Sedimantasyon Nedir? Sedimantasyon Yüksekliği ve Düşüklüğü

Sedimantasyon, vücuttaki iltihabı kontrol etmek için kırmızı kan hücrelerinin sitratlı test tüpünün dibine çökme hızının incelendiği kan testidir. İlgili sürede ne kadar alyuvar dibe çökerse sedimantasyon oranı o kadar fazla olacaktır. Kanda sedimantasyon yüksekliği ciddiye alınması gereken bir durumdur.

Sedimantasyon Nedir?

Sedimantasyon, kanın uzun dikey bir tüpe yerleştirilerek kırmızı kan hücrelerinin çökme hızının ölçülerek vücutta iltihap olup olmadığını anlamak için uygulanan kan testidir. Sedimantasyon testi 1 saat sonra tüpün üst kısmındaki plazma ile kırmızı kan hücreleri arasındaki mesafeyi milimetre (mm) cinsinden bildirir.

Nedeni belli olmayan yüksek ateş, kas ağrısı veya eklem ağrısı gibi belirtiler söz konusu olduğunda sedimantasyon testi istenebilir. Sedimantasyon, saat başına milimetre (mm/saat) cinsinden ölçülür ve  referans aralıkları yaşa ve cinsiyete bağlı olarak değişir. Sedimantasyon testi aynı zamanda inflamatuar düzeyini göstermenize ve tedavinin etkisini kontrol etmenize yardımcı olur.

Sedimantasyon testi vücuttaki iltihaba neden olan sorunu tam olarak belirleyemediği için sıklıkla C-reaktif protein (CRP) testi gibi diğer kan testleriyle birlikte yapılır.

Sedimantasyon Neden Olur?

Vücutta iltihaplanma, ateş, ağrı ve şişmeye neden olan hastalıklar sonucu sedimantasyon yükselmektedir. İnflamasyona veya hücre hasarına neden olan bir durum varsa, kırmızı kan hücreleri (RBC) bir araya toplanma/kümelenme eğilimindedir.

Bu kümelenme, RBC'lerin kan örneğinin yerleştirildiği bir tüpün içinde çökme hızını etkiler. Hücreler (RBC) bir test tüpünün dibine ne kadar hızlı ve daha fazla çökerse, iltihaplanma olasılığı o kadar yüksektir. Yüksek sedimantasyon vücutta aktif bir hastalık süreci olabileceğini anlamına gelmektedir.

Sedimantasyon Kaç Olmalı?

Kandaki iltihap varlığını belirlemek için yapılan testte sedimantasyon değeri 50 yaşın altındaki erkeklerde 0 ila 15 mm/saat, 50 yaşın altındaki kadınlarda ise 0 ila 20 mm/saat aralığında olmalıdır.

Sedimantasyon değeri yaş ve cinsiyete göre şu değerleri içermelidir:

• 50 yaşın altındaki erkeklerde 0 ila 15 mm/saat
• 50 yaş üstü erkeklerde 0 ila 20 mm/saat
• 50 yaşın altı kadınlarda 0 ila 20 mm/saat
• 50 yaş üstü kadınlar için 0 ila 30 mm/saat
• Çocuklarda 0 ila 10 mm/saat

Referans kabul edilen rakamların üstünde çıkan sedimantasyon değerleri, kırmızı kan hücrelerinin dibe çöktüğünü ve vücutta iltihaplanma oluştuğunu gösterir. Sedimantasyon yüksekliğinin dışında sedimantasyon düşüklüğü ise vücutta aktif bir iltihap veya enfeksiyonun bulunmadığı anlamına gelir.

Bazı böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları ve yüksek kan şekeri de sedimantasyon değerini düşürebilmektedir. Ayrıca yeni doğan bebeklerde, kronik yorgunluk sendromunda, konjestif kalp yetmezliği, düşük plazma proteini, orak hücre anemisi ve kan dolaşımı bozukluğunda sedimantasyon değeri düşüktür.

Sedimantasyon Yüksekliği Nedir?

Kandaki sedimantasyon değerinin saatte 100 mm/saat üzerinde olması olan sedimantasyon yüksekliği, vücutta iltihaplanma varlığı, enfeksiyon, otoimmün veya kanser gibi bir hastalık olabileceği anlamına gelir. Bunlarla birlikte birçok farklı faktör de sedimantasyon değerinin yüksek çıkmasına ve alyuvar olarak bilinen kırmızı kan hücrelerinin dibe çökmesine sebebiyet verir.

Sedimantasyon yüksekliğine neden olan durumlar şöyledir:

• Enfeksiyon ve iltihaplanmalar
• Yaşlılık
• Anemi
• Böbrek hastalıkları
• Tiroid
• Çölyak, MS, sedef ve tüberküloz gibi hastalıklar
• Kan damarlarının iltihabı (arterit)
• Obezite
• Diyabet
• Lupus
• Romatoid artrit
• Bazı kanser türleri
• Yaralanmalar
• Gebelik veya adet döneminde olunması
• Kullanılan bazı ilaçlar

Sedimantasyon Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Sedimantasyon yüksekliği durumunda vücutta bazı belirtiler ortaya çıkar. Açıklanamayan yüksek ateş, baş ağrısı, iştahın azalması, kilo kaybı, eklem sertliği ve anemi gibi durumlar sedimantasyon testi istenmesine neden olacak belirtiler arasında kabul edilir.

Aşağıdaki belirtiler ortaya çıktığında doktor tarafından sedimantasyon testi istenir:

• Açıklanamayan yüksek ateş
• İştah azalması
• Kilo kaybı
• Anemi
• Eklem sertliği
• Baş ve boyun ağrısı
• Sindirim problemleri

Bu ve benzer belirtiler ortaya çıktığında sedimantasyon testi yapılır ve yüksek sedimantasyon değerlerine bağlı olarak altta yatan hastalıkların teşhis ve tedavi sürecine geçilir. Ayrıca vücuttaki iltihabın belirlenmesinde tek başına sedimantasyon hızı testinin yeterli olmadığı durumlarda C-reaktif protein (CRP) testi de yapılabilir.

Sedimantasyon Hakkında Sık Sorulan Sorular

Sedimantasyon Testi Nedir?

Sedimantasyon testi, kırmızı kan hücrelerinin dibe çökme hızının ölçüldüğü kan testidir. Kırmızı kan hücrelerinin hızlı bir şekilde dibe çökmesi vücutta enfeksiyon varlığına işaret eder.  Enfeksiyon durumunda kan dibe daha hızlı çöktüğü için sedimantasyon yüksekliği vücutta enfeksiyon veya otoimmün hastalık olduğunu gösterir..

Kanserde sedim kaç olur?

Kanserli hücrelerden şüphelenmek için sedimantasyon hızının erkeklerde 20 mm/saat ve kadınlarda 30 mm/saat üzerinde olması gerekir. Kanser hücrelerinin çok fazla çoğaldığı ve geliştiği bir durumda sedimantasyın hızı 100 mm/saatin üstünde olur.

CRP ve sedimantasyonun birlikte yüksekliği ne anlama gelir?

Kanda CRP ve sedimantasyon değerlerinin referans değerlerin üstünde çıkması yüksek enfeksiyon ve kimi durumlarda kanser şüphesi taşır.

Sedimantasyon yüksekliğinin zararları nelerdir?

Sedimantasyon yüksekliği, kanda iltihap ve enfeksiyon göstergesi olduğu için çeşitli hastalıklar konusunda sinyal verir ve doktor kontrolü gerekir.

Sedimantasyon kaç olursa tehlikeli?

Sedimantasyon değerinin saatte 100 mm/saatten daha fazla çıkması bazı tehlikeli hastalıklara işaret olduğundan tehlikeli olarak kabul edilir.

Sedimantasyon yüksekliği nasıl tedavi edilir?

Vücutta iltihaplanmaya neden olan bir hastalık olduğunda sedimantasyon yükselmektedir. Buna neden olan hastalığın belirlenip tedavi başladıktan sonra bağışıklığı güçlü tutmak adına sağlıklı beslenilmeli, bol sıvı alınmalı, düzenli uyku uyunmalı ve egzersiz yapılmalıdır.

Sedimantasyon hangi kanserlerde yükselir?

Bazı kanser türlerinde ve kanserin metastaz yaptığı zamanlarda sedimantasyon yükselmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.