PCT (Prokalsitonin) Nedir? PCT Yüksekliği ve Düşüklüğü

Prokalsitonin (PCT), bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanan sepsis olup olmadığı veya sepsis gelişme riski olup olmadığını teşhis etmek için prokalsitonin değerinin ölçüldüğü bir kan testidir. PCT, kandaki prokalsitonin değerini ölçer. Kanda enfeksiyon araştırıldığında bakılacak parametrelerden biri de PCT yani prokalsitonin değeridir. PCT ile sepsis gibi ciddi tabloların varlığı araştırılırken, bazen de verilen bir antibiyotik tedavisinin etkinliği ölçülebilir. PCT yüksekliği, kandaki prokalsitonin değerinin normalden olmasıdır ve genellikle bakteriyel enfeksiyon veya sepsis geliştiğine işaret eder. PCT referans değeri 0,1 ng/mL'den azdır. 0,25 ng/mL'den yukarı seviyeler bir enfeksiyonun varlığını gösterebilir. PCT yüksekliğinde, 0,5 ile 2 ng/mL bakteriyel enfeksiyon, 2 ile 10 ng/mL ve üzeri bir değer sepsis, 10 ng/mL bir değer ise şiddetli sepsis anlamına gelir.

PCT (Prokalsitonin) Nedir?

PCT, kandaki prokalsitonin değerini ölçer. Prokalsitonin bakteriyel enfeksiyon ve sepsis gibi ciddi sağlık sorunlarına karşı vücutta üretilen bir proteindir. PCT testi, bakteriyel enfeksiyonun kişide vücuda ne kadar yayıldığını anlamayı sağlar. Bakteriyel enfeksiyon varlığında PCT artar ve artış derecesi enfeksiyonun şiddetiyle ilişkilidir. PCT, bakteriyel enfeksiyon veya sepsis tanısında yardımcı bir biyobelirteç olarak kullanılması yanı sıra bakteriyel pnömoniyi viral pnömoniden ve kronik obstrüktif akciğer hastalığından (KOAH) ayırt etmede de kullanılabilmektedir. 

PCT Testi Hangi Hastalıkların Teşhisi için Yapılır?

PCT testi şu hastalıkların teşhisi için kullanılmaktadır:

• Menenjit gibi enfeksiyonların şüphesinde
• İdrar yolu enfeksiyonlarında
• Böbrek enfeksiyonlarında
• Sepsisin şiddetini belirlemede
• Antibiyotik tedavisinin etkinliğini izlemek için

Eğer kişide ateş, titreme, terleme, bilinç bulanıklığı, hızlı kalp atışı, nefes darlığı, düşük tansiyon gibi belirtiler varsa bu belirtiler bir bakteriyel enfeksiyon belirtisi ve sepsis belirtisi olabilir. PCT testi bunu saptamak için kullanılmaktadır.

PCT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Prokalsitonin düşük miktarda akciğer ve karaciğerde; büyük ölçüde tiroid bezinde üretilmektedir. PCT düşüklüğü vücutta bakteriyel bir enfeksiyon olmadığını göstermektedir. Eğer 0 ile 0.05 µg/L aralığındaki PCT değeri varsa bu değer normal kabul edilmektedir. Ancak prokalsitonin düşüklüğü organ naklinde vücudun yeni organı kabul etmemesi veya ameliyat sonrasında oluşan travmalara bağlı olarak da gelişebilmektedir.

PCT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

PCT yüksekliği, sepsis veya menenjit gibi ciddi bir bakteriyel enfeksiyonun bulunduğu anlamına gelir. Kanda PCT değeri 0,5 ile 2 ng/mL arasında olan kişilerde bakteriyel bir enfeksiyon varlığı söz konusu olabilir. Değer yükseldikçe enfeksiyonun ciddiyeti de artar.

PCT değeri 2 ile 10 ng/mL arasında olan kişilerde sepsis şüphesi baskındır. PCT değeri 10 ng/mL üzerinde çıkarsa şiddetli bir sepsis ile birlikte hayati tehlike söz konusu olabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında, sepsis, cerrahi operasyon sonrası yara yerinde olan enfeksiyonlar, çoklu organ yetmezliği, yanık, menenjit, idrar yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği, tiroid kanseri, bazı ilaç tedavileri PCT yüksekliğine neden olabilmektedir.

Hastada eğer 0 ile 0.05 µg/L değerli bir PCT varsa enfeksiyon olmadığı anlamına gelir.

PCT Testi Nasıl Yapılır?

PCT testi hastanede yapılır. Sağlık uzmanı, bir iğne kullanarak hastanın kolundaki damardan kan örneği alır. İğne vücuda batırıldıktan sonra, bir test tüpüne kan alınır. İğne battığında küçük bir acı hissedilebilir. PCT, testi için özel bir hazırlığa ihtiyaç bulunmamaktadır. Testi yaptırırken bir risk bulunmamaktadır. Her kan testinde olduğu gibi iğnenin battığı yerde hafif bir ağrı ve morarma olabilir. Bu semptomlar da hemen geçer.

PCT Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Kan tahlilinde PCT nedir?

Kan tahlilinde çıkan PCT, bakteriyel enfeksiyonlara yanıt olarak salınan ve bulaşıcı hastalığa yönelik bulguyu ayırt etmek için kullanılabilen bir biyobelirteçtir.

Prokalsitonin nedir?

Prokalsitonin(PCT), vücuttaki birçok hücre türü tarafından üretilen, kalsitonin hormonunun öncü proteinidir. Prokalsitonin genellikle bakteriyel enfeksiyona yanıt olarak üretildiği için, bakteriyel enfeksiyon teşhisine özgü bir biyobelirteç olarak kullanılır. PCT ölçümü sepsis tanısında ve antibiyotik tedavisini yönlendirmede ve izlemede yardımcı olur.

PCT yüksekliği nedir?

PCT yüksekliği, 2,0 ng/mL ve üzeri hastanın sistemik bakteriyel enfeksiyona yakalanma olasılığının yüksek olduğunu ve enfeksiyonun sepsis veya septik şoka ilerleme riskinin arttığını gösterir. 10 ng/mL ve üzeri bir PCT yüksekliği ise şiddetli bakteriyel sepsis veya septik şoka işaret eder.

PCT testi neden istenir?

Sistemik veya ciddi bir bakteriyel enfeksiyon ile sepsis şüphesiyle PCT testi istenmektedir. Hastada sepsise ait bulgular varsa PCT yapılmalıdır. Sepsis belirtileri, nemli ve terli cilt, titreme, ateş, ağrı hissi, hızlı nefes alışı, çarpıntı, zihin bulanıklığı, daha az idrara çıkma olarak sayılabilir. Zatürree, menenjit enfeksiyonlarında, idrar yolu enfeksiyonlarında bu test istenebilir. Bazen de antibiyotik tedavisinin etkinliğini takip etmek için yapılır.

PCT yükselirse ne yapılır?

Uzman hekim hastayı fiziksel olarak değerlendirir ve hastanın şikayetlerini inceler. Bu durumda ek kan tahlilleri ve görüntüleme tetkikleri alınır. Eğer PCT yüksekliği bakteriyel enfeksiyon nedeniyle olmuşsa kültür testi de yapılır. Kültür testinde bakterinin türü belirlenerek antibiyotik tedavisi başlanır. Ancak bazı durumlarda apseli durumlarda örneğin apse drenaj için cerrahi yöntemler de kullanılabilir. Tiroid tümörleri, kronik hastalıklar gibi nedenlerle de PCT yüksek çıkabilir. Bu durumlarda ayırıcı tanı yapılması için ek tetkikler istenir.

PCT testiyle birlikte başka hangi testler istenebilir?

CRP, kan kültürü, idrar kültürü, kan gazları, tam kan sayımı, beyin omurilik sıvısı analizi de PCT için kullanılabilmektedir.

Kimler sepsis riski altındadır?

Sepsis daha çok yaşlı ve yeni doğanlarda görülür. Ameliyat sonrası hastalar, diyabet gibi kronik hastalıkları olanlar, bağışıklığı zayıf kişiler de sepsis riski altındadır.

Ne tür enfeksiyonlar sepsise neden olur?

En sık sepsise yol açan enfeksiyonlar arasında akciğer (zatürre ), idrar yolu enfeksiyonu, deri ve sindirim sistemi enfeksiyonları yer alır. Sepsisi tetikleyebilen yaygın bakteriler arasında Staphylococcus aureus, Escherichia coli ( E. coli ) ve bazı Streptococcus türleri bulunur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.