapılabilir. Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Bölümü'nden Doç. Dr. Fatih Yanaral, sistoskopi hakkında bilgi verdi.

Sistoskopi nedir?

Sistoskopi, özel aletler (fleksible veya rijid) yardımı ile dış idrar deliğinden endoskopik (kapalı yöntem) olarak girilerek idrar yollarının görülmesini veya tedavi edilmesini sağlayan bir yöntemdir. Sistoskopi ile mesanenin iç yüzeyini, prostatın idrar yolu ile ilişkisini, idrarı dışarı taşıyan tüp olarak da adlandırılan üretranın incelenmesini sağlayan bir prosedürdür. Mesaneyi, prostatı ve üretrayı etkileyen durumları teşhis, takip ve tedavi etmek için uygulanmaktadır.

Sistoskopi hangi hastalıklarda uygulanır?

Sistoskopi uygulamasının en yaygın nedenlerinden biri idrarda kan görülmesidir. Bu kanamaya neden olabilecek durumlar sistoskopi ile araştırılabilir. Diğer bir yaygın uygulama ise idrar yolu kanserlerinin düzenli takibi içindir. Ayrıca idrar yolu darlıkları, idrar yolu iltihapları ve tümörlerin tespitinde, prostat büyüklüğü, prostat tümörleri, mesane taşı, tümör ve iltihapları, iç idrar yolu tıkanıklıkları, idrar kaçırma sebeplerinin teşhisinde sistoskopi yapılabilmektedir. İdrarda kan, idrar kaçırma, ağrılı idrara çıkma, aşırı aktif mesane, sonda takılamaması, sürekli olan idrar yolu enfeksiyonları, travmalar, yaralanmalar, yabancı cisim çıkarılması durumlarında üroloji uzmanı sistoskopiye başvurabilir. Mesane, prostat ve idrar yolu darlık hastalıklarında bazı durumları tedavi etmek için sistoskopi yapılabilir.

Sistoskopi nasıl yapılır?

Rijid (sert) ve fleksible (bükülebilir) olmak üzere iki farklı sistoskopi cihazı vardır. Fleksible sistoskopi cihazının daha küçük çaplı olması, daha az ağrı ve daha fazla hasta konforu sağlaması, uç kısmının bükülebilmesi nedeniyle mesane içinin her bölümünün ayrıntılı görüntülemesi gibi avantajları vardır. Sistoskopi, hastanın ve hastalığın durumuna göre genel veya lokal anestezi ile yapılabilir. Sistoskop isimli cihaz üretradan mesaneye ilerletilir. Sistoskop ışıklı tüp şeklinde bir cihazdır. İşlem esnasında hazırlanan serum sistoskop aracılığıyla verilir. Bu serum yardımı ile sistoskop ile ilerlenirken görüş sağlanır ve verilen sıvı mesaneyi doldurur, mesane duvarı gerilir ve iç yüzeyi gözlemlenebilir. Rijid sistoskopi hasta litotomi pozisyonunda iken uygulanır. Litotomi pozisyonu pelvis, alt karın, vajinal bölge, anorektal bölge için uygulanan işlemlerde hastaya verilen pozisyondur. Halk arasında doğum pozisyonu da denilebilmektedir. Fleksible sistoskopi ise hasta sırtüstü yatar pozisyondayken de kolayca uygulanabilir.

Sistoskopi hakkında sık sorulan sorular 

Sistoskopi sonrası komplikasyonlar nelerdir?

Sistoskopi işlemi uygun şartlarda yapılmaz ise bazı istenmeyen durumlara sebep olabilir. Sistoskopi sonrası hafif kanama, idrar yolu enfeksiyonu, idrar yanması, üretra ve mesane yaralanması, ya da dış idrar kanallarında darlık oluşabilir. Bu sebeple sistoskopi işlemini yapan uzman doktorun deneyimli olması, işlemin yapıldığı ünitenin koşullarının uygun olması çok önem taşımaktadır.

Sistoskopi öncesinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Sistoskopi öncesinde hastanın ayrıntılı anamnezi alınır, gerekli tetkikleri yapılır. Hasta işlem konusunda bilgilendirilir, sistoskopi ile ne araştırıldığı ve hastaya ne katkı sağlayacağı bilgisi verilir. Sistoskopi aktif idrar yolu enfeksiyonu varken yapılmamalıdır. Bu nedenle işlem öncesi idrar tahlili ile enfeksiyon kontrolü yapılmalı ve tek doz koruyucu antibiyotik kullanılmalıdır. Bazı durumlarda işlem öncesi antibiyotik tedavisi verilebilir. İleri yaştaki hastalar, sigara içenler, kötü beslenenler, kortizon kullananlar, bağışıklık sistemi baskılı olanlar, kalıcı kateteri olanlar, uzun zamandır hastanede yatanlar bu tedaviyi görebilmektedir. İşlem genel anestezi altında yapılacak ise hastanın 6 saat aç olması gereklidir.

Sistoskopi sonrası iyileşme süreci nasıl ilerler?

Sistoskopi zor bir işlem değildir. Ehil ellerde ve güvenilir sağlık kurumlarında uygulanan sistoskopi sonrasında bir komplikasyon gelişme olasılığı düşüktür. Genellikle hastalar bir gün içinde gündelik hayatına geri dönmektedir.

Sistoskopi sonrası nelere dikkat edilmeli?

Sistoskopi işlemi sonrasında kanama ya da idrar yolu enfeksiyonu riski düşük de olsa olabileceğinden hastaların bol su içmesi ve bir hafta kadar ağır egzersizden kaçınmaları söylenir. Eğer idrarda kan ya da idrar yaparken ağrı olursa hekime mutlaka haber verilmelidir. Ağrı riskine karşı hekim uygun bir ağrı kesici reçete edebilir.

Sistoskopi zararlı mı?

Sistoskopi zararlı değildir, aksine hastalıkların tespitine olanak sağlayan önemli bir işlemdir.

Sistoskopi ağrılı bir yöntem mi? Sistoskopi acı verir mi?

İşlem öncesinde dış idrar kanalına anestezik madde verilir ve bunun ardından işlem yapılır. Bu nedenle de sistoskopi sırasında ağrı duyulmaz. Fleksible sistoskopinin boyutunun daha küçük olması nedeniyle daha az ağrı ve daha fazla hasta konforu sağlar. Bu nedenle ayaktan poliklinik uygulamalarında rutin fleksible sistoskopi kullanılmalıdır.

Sistoskopi ne kadar sürer?

Sistoskopi 5 ile 15 dakika arasında sürer ancak farklı girişimler yapılırsa bu süre uzayabilmektedir.

Sistoskopi kimlere yapılabilir?

Her iki cinsiyette ve tüm yaş gruplarında tanı ve tedavi amacıyla güvenle yapılabilmektedir.

Sistoskopi tanı amaçlı hangi durumlarda yapılır?

Alt idrar yolu darlıkları, alt idrar yolu iltihapları ve üretra tümörlerin tespitinde, prostat büyüklüğü, prostat tümörleri, mesane taşı, tümör ve iltihapları, iç idrar yolu tıkanıklıkları, idrar kaçırma sebeplerinin teşhisinde sistoskopi yapılabilmektedir. İdrarda kan, idrar kaçırma, ağrılı idrara çıkma, aşırı aktif mesane, sonda takılamaması, sürekli olan idrar yolu enfeksiyonları, travmalar, yaralanmalar, yabancı cisim çıkarılması durumlarında tanı amaçlı yapılabilir.

Sistoskopi tedavi amaçlı hangi durumlarda uygulanabilir?

Üretral tıkanıklıkların tedavisinde, idrar kesesindeki taşların, ülserlerin, tümörlerin tedavisinde, idrar yolu ve mesanedeki stentlerin ve yabancı maddelerin çıkarılmasında, iyi huylu prostat büyümesin tedavisinde uygulanabilmektedir.

Kadınlarda sistoskopi neden yapılır?

İdrar yolu yaralanmalarında, sık idrara çıkma ya da idrar tutamama durumunda, jinekolojik kanser şüphesinde, vajinadan idrar geldiğinde, idrar sonrası damlama olursa, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında, üriner inkontinansta enjeksiyon tedavilerinde kadınlara sistoskopi uygulanır.

Sistoskopi sonrası sonuçlar ne zaman çıkar?

İşlemi yapan üroloji uzmanı sistoskopi sonucunu işlem sonrası hemen bildirir. Patolojik inceleme için örnek alındı ise birkaç gün içinde patoloji sonucu çıkar.

Mavi ışık sistoskopi veya Fotodinamik tanı nedir?

Mesane kanserini tespit etmek için beyaz ışık yerine mavi ışık kullanan başka bir sistoskopi türüdür. Sistoskopi öncesi mesaneye ince bir kateter yerleştirilir ve içinden heksil aminolevulinat (HAL) adı verilen bir floresan boya verilir. Ardından mavi ışığa sahip bir sistoskop ile mesaneye girilir. Kanser hücreleri boyayı emer ve üzerlerine mavi ışık geldiğinde kırmızı veya pembe parlar. Bu sayede tümöral dokuların daha kolay görülmesi sağlanır.

Lokal anestezili sistoskopi aç karnına mı yapılır?

Lokal anestezili sistoskopi öncesinde hafif bir şeyler yenilip içilebilir, aç olmaya gerek yoktur.

Genel anestezili sistoskopi öncesi ne yapılır?

Genel anestezi ile yapılacak sistoskopi öncesinde anestezi hazırlığı için gerekli tetkikler yapılır ve anestezi uzmanı tarafından muayene edilir. İşlem ameliyathanede yapılır ve yaklaşık 6 saatlik açlık istenir. Tüm çocuk hastalara sistoskopi işlemi anestezi altında ameliyathane şartlarında yapılmalıdır.

Anestezili sistoskopi sonrası neler olur?

Uyanma için hasta uyanma odasında bekletilir ve takibe alınılır. İşlemden birkaç saat sonra bir şeyler yemesi ve içmesi istenir. Genellikle işlemin yapıldığı gün hastaneden eve dönülebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.